Ziekte van Hashimoto

Wat is de ziekte van Hashimoto?

De ziekte van Hashimoto, ook wel Hashimoto thyreoïditis genoemd, is een auto-immuunziekte van de schildklier. Hierbij valt het immuunsysteem de schildklier aan, waardoor de schildklier ontstoken en beschadigd raakt. Als gevolg kan de schildklier na verloop van tijd niet meer voldoende schildklierhormoon produceren, waardoor een tekort ontstaat. Dit wordt hypothyreoïdie genoemd en staat in de volksmond bekend onder de termen ‘trage schildklier’, ‘traag werkende schildklier’ en ‘langzame schildklier’.

Wat zijn de symptomen van Hashimoto?

Een tekort aan schildklierhormoon, als gevolg van Hashimoto, kan zich in veel verschillende symptomen uiten. Als ezelsbruggetje kun je volgens de Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) denken aan de ‘vijf H’s’:[1]

1. Habitus: traagheid, gewichtstoename en vermoeidheid
2. Huid: droge huid, koude huid, bleke huid, vochtophoping in het gezicht, pasteuze huid
3. Hoofd: opgeblazen gezicht, opgezette oogleden, haaruitval
4. Hals: struma/krop (vergroting van de schildklier) en veranderingen van de stem
5. Hart: te lage hartslag (minder 50 slagen per minuut)

Volgens patiëntenvereniging Schildklier Organisatie Nederland (SON) ervaren mensen met een trage schildklier onderstaande lichamelijke en psychische symptomen.[2]

Lichamelijke symptomen:

• Vermoeidheid
• Vaak koud hebben
• Droge, koude, bleekgele huid
• Traagheid in denken en handelen
• Langzame spraak
• Geheugenverlies (concentratiestoornissen)
• Psychische klachten zoals depressiviteit en apathie
• Myxoedeem (verdikte huid waarin je geen ‘putjes’ kan drukken, bijvoorbeeld rond de ogen en op de onderbenen)
• Spierzwakte
• Spierpijn en stijfheid, met name in armen, benen en heupen
• Gewrichtspijn
• Carpale tunnelsyndroom: tintelingen in de handen
• Hartklachten
• Bros en uitvallend haar
• Breekbare, brosse nagels
• Wenkbrauwuitval
• Gewichtstoename
• Kortademigheid (oppervlakkige ademhaling), benauwdheid
• Hese, krakende stem
• Verstopping
• Doofheid
• Tinnitus
• Oogklachten (Graves ophthalmopathie bij (circa 3%) ziekte van Hashimoto)
• Heftige menstruaties

Psychosociale symptomen:

• Depressiviteit
• Emotionele labiliteit
• Concentratie- en geheugenverlies
• Nervositeit
• Vermoeidheid
• Gevoel van uitputting
• ‘Burn-out’
• Angst, argwaan
• Agressie
• Laag zelfvertrouwen
• Psychische belasting

Hoe verloopt het ziektebeeld van Hashimoto?

Bij Hashimoto worden de schildkliercellen door het immuunsysteem aangevallen, waardoor deze ontstoken en beschadigd raken. Hierdoor neemt de schildklierfunctie af. Als gevolg daalt de productie van schildklierhormoon, waardoor er na verloop van tijd een tekort kan ontstaan. Deze situatie wordt hypothyreoïdie, ofwel een traagwerkende schildklier, genoemd. Dit kan tot eerdergenoemde lichamelijke en psychosociale symptomen leiden. Het duurt vaak jaren voordat er een tekort aan schildklierhormoon ontstaat en het opgemerkt wordt. De antistoffen tegen de schildklier (anti-TPO en anti-Tg) zijn dan vaak al jaren verhoogd.

Bij wie komt Hashimoto voor?

Een trage schildklierwerking, wat meestal door Hashimoto veroorzaakt wordt, komt vijf keer zo vaak voor bij vrouwen dan bij mannen en de kans erop neemt met de leeftijd toe.[4] De ziekte van Hashimoto ontstaat vaak tijdens of na een zwangerschap en in de overgang.[3]

Hoe wordt de diagnose Hashimoto gesteld?

De diagnose Hashimoto wordt gesteld aan de hand van bloedonderzoek. Hierbij worden TSH, FT4 en antistoffen (anti-TPO) gemeten. Bij de ziekte van Hashimoto wordt in 95 procent van de gevallen een verhoogde anti-TPO waarde gevonden. Bij 50 tot 60 procent van de gevallen is sprake van een verhoogde anti-Tg waarde. Daarnaast is de TSH verhoogd en de T3, T4 en het vrije T4 (FT4) verlaagd.[3]

Hoe vaak komt Hashimoto voor?

