AIP dieet waarom nachtschades vermijden bij auto-immuunziekten

AIP dieet: waarom nachtschades vermijden bij auto-immuunziekten?

Avatar for Ruud Rotteveel
Ruud Rotteveel Schildklier & auto-immuun expert

Inhoud van deze blog

    De nachtschadefamilie. Aan de naam te horen klinkt het niet per se als een vriendelijke familie. Wil dit zeggen dat het ook echt schadelijk is? Het korte antwoord is: niet voor iedereen, maar voor een deel van de bevolking wel. Bij mensen met een auto-immuunaandoening reageert het immuunsysteem heftiger op bepaalde stoffen in de voeding. Mensen die een auto-immuunziekte โ€“ zoals Hashimoto, reumatoรฏde artritis, syndroom van Sjรถgren, psoriasis, sarcoรฏdose, Crohn, colitis of multiple sclerose – hebben lijken gevoeliger te zijn voor bepaalde stoffen die in nachtschades zitten. Nachtschades worden om verschillende redenen vermeden tijdens de eliminatiefase van het auto-immuun paleo dieet – afgekort:ย AIP dieet. Die redenen zullen we je in deze blog uitleggen.

    Als eerst is het handig om te weten wat nachtschade precies is en waar het vandaan komt. Dus laten we daarmee beginnen.

    Wat zijn nachtschades?

    De nachtschadefamilie bestaat uit meer dan 2000 plantensoorten, waarvan de meeste niet eetbaar zijn en sommige zelfs zeer giftig. De giftige nachtschades kun je natuurlijk niet in de lokale supermarkt kopen. Welke nachtschades wel in de supermarkt te verkrijgen zijn en onder de โ€˜eetbare soortenโ€™ vallen, zijn:

    • Aardappelen โ€“ gewoon die witte
    • Appelmeloen, ook wel meloenpeer of pepinos genoemd
    • Aubergine
    • Boomtomaat, ofwel tamarillo
    • Cocona
    • Gojibessen
    • Incabessen, ofwel Physalisbessen of Kaapse kruisbessen
    • Lulo, ofwel naranjilla
    • Mexicaanse aardkers, ofwel tomatillo
    • Kutjera
    • Paprika
    • Pepers – rode, groene, chili, Cayenne
    • Pimentos
    • Tomaten
    • Tuin bosbes (Garden huckleberry)

    Daarnaast behoren Ashwagandha โ€“ vaak in de vorm van een supplement gebruikt โ€“ en tabak (sigaretten en sigaren) ook tot de nachtschadefamilie.

    Nachtschades, zoals aardappelen, tomaten, paprika, aubergine en pepers veroorzaken vaak klachten bij auto-immuunziekten, gewrichtsklachten en huidproblemen.

    Nachtschades zijn evolutionaire nieuwkomers

    Nachtschades zijn een relatief nieuw voedingsmiddel voor ons. Onze voorouders, de jager-verzamelaars, aten namelijk geen nachtschades. Oorspronkelijk komt de mens uit Afrika. Nachtschades komen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en worden pas sinds een paar eeuwen als voedsel gezien in Europa.

    Vanuit de evolutionaire geneeskunde is de hypothese ontstaan dat veel welvaartsziekten worden veroorzaakt door een mismatch tussen onze genen en onze omgeving. Met omgeving wordt onder andere onze voeding bedoeld. Een hypothese is dat je ziek kan worden als je voedingsmiddelen eet waarop onze genen nog niet goed zijn aangepast. Nachtschades zijn daar een voorbeeld van. Mogelijk veroorzaken nachtschades bij sommige mensen problemen, omdat zij nog niet goed zijn aangepast op het eten van dit โ€˜nieuweโ€™ voedsel en op bepaalde stoffen die erin zitten.

