AIP dieet: is chocolade (cacao) goed of slecht bij een auto-immuunziekte?

Chocolade is lekker, maar is het ook gezond? Wat is de invloed van chocola op het immuunsysteem? En welke invloed heeft chocola op je als je een auto-immuunziekte hebt? Kortom: kun je beter wel of geen chocolade eten bij auto-immuunaandoeningen, zoals Hashimoto, Graves, reumatoïde artritis, syndroom van Sjögren, psoriasis, sarcoïdose, Crohn, colitis, coeliakie, diabetes type 1 en multiple sclerose (MS)? En wat is de rol van chocolade binnen het auto-immuun paleo dieet, ofwel auto-immuun protocol dieet? De antwoorden lees je in deze blog.

Laten we eerst eens kijken naar wat chocolade precies is.

Wat is chocolade?

Chocolade wordt gemaakt van ‘cacaobonen’. Daarom denken veel mensen dat cacao tot de peulvruchten behoren, net als bruine- en witte bonen. Maar dat klopt niet. De zogenoemde ‘cacaobonen’ zijn eigenlijk zaden.

Alle zaden worden tijdens de eliminatiefase van het auto-immuun paleo dieet – afgekort: AIP dieet -vermeden, dus chocolade ook.

Maar waarom precies?

Dat ga je nu lezen.

Waarom geen chocolade tijdens eliminatiefase AIP dieet?

De eliminatiefase is de eerste fase van het auto-immuun paleo dieet (AIP dieet). Twee belangrijke doelen van deze eliminatiefase zijn:

1. Klachten zo snel mogelijk verlichten
   Door het optimaliseren van de spijsvertering en het tot rust brengen van het overactieve immuunsysteem, waardoor het normaler gaat functioneren
2. De voedingsstatus optimaliseren
   Door het eten van AIP superfoods – die zeer rijk zijn aan voedingsstoffen – en door het vermijden van antinutriënten, die de opname van voedingsstoffen belemmeren

Chocolade kan bij sommige mensen het behalen van deze twee doelen belemmeren en daarom wordt cacao tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet vermeden. Daarna kun je het proberen te herintroduceren.

Zoals je nu weet heeft chocolade zowel voordelen als nadelen. Laten hier eens op inzoomen. We beginnen met de nadelen van chocolade, want dan hebben we het ergste gehad en kunnen we positief afsluiten ?

3 Gezondheidsnadelen van chocolade

Cacao heeft drie effecten die voor een deel van de mensen met een auto-immuunziekte negatief kunnen uitpakken. Dit zijn ook redenen waarom chocolade tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet wordt vermeden.

Hier komen ze…

1. Chocolade remt spijsvertering en opname mineralen

Cacao bevat net als koffie en andere zaden, noten, granen en bonen veel fytinezuur. Deze stof heeft zowel voordelen als nadelen. Een beperkte inname van fytinezuur is hartstikke gezond, maar een hoge inname kan bij sommige mensen problemen opleveren.

Fytinezuur is in staat om bepaalde spijsverteringsenzymen – trypsine, pepsine, amylase en glucosidase – te remmen. Dit zijn als het ware schaartjes die het eten in kleine stukjes knippen, waarna de voedingsstoffen in de dunne darm opgenomen kunnen worden. Fytinezuur remt deze schaartjes en daarmee ook de vertering én opname voedingsstoffen. Omdat de voeding niet goed verteerd wordt, kan het niet goed opgenomen worden. De dunne darm kan namelijk alleen hele kleine voedingsdeeltjes opnemen.

Als gevolg blijft de voeding die niet opgenomen kan worden in de darm liggen, waardoor het door darmbacteriën ‘opgegeten’ kan worden. Het is dan een voedingsbron voor darmbacteriën. Als deze te veel voedsel krijgen, kunnen ze te veel in aantal groeien. Er ontstaat dan een bacteriële overgroei – dus verstoorde darmflora -, wat tot opgeblazenheid en buikpijn kan leiden. Maar ook tot een lekkende darm. Chocolade kan dus bij sommige mensen maag-darmklachten (spijsverteringsklachten) veroorzaken.

