Auto-immuun paleo dieet: wel of geen noten eten bij auto-immuunziekten?

Of je nou een dieet volgt of niet, noten zouden eigenlijk nooit mogen ontbreken aan jouw voedingspatroon, tenzij je een notenallergie of notenintolerantie hebt. Het eten van ongeveer 20 gram noten per dag zou namelijk veel gezondheidsvoordelen met zich meebrengen. Je zou misschien denken dat de gezondheidsvoordelen toenemen naarmate je meer noten eet. Jammer genoeg is dat niet het geval. Het is juist niet goed om meer dan ongeveer 20 gram noten per dag te eten. Noten bevatten namelijk ook stoffen die een negatief effect op de gezondheid kunnen hebben bij een te hoge inname. Omdat sommige mensen met auto-immuunziekten slecht op noten reageren – en dit nog niet weten – worden ze tijdens de eliminatiefase van het auto-immuun paleo dieet – ofwel AIP dieet – tijdelijk vermeden. Door ze later weer toe te voegen kun je erachter komen of je noten wel of niet verdraagt. In deze blog lees je hoe het precies zit met noten bij auto-immuunziekten.

Gezondheidsvoordelen van noten

Aan noten worden veel gezondheidsvoordelen toegeschreven, waaronder een lager risico op hart- en vaatziekten, kanker, neurodegeneratieve aandoeningen, nieraandoeningen, diabetes, infecties en sterfte door luchtwegaandoeningen. Ook blijken ze je risico op vroegtijdige sterfte te verminderen, waardoor ze dus een levensverlengend effect hebben. Noten bevatten namelijk verschillende fytonutriënten – heilzame stoffen die alleen in plantaardige voeding voorkomen -, vitaminen, mineralen en eiwitten, maar ook gezonde vetten die we niet kunnen missen.

Meer noten eten levert niet meer voordelen

De gezondheidsvoordelen van noten blijken niet toe te nemen bij een hogere consumptie dan 20 gram per dag. Een hogere hoeveelheid zou de gezondheid zelfs kunnen ondermijnen. De beste optie is om je dus gewoon aan die 20 gram te houden.

Veel mensen beginnen flink meer noten te eten zodra zij het paleo dieet – ofwel oerdieet – gaan volgen. Zij vervangen de granen dan door noten en bakken allerlei dingen van notenmeel, zoals amandelmeel. Dit is dus niet aan te raden.

Het matigen van noten is extra belangrijk voor mensen die een auto-immuunziekte hebben. Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Hashimoto, Graves, reumatoïde artritis, multiple sclerose (MS), psoriasis, ziekte van Crohn, colitis, coeliakie, vitiligo, alopecia areata, diabetes type 1 en systemische lupus erythematodes (SLE). Hieronder lees je waarom.

Fytinezuur remt de opname van mineralen

Fytinezuur (fytaat) is één van de stoffen in noten die problematisch kan zijn – hoewel het ook zeker gezondheidsvoordelen heeft bij een beperkte inname. Dit stofje zit in de buitenste laag van noten en zaden, en komt ook voor in granen, peulvruchten én chocola.

Fytinezuur kan ervoor zorgen dat mineralen uit je voeding minder worden opgenomen in je darmen. Denk hierbij aan mineralen zoals calcium, magnesium, ijzer, kalium en zink. Dit komt omdat fytinezuur deze mineralen aan zich bindt, waardoor ze niet opgenomen kunnen worden in de darmen. Te veel fytinezuur in de voeding kan hierdoor een tekort aan mineralen veroorzaken, die nodig zijn voor een juiste werking van het immuunsysteem – en dus extra belangrijk zijn bij auto-immuunziekten, waarbij het immuunsysteem ontregeld is. Een mineralentekort kan ontstaan als je veel fytinezuur-rijke voeding eet ten koste van andere mineraalrijke voedingsmiddelen, die weinig fytinezuur bevatten.