    Schadelijke stoffen in nachtschades

    Nachtschades bevatten verschillende stoffen – antinutriรซnten genoemd – die voor een deel van de bevolking schadelijk zijn. De naam zegt het eigenlijk al. Antinutriรซnten zijn stoffen die de opname van voedingsstoffen โ€“ ook wel nutriรซnten genoemd โ€“ belemmeren. Nachtschades maken antinutriรซnten โ€“ bestaande uit verschillende soorten eiwitten – aan om zichzelf en haar nakomelingen te beschermen. Planten kunnen niet wegrennen voor vijanden en daarom beschermen zij zich met giftige plantstoffen. Antinutriรซnten werken als een afweermechanisme om te voorkomen dat de plant of het zaad wordt opgegeten door een dier of mens. Wanneer een mens of dier een nachtschade eet zal het lichaam een vervelende reactie geven door het binnenkrijgen van de antinutriรซnten. Zo zorgt de plant ervoor dat hij niet wordt opgegeten, waardoor de kans op overleving รฉn voortplanting groter is.

    Je hebt veel verschillende soorten antinutriรซnten. Nachtschades bevatten lectine, saponine en capsaรฏcine.

    Lectine

    Lectines zijn eiwitten die zich voornamelijk in de zaden van planten bevinden. Ze zitten bijvoorbeeld in peulvruchten en granen. Er zijn verschillende soorten lectines die niet allemaal schadelijk zijn. Lectinen in tarwe kunnen problematisch zijn, terwijl de lectinen in bosbessen dat niet zijn. De lectines die in het AIP dieet worden vermeden, zijn degenen die de doorlaatbaarheid van de darmen kunnen verhogen, ofwel de darm ‘lek’ kunnen maken. Dit wil zeggen dat er stoffen via de darmen in het lichaam terecht kunnen komen die daar niet thuishoren. Het gaat om lectines die goed bestand zijn tegen hitte โ€“ en dus niet helemaal onschadelijk gemaakt worden tijdens het koken โ€“, zich niet goed laten verteren in de darmen en een negatief effect hebben op de cellen die het darmslijmvlies vormen. De kans op een lekkende darm – in Engels: leaky gut – wordt hierdoor verhoogd.

    De lectines in tomaten staan erom bekend snel in de bloedbaan terecht te komen. Dit kan voor overgevoeligheid van de darmen zorgen en op de lange termijn een lekke darm veroorzaken. Mensen met een auto-immuunziekte zouden tomaten het best kunnen vermijden in verband met een grotere kans op een lekkende darm, waardoor het immuunsysteem gestimuleerd wordt en er meer ontsteking kan ontstaan. Het immuunsysteem is namelijk al overactief bij auto-immuunziekten en we willen er juist voor zorgen dat het immuunsysteem rust krijgt.[1] Daarom is het belangrijk om de darmbarriรจre te herstellen รฉn goed te laten functioneren.

    Lectinen uit aardappel en tomaten blijken in staat te zijn om in de bloedbaan te komen en vervolgens aan verschillende lichaamscellen en weefsels te binden. Hierdoor veranderen de cellen en weefsels van structuur, waardoor het immuunsysteem de aanval kan openen op de cellen en weefsels van het eigen lichaam. Op die manier kunnen lectinen auto-immuniteit bevorderen. Lectinen uit aardappels blijken te kunnen binden aan de huid, schildklier en de nieren. Daarnaast kunnen lectinen die in tomaten zitten zich binden aan de maagcellen – pariรซtale cellen – en het slijmvlies van de dunne darm.[2],[3]

    Saponine

    Ook saponinen zijn in verschillende types op te delen. Een type saponine die in de bloem, bladeren en planten van de nachtschadefamilie zit heet glykoalkaloรฏde. Glykoalkaloรฏden zitten vooral in aardappelen, aubergines en tomaten. Aardappelen en aubergines bevatten de glykoalkaloรฏde solanine en tomaten bevatten tomatine. Belangrijk om te weten is dat sommige saponinen de immuunreactie tegen eiwitten die via een lekkende darm het lichaam in lekken versterken. Ze zijn als het ware als olie op het vuur. Ze kunnen ontstekingen verergeren.