Zowel een verstoorde darmflora als een lekkende darm zijn in verband gebracht met veel verschillende auto-immuunziekten en ontstekingen.[1],[12]

Daarnaast kan fytinezuur zich aan verschillende mineralen binden, waardoor ze niet opgenomen kunnen worden. Fytinezuur kan daardoor de opname van ijzer, zink, magnesium, mangaan en calcium belemmeren.[2]

Nu is het zo dat de juiste darmbacteriën de mineralen kunnen losmaken van het fytinezuur, maar deze capaciteit is beperkt. Zeker als je een verstoorde darmflora hebt, wat dus veel mensen met een auto-immuunziekte hebben.

Omdat er bij auto-immuunziekten vaak al sprake is van een verstoorde spijsvertering, voedingstekorten, verstoorde darmflora en een lekkende darm, wil je dit niet stimuleren door een hoge inname van fytinezuur. In ieder geval niet als je nog klachten ervaart en die je graag wilt verlichten. Daarom worden alle fytinezuurrijke voedingsmiddelen – waaronder dus chocolade, maar ook koffie en andere zaden, noten, granen en bonen – vermeden tijdens de eliminatiefase van het auto-immuun paleo dieet.

Genoeg over fytinezuur. Op naar het volgende mogelijke nadeel van chocola.

2. Chocolade polyfenolen beïnvloeden het immuunsysteem

Chocolade bevat polyfenolen – dit zijn plantstoffen – die het verworven immuunsysteem kunnen beïnvloeden. Specifiek kunnen zij het Th2 systeem remmen en het Th1 systeem in standhouden of stimuleren, zo is gebleken uit onderzoek onder ratten.[3], [4] Hieronder lees je wat Th1 en Th2 inhoudt.

De afkorting Th staat voor T-helpercellen. Dit zijn immuuncellen – specifiek lymfocyten, ofwel witte bloedcellen – die tot het verworven immuunsysteem behoren.

De T-helpercellen kunnen in twee subgroepen worden verdeeld:

• Th1 (cellulaire immuniteit): dit deel bestaat uit T-lymfocyten en is betrokken bij immuunreacties binnen de cel. Het speelt een rol bij de bestrijding van virussen en bacteriën die zich binnen in de cellen bevinden.
• Th2 (humorale immuniteit): dit deel bestaat uit B-lymfocyten en is betrokken bij immuunreacties buiten de cellen – in lichaamsvocht zoals bloed. Het speelt een rol bij de bestrijding van bacteriën en allergenen die zich buiten de cellen bevinden.

In een gezonde situatie horen de activiteiten van de Th1 en Th2 systemen elkaar af te wisselen. Het hoort dus flexibel te zijn en het moet zich kunnen aanpassen aan wat er op dat moment nodig is.

Bij auto-immuunziekten kan één van de twee systemen – dus Th1 of Th2 – dominant worden, wat negatieve gevolgen heeft. Over het algemeen wordt de ziekte van Hashimoto in verband gebracht met een dominant Th1 systeem, terwijl de ziekte van Graves in verband staat met een dominant Th2 systeem. Ook allergieën zijn in verband gebracht met een dominant Th2 systeem.

Volgens schildklierexpert dr. Datis Kharrazian zijn er uitzonderingen. Volgens hem hebben sommige mensen Hashimoto met een dominant Th2 systeem in plaats van een dominant Th1 systeem. Welk systeem dominant is verschild dus per persoon.

De polyfenolen die in cacao zitten kunnen het Th2 systeem remmen en het Th1 systeem stimuleren. Dit kan ongunstig zijn als jouw Th1 systeem al dominant is en jouw Th2 systeem dus onderdrukt.