De ziekte van Hashimoto is de belangrijkste primaire oorzaak van een trage schildklier. Het is in 90 tot 95 procent van de gevallen de oorzaak van een niet-iatrogene (door medische handelingen veroorzaakt) hypothyreoïdie.[4],[11] Naar schatting hebben 500.000 Nederlanders een trage schildklierwerking.[5]

Wat is de relatie tussen Hashimoto en andere auto-immuunziekten?

Auto-immuunziektes komen regelmatig gelijktijdig voor. Dit wordt comorbiditeit genoemd. De volgende auto-immuunziektes komen regelmatig gecombineerd voor:

• ziekte van Hashimoto
• ziekte van Graves
• diabetes mellitus type 1
• reumatoïde artritis
• ziekte van Addison
• vitiligo
• systemische lupus erythematodes, afgekort tot SLE
• coeliakie
• pernicieuze anemie
• syndroom van Sjögren

Het Nederlands Huisartsen Genootschap vermeldt het volgende over het gecombineerd voorkomen van de eerdergenoemde auto-immuunaandoeningen:[4]

“Er is geen onderzoek beschikbaar over de incidentie in de eerste lijn van gezamenlijk voorkomen van de auto-immuunziekten, waardoor het niet mogelijk is om een exact verhoogd risico aan te geven. Het is niet bewezen effectief om na vaststellen van een schildklierziekte te screenen op de geassocieerde auto-immuunziekten. Indien er bij een adequate behandeling van een schildklierfunctiestoornis klachten blijven bestaan, is er mogelijk sprake van een tweede auto-immuunziekte en is gericht onderzoek nodig.”

Wat zijn oorzaken van Hashimoto?

Volgens Schildklier Organisatie Nederland (SON) is de oorzaak van Hashimoto nog niet bekend. Wel is bekend dat erfelijkheid, omgevingsfactoren, vrouwelijke hormonen, stress en virussen een rol spelen. Mensen met een schildklieraandoening hebben vaker familieleden met schildklierziekten of diabetes.[3]

Hoe wordt Hashimoto medisch behandeld?

De medische behandeling van Hashimoto bestaat momenteel alleen uit symptoombestrijding. Het tekort aan schildklierhormoon wordt aangevuld door middel van medicijnen. In de meeste gevallen wordt alleen levothyroxine (T4) voorgeschreven. Deze werkzame stof is te verkrijgen onder verschillende merknamen. Klik hier om alles te lezen over levothyroxine en hoe je de medicatie optimaal opneemt.

Aardig wat mensen met een trage schildklier houden restklachten ondanks behandeling met schildklierhormoon en normale TSH en FT4 waarden.[6] Hoe dit kan is nog niet helemaal duidelijk. Mogelijke oorzaken hiervan zijn:

• Levothyroxine kan een gezonde schildklier niet voor 100 procent nabootsen.[7]
• Levothyroxine (T4) wordt onvoldoende omgezet in het actievere schildklierhormoon T3.[7]
• De dosering levothyroxine is niet juist, omdat jouw optimale TSH en FT4 afwijken van het gemiddelde.
• Het overactieve immuunsysteem (Hashimoto) veroorzaakt zelf symptomen.[7]
• Er zijn nog andere niet-gediagnosticeerde en onbehandelde (auto-immuun)aandoeningen aanwezig.[7]

Het kan lang duren voordat de schildkliermedicatie juist ingesteld is en de symptomen afnemen. Meestal duurt het even voordat de symptomen afnemen nadat de bloedwaarden genormaliseerd zijn. Als er klachten aanwezig blijven, is het belangrijk om verder onderzoek te (laten) doen naar bijvoorbeeld:

• Eerder genoemde auto-immuunziekten, die regelmatig in combinatie met Hashimoto voorkomen.
• De bloedwaarde van de actievere vorm van het schildklierhormoon, vrij T3 (FT3).
• Voedingstekorten die vaak bij Hashimoto voorkomen, zoals vitamine D, vitamine B12 en ijzer (ferritine, hemoglobine).[8]

Helaas laten de meeste artsen geen vrij T3 (FT3) meten. Dat is jammer, want aan de hand van deze waarde kun je zien of het weinig actieve T4 voldoende wordt omgezet in het meer actieve T3. Sommige mensen hebben namelijk voldoende vrij T4 (FT4), maar te weinig vrij T3 (FT3), omdat er onvoldoende wordt omgezet.

Daarnaast worden de overige waarden (vitamine B12, vitamine D, ferritine en hemoglobine) ook niet altijd gemeten. Als je arts bepaalde bloedwaarden niet wilt of kan meten, dan kun je ze zelf aanvragen. Dit kan onder andere via Bloedwaardentest.nl. Klik hier om zelf bloedonderzoek te bestellen. Je ontvangt dan via de post de bloedbuisjes en je krijgt te horen bij welk officieel prikpunt (bij jou in de buurt) je bloed kunt laten prikken. Na een aantal dagen tot weken ontvang je de uitslag. Je bent voor bloedonderzoek dus niet afhankelijk van je arts.