In principe zijn je darmbacteriën – ofwel darmflora – in staat om de mineralen los te maken van het fytinezuur, waardoor je ze toch kunt opnemen in je darmen. Maar deze capaciteit is beperkt, waardoor je de optimale inname van noten beter niet kunt overschrijden.

Fytinezuur belemmert de spijsvertering én opname van voeding

Een andere verklaring voor de maximale inname van 20 gram noten per dag heeft te maken met de activiteit van spijsverteringsenzymen. Fytinezuur remt namelijk de werking van spijsverteringsenzymen – die nodig zijn voor het verteren van voeding. Hierdoor wordt het voedsel niet goed verteerd en kan het niet goed worden opgenomen in de darmen. De darmen kunnen namelijk alleen kleine, verteerde voedingsstoffen opnemen.

Fytinezuur verstoort de darmflora

Fytinezuur kan er dus voor zorgen dat voedsel niet goed verteerd én opgenomen kan worden. Het onverteerde voedsel vormt dan een voedingsbron voor de darmbacteriën in de dunne darm, waardoor er een overgroei aan dunne darmbacteriën kan ontstaan. Zo’n bacteriële overgroei kan tot klachten leiden, zoals opgeblazenheid, winderigheid, buikkrampen, buikpijn, diarree en obstipatie.

En nóg erger: het kan tot een lekkende darm leiden, waardoor bacteriën – die het ontstekingsbevorderende LPS bevatten -, lectinen, onverteerde eiwitten en gifstoffen via de darmwand in de bloed- en lymfebaan kunnen lekken. Als gevolg komt het immuunsysteem in actie om deze indringers aan te vallen en ontstaat er ontsteking. Via deze weg kunnen auto-immuunziekten en ontstekingen bevorderd worden. Dat wil je natuurlijk niet.

Dus: beperk de inname van fytinezuur via noten.

Nuance

Belangrijk om hierbij te vermelden: het gaat om een overmatige inname van fytinezuur uit onder andere noten. Fytinezuur in lagere hoeveelheden heeft juist een positief effect op de gezondheid en werkt als antioxidant.

Hoge hoeveelheid omega 6

Naast fytinezuur bevatten noten veel onverzadigde vetzuren. Naar verhouding zitten er vaak meer omega 6-vetzuren in noten in vergelijking tot omega 3-vetzuren. Een hoge hoeveelheid omega 6-vetzuren ten opzichte van omega 3-vetzuren kan ontstekingsbevorderend werken. Dat is juist wat je niet wilt.

Dat noten veel omega 6 bevatten wordt vaak gebruikt als reden gebruikt om niet te veel noten te eten. Ondanks de ontstekingsbevorderende omega 6-vetzuren in noten hebben ze over het algemeen een ontstekingsremmend effect – tenzij er sprake is van een allergie of overgevoeligheid -, maar mogelijk kan overconsumptie van noten juist wel tot ontsteking leiden.

Dus ook dit is een reden om de inname van noten te beperken tot ongeveer 20 gram per dag.

Schimmels en mycotoxines

Noten – maar ook granen, cacao, koffie, peulvruchten en gedroogd fruit – bevatten schimmels. Deze produceren schimmelgifstoffen die mycotoxinen worden genoemd. De bekendste is aflatoxine. Als je te veel van deze mycotoxinen binnenkrijgt is dat schadelijk. Het vervelende is dat deze schimmelgifstoffen hardnekkig zijn en niet makkelijk onschadelijk gemaakt kunnen worden. Zo kunnen ze tegen verhitting tot wel 300 graden celcius. Bakken of koken heeft dus geen zin. Ook kunnen ze tegen vrieskou, waardoor ook invriezen geen zin heeft.