    Vanwege het versterkende effect op de immuunreactie worden saponinen uit tomaten gebruikt in vaccins. Ze versterken de immuunreactie die optreedt na het inenten. Dat is natuurlijk precies wat je bij een vaccin wilt, een goede immuunreactie. Maar je wilt niet dat dit gebeurt bij immuunreacties tegen voedingseiwitten, die eigenlijk geen gevaar vormen.

    Verder kunnen glykoalkaloรฏden een belangrijk enzym remmen, namelijk het enzym acetylcholinesterase, wat een rol speelt bij de geleiding van zenuwimpulsen.[4],[5] Nachtschades kunnen daardoor bij sommige mensen een negatieve impact op het zenuwstelsel hebben.

    Nachtschades blijken met name voor mensen met artritis problematisch te zijn. Uit verschillende experimenten blijkt dat bij de meeste mensen met artritis de symptomen verlichten of verdwijnen bij het verminderen of vermijden van alle nachtschades.[6]

    Capsaรฏcine

    Een derde problematische stof in nachtschades is capsaรฏcine. Dit is een stofje dat in chilipepers en paprika zit. Het maakt dat je een chilipeper pittig vindt. Hoewel capsaรฏcine verschillende gezondheidsvoordelen heeft, werkt het irriterend op de slijmvliezen, ogen en huid. Daarnaast blijkt capsaรฏcine ook de doorlaatbaarheid van de darmen te verhogen โ€“ leidt dus tot een lekkende darm.[7]

    Nachtschades zorgen vaak voor klachten bij herintroductie

    Volgens Sarah Ballantyne (grondlegster AIP dieet) hebben veel mensen met auto-immuunziekten last van nachtschades. De herintroductie ervan leidt volgens haar vaak tot klachten. Angie Alt (8 jaar ervaring met AIP coaching) beaamt dit. Op haar website (autoimmunewelness.com) staat het volgende:

    • Bij bijna iedereen met een auto-immuunziekte heeft het elimineren van nachtschades een positieve invloed op de symptomen, maar het is vooral effectief bij gewrichtsklachten en huidproblemen.
    • Voor de vermindering van symptomen kan het elimineren van nachtschades net zo belangrijk (of zelfs nog belangrijker) zijn als het elimineren van gluten, zuivel of suiker.
    • Het gebeurt regelmatig dat mensen vrijwel alle eliminaties van het AIP dieet toepassen, behalve de eliminatie van nachtschades, en dat hun klachten pas (verder) afnemen zodra zij ook alle nachtschades volledig elimineren. Zelfs hele kleine hoeveelheden van nachtschades, in bijvoorbeeld specerijenmixen, blijken klachten te kunnen veroorzaken.
    • Een succesvolle herintroductie van nachtschades mislukt vaak, ondanks de succesvolle herintroductie van andere voedingsmiddelen.
    • Wanneer men meldt dat de herintroductie van nachtschades succesvol is, gaat het meestal om geschilde, witte aardappelen. Wanneer er melding wordt gemaakt van succesvolle herintroducties van andere nachtschades, is dit vaak op een aantal voorwaarden. Over het algemeen komt de succesvolle herintroductie na vele jaren van eliminatie, wordt er zorgvuldig aandacht besteed aan het onderhouden van de gezondheid van de darmen gedurende die tijd, en zijn er duidelijke beperkingen. Zo worden ze bijvoorbeeld alleen in kleine hoeveelheden verdragen of alleen als ze gekookt zijn. Of alleen als ze niet meerdere keren per dag worden gegeten of twee dagen achter elkaar. Of ze worden alleen verdragen als er niet meer dan รฉรฉn soort in een maaltijd wordt gegeten, etc.

