Multiple sclerose (MS)

Wat is multiple sclerose (MS)?

Multiple sclerose (MS) is een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem de beschermlagen ronden de zenuwen in de hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen – centrale zenuwstelsel – aanvalt. Zenuwen raken beschadigd, waardoor zij minder goed signalen van en naar de hersenen door kunnen geven. Als gevolg kunnen verlammings- en uitvalsverschijnselen optreden.

Wat zijn de symptomen van multiple sclerose?

De symptomen van multiple sclerose zijn zeer divers en kunnen voor iedereen anders zijn. De plek waar de myeline – vettige stof die om de zenuwcellen zit – beschadigd is bepaalt welke symptomen er opspelen. De meest voorkomende symptomen zijn:[1]

• Cognitieproblemen: moeite met concentratie
• Oogproblemen: slecht zicht, dubbel of wazig zicht en pijn in de ogen
• Spraakproblemen: moeite met het vinden of formuleren van woorden en onduidelijke spraak
• Lichamelijke tintelingen: dof of juist tintelend gevoel
• Problemen met coördinatie: trillingen – vooral in handen -, duizeligheid en spraakstoornis
• Problemen met urineren: blaasontsteking, vaak moeten urineren of incontinentie
• Problemen met ontlasting: diarree of verstopping en incontinentie
• Gehoorproblemen: piep in de oren, slechter gehoor vaak aan één kant
• Pijn in het gezicht
• Koude of warme handen en voeten of juist geen gevoel van temperatuur
• Vermoeidheid
• Zwakke of stijve spieren

Hoe verloopt het ziektebeeld van multiple sclerose?

Bij de meeste mensen verloopt MS in twee fasen. De eerste fase wordt ook wel de relapsing remitting (RRMS) fase genoemd. Er doen zich periodes voor van aanvallen (schubs, relapse) en verbeteringen (remitting) die steeds met elkaar afwisselen. De periode van een aanval duurt minstens 24 uur en er kunnen dan klachten worden ervaren. Er kan sprake zijn van al eerder ervaren klachten en een verergering van deze klachten, maar er kunnen ook nieuwe klachten opspelen. Vervolgens treedt er verbetering op en verdwijnen de klachten. In sommige gevallen verdwijnen de klachten niet helemaal, wat kan betekenen dat de aandoening is verergerd.

Bij veel mensen gaat RRMS over in secundair progressief MS (SPMS). In deze tweede fase – de secundair progressieve fase – worden vaak klachten van de benen ervaren, bijvoorbeeld minder spierkracht of een verminderde stuurloosheid. Ook doen zich vaak klachten voor in het doen van de behoefte op het toilet. Het verschil met de eerste fase is dat men geen schubs (relapse) en herstelperiodes (remitting) meer ervaart. De klachten worden geleidelijk aan steeds erger en er ontstaan meer symptomen. Als men zich in de overgangsfase van RRMS naar SPMS bevindt, dan kan het lastig te bepalen zijn in welke fase men precies zit.

Ongeveer 20 procent van de mensen met multiple sclerose belandt direct in de progressieve fase. Dit wordt primair progressief MS genoemd (PPMS).[2],[3]

Hoe wordt de diagnose multiple sclerose gesteld?

Klachten zijn voor iedereen verschillend. Dit maakt het moeilijk om multiple sclerose vast te stellen. Er is helaas ook geen test die achterhaald of er sprake is van multiple sclerose. Veel klachten komen ook overeen met andere aandoeningen. Bij klachten zal een arts in veel gevallen eerst kijken de hersenen en het ruggenmerg. Dat kan middels een MRI-scan worden gedaan of een ruggenmergvochtonderzoek. Met een MRI-scan kunnen er afwijkingen worden opgespoord in het hersenen en het ruggenmerg, wat kan duiden op multiple sclerose.

Multiple sclerose wordt vastgesteld aan de hand van de volgende vijf scenario’s:

1. Er is sprake van typische multiple sclerose klachten en symptomen
2. De MRI-scan toont afwijkingen aan in de hersenen of het ruggenmerg op tenminste twee plaatsen
3. Er is sprake van tenminste twee periodes van aanvallen en verbeteringen
4. Indien er geen sprake is van aanval- en verbeterperiodes, is er wel sprake van geleidelijke verslechtering over de periode van één jaar
5. Er is met zekerheid te zeggen dat de klachten en symptomen niet kunnen leiden naar een andere aandoening

De diagnose kan veel emoties doen oproepen, maar ook een hoop verduidelijking geven van klachten die de afgelopen tijd aanwezig waren. Soms zoeken mensen professionele hulp, zoals een MS-coach. Dit kan helpen om het te verwerken, want de diagnose is niet niks.[4]

Bij wie komt multiple sclerose voor?