3. Chocolade kan cortisol verhogen

Cacao bevat cafeïne – een stuk minder dan koffie – en dat kan de cortisolproductie stimuleren. Wel is het zo dat je cortisolproductie steeds minder stijgt als je dagelijks cafeïne inneemt, maar je zult altijd een beetje cortisol aanmaken als gevolg van cafeïne inname. Dit is niet gewenst als je al een hoge cortisolproductie hebt door chronische stress. Een chronisch verhoogd cortisolniveau kan namelijk nadelige gevolgen hebben, waaronder slaapproblemen en stemmingsproblemen (lees: depressie).[5]

Het cortisol verhogend effect van cafeïne is één van de redenen waarom chocolade en koffie tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet worden vermeden.

Kortom

Een deel van de mensen met een auto-immuunziekte kan nadelige effecten van cacao ervaren en daarom wordt chocolade tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet vermeden. Maar bij mensen die cacao wel verdragen kan pure chocolade veel positieve effecten op de gezondheid hebben. Laten we daarom ook eens kijken naar de positieve effecten van chocola.

Gezondheidsvoordelen van chocolade

Voordelen van pure chocolade met ongeveer 70 tot 85 procent cacao zijn onder andere:

• Bevat relatief veel mangaan, koper, ijzer en magnesium
• Bevat enorm veel polyfenolen
• Heeft positieve effecten bij diabetes: verlaging van nuchtere bloedsuiker, bloeddruk – bovendruk en onderdruk – en triglyceriden (bloedvetten)[6]
• Verlaagt de bloeddruk bij gezonde mensen[7]
• Verlaagt risico op hartfalen bij matige inname – minder dan 7 porties per week -, maar bij een hoge consumptie – meer dan 10 porties per week – verhoogde het risico juist, dus beperk je inname[8]
• Kan afvallen bevorderen bij een dagelijkse inname van zo’n 30 gram[9]
• Heeft een positieve invloed op de darmflora. Cacao kan de groei van gunstige darmbacteriën – zoals Bifidobacterium en Lactobacillus – stimuleren en de groei van Clostridium verlagen. Dit ging gepaard met minder ontsteking, wat te zien was aan een verlaging van de CRP-waarde. Ook zorgde cacao voor een verlaging van de triglyceriden (bloedvetten). Deze effecten werden waargenomen bij gezonde mensen.[10]
• Chocolade flavonolen hebben een ontstekingsremmend effect. Dit blijkt uit de meerderheid van de onderzoeksresultaten van studies naar het effect van cacao op cellen, dieren én mensen.[11]
• Heeft een positief effect op de hersenen

Let op: bovenstaande gezondheidsvoordelen gelden niet voor witte chocolade.

Vanwege deze gezondheidsvoordelen is pure chocolade één van de eerste voedingsmiddelen die worden geherintroduceerd na de eliminatiefase. Laten we eens dieper ingaan op de herintroductie van chocolade.

Herintroductie van pure chocolade

Pure chocolade staat vooraan in de rij als het gaat om herintroduceren. De herintroductie vindt al plaats in de eerste fase van de herintroductiefase. In onderstaande afbeelding kun je de aanbevolen volgorde van herintroductie zien.

Waar moet je op letten bij de herintroductie van chocolade?

Als je chocolade gaat herintroduceren zijn er een aantal dingen waar je op moet letten:

• Kies chocolade waar geen ingrediënten inzitten die je nog niet hebt geherintroduceerd. Denk bijvoorbeeld aan melk(poeder), gluten, zoetstoffen en sojalecithine. Let erop dat hier ook geen sporen van inzitten. Lees dus goed de ingrediëntenlijst.
• Kies bij voorkeur voor pure chocolade met meer dan 70 procent cacao. Hoe hoger het percentage cacao, hoe beter.
• Kies bij voorkeur voor biologische chocolade.

Hoeveel chocolade is gezond?

Voor het behalen van de grootste gezondheidswinst is een dagelijks portie van ongeveer 28 gram waarschijnlijk optimaal. Let erop dat je wel pure chocolade neemt, wat minimaal 70 procent cacao bevat. Kies bij voorkeur voor biologische pure chocolade.

Kortom

Tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet wordt chocola vermeden, omdat het klachten kan veroorzaken en/of in standhouden bij een deel van de mensen met een auto-immuunziekte. Omdat cacao ook veel gezondheidsvoordelen heeft, wordt het al in de eerste fase van de herintroductiefase geherintroduceerd.