Volgens het Voedingscentrum is de kans klein dat je teveel mycotoxinen binnenkrijgt. Tegelijkertijd schrijven zij ook het volgende op hun website:[1]

“Er is nog weinig bekend over de giftige werking van de meeste schimmelgifstoffen. Van sommige schimmelgifstoffen is het wel duidelijk dat ze zeer giftig zijn. Als je in één keer een te grote hoeveelheid van een schimmelgifstof binnenkrijgt, dan krijg je een acute voedselvergiftiging. Als je regelmatig voedsel met schimmelgifstoffen eet, kan schade aan lever en nieren optreden en op den duur kan kanker ontstaan.”

Gelukkig is er van de meest voorkomende mycotoxinen vastgelegd hoeveel je er dagelijks of wekelijks van mag binnenkrijgen. Producten worden ook gecontroleerd op de hoeveelheid mycotoxinen die zij bevatten. Er wordt dus alles aan gedaan om onze inname van mycotoxinen te beperken.

Tip: als er schimmel op je voeding zit, gooi het dan in zijn geheel weg! De schimmel zit dan waarschijnlijk ook op plekken waar het niet zichtbaar is.

Aangezien er nog weinig bekend is over de giftige werking van de meeste mycotoxinen zou ik de inname van noten, chocola, granen, peulvruchten én gedroogd fruit toch beperken. Door veel te variëren in je voedingspatroon verminder je het risico dat je van bepaalde stoffen – waaronder mycotoxinen, fytinezuur en omega 6-vetzuren – teveel binnenkrijgt.

Notenallergie en notenintolerantie

Noten behoren tot de meest allergene voedingsmiddelen. Wereldwijd heeft ongeveer één procent een notenallergie. Een notenintolerantie komt nóg vaker voor. Uit een onderzoek waaraan mensen met maag- en darmproblemen meededen bleek dat een intolerantie voor cashewnoten het meest voorkwam. Dit zou op basis van die resultaten om bijna de helft van de bevolking gaan, terwijl amandelen een intolerantiepercentage van 28 procent telt, paranoten – ofwel Brazil nuts – 23 procent en walnoten drie procent.[2]

Eliminatie-provocatie dieet

Mensen met auto-immuunaandoeningen of spijsverteringsproblemen zouden er goed aan doen om te onderzoeken of noten – en andere voedingsmiddelen – een rol spelen bij hun klachten. Dit kun je het best onderzoeken door middel van een eliminatie-provocatie dieet, zoals het AIP dieet. Hierbij ga je noten – en andere verdachte voedingsmiddelen – tijdelijk vermijden (eliminatiefase) en daarna weer aan je voedingspatroon toe voegen (provocatiefase) om te kijken hoe je erop reageert. Als noten niet problematisch blijken, eet ze dan met mate – dus ongeveer 20 gram per dag. Vormen ze wel een probleem? Vermijd ze dan.

Kortom

Over het algemeen vormen noten een belangrijk onderdeel van een gezond voedingspatroon, mits ze met mate worden gegeten – dus ongeveer 20 gram per dag. Mensen die een allergie hebben voor noten of er slecht op reageren kunnen noten het best vermijden. Door middel van een eliminatie-provocatie dieet – zoals het AIP dieet – kun je achterhalen of jij persoonlijk goed of slecht gaat op noten en andere voedingsmiddelen, zoals zaden, granen, peulvruchten, zuivel, eieren, chocola en koffie.

Download Complete AIP Dieet Voedingslijsten

Ontvang de AIP Dieet Voedingslijsten direct in je mailbox. Zo zie je in één oogopslag wat je wel/niet kunt eten. Download nu tijdelijk gratis.

Klik hier om alle bronnen te zien

[1] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/schimmelgifstoffen.aspx
[2] Atkinson, W., Sheldon, T. A., Shaath, N., & Whorwell, P. J. (2004). Food elimination based on IgG antibodies in irritable bowel syndrome: a randomised controlled trial. Gut, 53(10), 1459-1464
www.thepaleomom.com/paleo-without-nuts