    Op de website van Angie staan allemaal ervaringsverhalen van mensen met verschillende auto-immuunziekten, die nachtschades hebben geรซlimineerd en vervolgens geherintroduceerd. Zij geven aan dat zij de volgende klachten ervaren door het eten van nachtschades: darmklachten, huidklachten, gewrichtsklachten, migraine en astma-achtige klachten.

    Zelf heb ik onder andere bij deelnemers van mijn Auto-Immuun Programma opgemerkt dat tomaten huidirritatie (jeukende, prikkende huid) en slappe ontlasting kunnen veroorzaken. Aardappelen (en aardappelproducten, zoals chips) zorgde bij een deelnemer voor flinke buikpijn en bij een andere voor kniepijn.

    Tips voor herintroduceren nachtschades

    Als je nachtschades hebt geรซlimineerd, dan wil je ze op een gegeven moment misschien herintroduceren om te ontdekken hoe je erop reageert. Er zijn dan een aantal dingen die je kunt doen om schade door het eten van nachtschades te minimaliseren of te voorkomen:

    • Schil aardappelen en aubergine. Verwijder het vel van tomaten (dit gaat beter als ze eerst in kokend water gedaan worden).
    • Verhit de nachtschades om de lectinen (deels) onschadelijk te maken. Kook ze bijvoorbeeld voordat je ze eet.
    • Verwijder zoveel mogelijk de pitjes.
    • Eet kleine porties en slechts eenmaal per dag.
    • Eet nachtschades niet op aaneengesloten dagen. Houd telkens รฉรฉn of meerdere dagen ertussen.
    • Eet slechts รฉรฉn soort nachtschade per dag.

    Kortom

    Nachtschades zijn niet voor iedereen schadelijk, maar blijken bij een deel van de bevolking klachten te veroorzaken. Mensen met auto-immuunziekten โ€“ en met name bij gewrichtsklachten en huidproblemen โ€“ lijken meer last te hebben van nachtschades, waaronder aardappel, tomaat, aubergine, paprika en rode- en groene pepers. Als je een auto-immuunaandoening hebt is het raadzaam om nachtschades tijdelijk te vermijden, zodat je kan ervaren of daardoor je symptomen afnemen. Na verloop van tijd โ€“ รฉรฉn tot drie maanden – kun je proberen om het te herintroduceren. Mocht je daarna nergens last van hebben, dan kun je ze weer in beperkte mate eten, maar blijf er dan evengoed voorzichtig mee. De tips hierboven kunnen je helpen om schade door nachtschades te minimaliseren of te voorkomen.

    Wat is jouw ervaring met nachtschades?

    Ik ben benieuwd wat jouw ervaring is met de eliminatie en/of herintroductie van nachtschades. Wat heb je ervan gemerkt? Laat het mij en alle lezers van deze blog weten in een reactie onderaan deze pagina.

    Download Complete AIP Dieet Voedingslijsten

    Ontvang de AIP Dieet Voedingslijsten direct in je mailbox. Zo zie je in รฉรฉn oogopslag wat je wel/niet kunt eten. Download nu tijdelijk gratis.

    Download dit bestand
    PDF

    Complete AIP Dieet Voedingslijst

    Zet nu de 1e stap naar minder klachten bij auto-immuunziekten

    "*" geeft vereiste velden aan

    Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

    Deze lijsten nemen je twijfels over wat wel/niet AIP-geschikt is weg.