Kortom: als je klachten hebt en daarvan af wilt, vermijd chocolade dan eerst één tot drie maanden. Ga het daarna herintroduceren. Als je symptomen en/of klachten niet toenemen bij de herintroductie, dan is een dagelijkse inname van zo’n 20 tot 30 gram pure chocolade – dus met minimaal 70 procent cacao – gezond.

Download Complete AIP Dieet Voedingslijsten

Ontvang de AIP Dieet Voedingslijsten direct in je mailbox. Zo zie je in één oogopslag wat je wel/niet kunt eten. Download nu tijdelijk gratis.

Klik hier om alle bronnen te zien

[1] Fasano, A. (2020). All disease begins in the (leaky) gut: Role of zonulin-mediated gut permeability in the pathogenesis of some chronic inflammatory diseases. F1000Research, 9.
[2] Lee, H. H., Loh, S. P., Bong, C. F. J., Sarbini, S. R., & Yiu, P. H. (2015). Impact of phytic acid on nutrient bioaccessibility and antioxidant properties of dehusked rice. Journal of food science and technology, 52(12), 7806-7816.
[3] Pérez-Cano, F. J., Massot-Cladera, M., Franch, À., Castellote, C., & Castell, M. (2013). The effects of cocoa on the immune system. Frontiers in pharmacology, 4, 71.
[4] Camps-Bossacoma, M., Massot-Cladera, M., Abril-Gil, M., Franch, A., Pérez-Cano, F. J., & Castell, M. (2017). Cocoa diet and antibody immune response in preclinical studies. Frontiers in nutrition, 4, 28.
[5] Lovallo, W. R., Whitsett, T. L., Al’Absi, M., Sung, B. H., Vincent, A. S., & Wilson, M. F. (2005). Caffeine stimulation of cortisol secretion across the waking hours in relation to caffeine intake levels. Psychosomatic medicine, 67(5), 734.
[6] Rostami, A., Khalili, M., Haghighat, N., Eghtesadi, S., Shidfar, F., Heidari, I., … & Eghtesadi, M. (2015). High-cocoa polyphenol-rich chocolate improves blood pressure in patients with diabetes and hypertension. ARYA atherosclerosis, 11(1), 21.
[7] Ried K, et al. “Effect of cocoa on blood pressure.” Cochrane Database Syst Rev. 2017 Apr 25;4(4):CD008893.
[8] Gong F, et al. “Chocolate Consumption and Risk of Heart Failure: A Meta-Analysis of Prospective Studies.” Nutrients. 2017 Apr 20;9(4):402.
[9] Kord-Varkaneh, H., Ghaedi, E., Nazary-Vanani, A., Mohammadi, H., & Shab-Bidar, S. (2018). Does cocoa/dark chocolate supplementation have favorable effect on body weight, body mass index and waist circumference? A systematic review, meta-analysis and dose-response of randomized clinical trials. Critical reviews in food science and nutrition.
[10] Tzounis, X., Rodriguez-Mateos, A., Vulevic, J., Gibson, G. R., Kwik-Uribe, C., & Spencer, J. P. (2011). Prebiotic evaluation of cocoa-derived flavanols in healthy humans by using a randomized, controlled, double-blind, crossover intervention study. The American journal of clinical nutrition, 93(1), 62-72.
[11] Goya, L., Martín, M. Á., Sarriá, B., Ramos, S., Mateos, R., & Bravo, L. (2016). Effect of cocoa and its flavonoids on biomarkers of inflammation: studies of cell culture, animals and humans. Nutrients, 8(4), 212.
[12] Bohn, T., Davidsson, L., Walczyk, T., & Hurrell, R. F. (2004). Phytic acid added to white-wheat bread inhibits fractional apparent magnesium absorption in humans. The American journal of clinical nutrition, 79(3), 418-423.

Overig:
www.thepaleomom.com/the-health-benefits-of-chocolate
Ballantyne, S. (2013). The Paleo approach: reverse autoimmune disease and heal your body (p. 432). Victory Belt Publishing Incorporated.