Sommige mensen merken een afname van restklachten bij het gebruik van een combinatie van levothyroxine (T4) met Cytomel (T3).[7] Ook het gebruik van natuurlijk schildklierhormoon kan bij sommige mensen tot een vermindering van restklachten leiden.

Als laatste optie kan er ook nog gekozen worden voor een totale thyreoidectomie. Hierbij wordt de schildklier in zijn geheel verwijdert. Zo’n schildklieroperatie kan de kwaliteit van leven verhogen en de vermoeidheid verminderen. Daarnaast dalen de antistoffen tegen de schildklier (anti-TPO) flink, maar ze bereiken niet (altijd) het normale niveau.[9],[10]

Veel gestelde vragen over het Coronavirus (COVID-19) en Hashimoto

Hieronder vind je antwoord op veel gestelde vragen over Hashimoto en het nieuwe Coronavirus (COVID-19).

Ben je met de ziekte van Hashimoto vatbaarder voor het nieuwe Coronavirus?

Nee, je bent net zo vatbaar als een gezond persoon. Tot op heden is er geen bewijs dat mensen met Hashimoto meer kans lopen om met het Coronavirus besmet te raken.[…]

Word je zieker van het Coronavirus als je Hashimoto hebt?

Nee, je wordt niet per se zieker van het Coronavirus als je de ziekte van Hashimoto hebt. Ouderen en mensen met ‘onderliggend lijden’ zijn kwetsbaarder en lopen wel een verhoogd risico op ernstige symptomen als ze met het Coronavirus besmet zijn.

Onder de groep mensen met ‘onderliggend lijden’ vallen mensen met:

• medicijnen die de afweer verminderen (bijvoorbeeld na orgaantransplantatie en bij sommige auto-immuunziekten, zoals MS)
• een verminderde weerstand door afweerstoornissen (aangeboren of op latere leeftijd ontstaan)
• longziekten
• een hoge bloeddruk
• hart- en vaatziekten
• diabetes
• nieraandoeningen die zo ernstig zijn dat ze leiden tot dialyse of een niertransplantatie
• kanker
• een tekort aan witte bloedlichaampjes
• een HIV-infectie en een laag CD4-aantal
• bloedziekten
• een stamceltransplantatie

Onderdrukt schildkliermedicatie mijn immuunsysteem?

Nee, levothyroxine (T4) onderdrukt het immuunsysteem niet.

Waar vind ik up-to-date informatie over het Coronavirus, Hashimoto en de beschikbaarheid van schildkliermedicatie?

Op de website van Schildklier Organisatie Nederland (SON) vind je up-to-date informatie over het Coronavirus en gerelateerde zaken.

Verminder restklachten bij Hashimoto 

Restklachten bij Hashimoto kun je in de meeste gevallen verminderen – en soms zelfs helemaal oplossen – door aanpassingen in je voeding en leefstijl. In mijn Auto-Immuun Programma leer je er alles over. Klik hier voor details.

Klik hier om de bronnen te zien

[1] https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-schildklieraandoeningen?tmp-no-mobile=1
[2] https://schildklier.nl/schildklieraandoeningen/te-trage-schildklier/klachten/
[3] https://schildklier.nl/schildklieraandoeningen/de-schildklier/diagnose/bloedonderzoek/antistoffen/?highlight=anti-tpo
[4] https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-schildklieraandoeningen?tmp-no-mobile=1
[5] https://schildklier.nl/schildklieraandoeningen/te-trage-schildklier/?highlight=hypothyreo%C3%AFdie
[6] Molewijk, E. et al. Quality of life, activities of daily living, symptoms and satisfaction with treatment and care in treated hypothyroid patients vs controls: Preliminary results of a large Dutch study.
[7] https://schildklier.nl/tips-bij-behandeling/levothyroxinegebruik/?highlight=behandeling
[8] https://schildklier.nl/dagelijks-leven/voeding/relatie-tekorten-vitamines-mineralen-en-schildklier/
[9] Guldvog, I., Reitsma, L. C., Johnsen, L., Lauzike, A., Gibbs, C., Carlsen, E., … & Hoff, G. (2019). Thyroidectomy versus medical management for euthyroid patients with Hashimoto disease and persisting symptoms: a randomized trial. Annals of internal medicine, 170(7), 453-464.
[10] Al-Tamimi, A. S., & Dheeb, I. A. (2019). Persistently Elevated Levels of Serum Autoimmune Inflammatory Markers after Total Thyroidectomy for Hashimoto’s Thyroiditis An Indicator of Prevailing Autoimmunity. Indian Journal of Public Health Research & Development, 10(4).
[11] NED TIJDSCHR GENEESKD. 2015;159: A8802V