    Klik hier om de bronnen te zien
    [1] Carreno-Gomez, B., Woodley, J. F., & Florence, A. T. (1999). Studies on the uptake of tomato lectin nanoparticles in everted gut sacs. International journal of pharmaceutics, 183(1), 7-1
    [2] Vojdani, A. (2015). Lectins, agglutinins, and their roles in autoimmune reactivities.ย Altern Ther,ย 21, 42-47.
    [3] Vojdani, A., Afar, D., & Vojdani, E. (2020). Reaction of Lectin-Specific Antibody with Human Tissue: Possible Contributions to Autoimmunity.ย Journal of Immunology Research,ย 2020.
    [4] Francis, G., Kerem, Z., Makkar, H. P., & Becker, K. (2002). The biological action of saponins in animal systems: a review. British journal of Nutrition, 88(6), 587-605
    [5] Gee, J. M., Wortley, G. M., Johnson, I. T., Price, K. R., Rutten, A. A. J. J. L., Houben, G. F., & Penninks, A. H. (1996). Effects of saponins and glycoalkaloids on the permeability and viability of mammalian intestinal cells and on the integrity of tissue preparations in vitro. Toxicology in vitro, 10(2), 117-128
    [6] Childers, N. F., & Margoles, M. S. (1993). An apparent relation of nightshades (Solanaceae) to arthritis. Journal of Neurological and Orthopaedic Medicine and Surgery, 14, 227-227.
    [7] Jensen-Jarolim, E., Gajdzik, L., Haberl, I., Kraft, D., Scheiner, O., & Graf, J. (1998). Hot spices influence permeability of human intestinal epithelial monolayers. The Journal of nutrition, 128(3), 577-581
    www.thepaleomom.com/the-whys-behind-autoimmune-protocol
    Deel deze blog via

    Reacties op deze blog

    1. avatar

      Birgit

      Het lijkt erop dat nachtschades bij herintroductie bij mij ertoe leiden dat ik die avond pas heel laat in slaap kan komen. Heb dit nu ervaren bij aardappelen en aubergine. Goede tip om beiden eerst te schillen voor bereiding. Dat zal ik eens uitproberen. Tomaat en paprika, chilipeper heb ik nog niet geprobeerd.

      • avatar

        Ruud Rotteveel MSc. Auteur

        Dank voor het delen van jouw ervaring, Birgit.

    Plaats een reactie op deze blog

    Geef hieronder jouw reactie. Je e-mailadres wordt niet getoond.
    Vereiste velden zijn gemarkeerd met: *

    Download dit bestand
    E-mailcursus

    Schildklierklachten Verminderen

    Ontdek in 7 mails hoe je klachten overwint

    "*" geeft vereiste velden aan

    Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

    Wat anderen zeggen

    Ik voel me fitter en opgewekter. Ik zou willen dat iedere arts een verwijzing naar jullie geeft om aandacht aan de voeding te besteden. Jullie weten veel en de cursus was kwalitatief zeer goed. Het is heel volledig. Deze kennis zou iedereen... Lees verder
    CB
    Carin B. 12 maart 2025
    Meer energie, dat heb ik gemerkt na een paar weken. Het zit goed in elkaar. Het wordt leuk gebracht en is ook motiverend. Het meest waardevol vond ik de informatie over eiwitten, koolhydraten en de samenhang van deze bestanddelen. Ik zou dit... Lees verder
    JV
    Jan Van der Velde 12 maart 2025
    Jullie programma is heel goed voorbereid en uitgedokterd. De gezonde voeding, verse groenten en fruit, geen bewerkte voeding, suikers schrappen, heeft mij een enorme boost gegeven, veel meer energie, minder vlug vermoeid en welgezind. Ik zou het programma aan iedereen aanraden die... Lees verder
    LV
    Leen Vande Woude 11 maart 2025
    Ben heel positief! Meer inzicht gekregen waarom ik schommel in mijn energie. Daardoor let ik beter op wat ik eet, waardoor ik weer beter in mijn energie zit. Jullie programma brengt rust, omdat je weet waar je je op moet focussen. Ik... Lees verder
    SC
    Susy Cascado 11 maart 2025
    De concrete doelen die ik heb behaald: veel meer energie, veel minder depressieve gevoelens. Tot mijn verbazing heeft het ook een positieve invloed gehad op mijn angst/ onrustgevoel, had ik maar eerder geweten dat voeding daar ook invloed op had. Jullie kennis... Lees verder
    V*
    Vera ****** 11 maart 2025