Multiple sclerose ontwikkelt zich in de meeste gevallen in de leeftijdscategorie van 20 en 40 jaar. De aandoening kan zich ook in een eerder stadium ontwikkelen, namelijk in de kindertijd. Van elke 1000 personen met multiple sclerose is 29,3 procent man en 70,7 procent vrouw. Multiple sclerose komt dus vaker bij vrouwen voor.[5],[6]

Multiple sclerose is geen erfelijke ziekte, maar sommige genen zijn wel betrokken bij de ontwikkeling van de aandoening.[7]

Hoe vaak komt multiple sclerose voor?

In Nederland komt de ziekte ongeveer bij 1 op de 1000 mensen voor. Er zijn dus ongeveer 17.000 mensen in Nederland waarbij de multiple sclerose is vastgesteld.[8]

Wat zijn de oorzaken van multiple sclerose?

De oorzaak van multiple sclerose is nog niet helemaal opgehelderd. Wat we wel weten is dat er bij multiple sclerose sprake is van beschadiging van een isolerende substantie die om zenuwcellen heen zit. Dit heet myeline en zorgt voor efficiënte communicatie tussen zenuwen. Het zorgt ervoor dat de communicatie tussen zenuwen sneller verloopt. De beschadiging van de myeline is een gevolg van een overdreven reactie van het immuunsysteem op de myeline. Het immuunsysteem valt de myeline aan. Dit wordt auto-immuniteit genoemd. Zenuwcellen worden ziek en sterven af als myeline ontbreekt. Deze schade is moeilijk te repareren voor het zenuwstelsel.[9]

Een groep onderzoekers vermoedt dat een tekort aan vitamine D en een verhoogd BMI de risico op MS bij kinderen verhoogt.[10] Ook wordt er vermoed dat bepaalde virussen, roken en alcohol het risico op MS verhogen.[11]

Lekkende darm bij multiple sclerose

Veel auto-immuunziekten zijn met een lekkende darm in verbrand gebracht. Multiple sclerose ook. Uit een kleinschalig onderzoek bleek dat zowel mensen met RRMS als SPMS hogere zonuline-waarden hadden dan mensen zonder MS. En dat mensen met RRMS die in remissie waren – dus vermindering van klachten hadden – zonuline-waarden hadden die verglijkbaar waren met mensen zonder MS.[12] Een verhoogde zonuline-waarde is een aanwijzing voor een lekkende darm, ook wel een verhoogd doorlaatbare darm genoemd. Een lekkende darm kan bijdragen aan ontstekingen en auto-immuniteit.

Hoe wordt multiple medisch sclerose behandeld?

Er bestaat (nog) geen medicijn dat multiple sclerose geneest. Klachten kunnen wel middels medicatie en therapie worden verminderd. Bij de behandeling kunnen verschillende medicijnen ingezet worden, zoals medicijnen die de beschadiging van zenuwen vertragen, maar ook medicijnen die bepaalde symptomen bestrijden.[13]

Er zijn verschillende behandelcentra voor multiple sclerose. Een team van verschillende zorgverleners zal dan gaan kijken naar de beste behandeling op basis van symptomen en ernst van de aandoening. Het team bestaat vaak uit een:[14]

MS-verpleegkundige: gespecialiseerd in behandeling van multiple sclerose

• Neuroloog: specialist in zenuwstelsel, ofwel hersenen en ruggenmerg
• Psycholoog: voor psychische klachten
• Fysiotherapeut: helpt bij beweging en klachten als spierzwakte en pijn
• Oogarts: voor visuele problematiek
• Uroloog: voor blaas- darmproblemen
• Revalidatiearts: begeleiding in een zo goed mogelijk functioneren
• Ergotherapeut: helpt om dagelijkse bezigheden uit te voeren ondanks klachten en verminderde energie

Voeding, supplementen en leefstijl bij multiple sclerose

Voeding, supplementen en leefstijl kunnen invloed hebben op ontstekingen en klachten. Het is algemeen bekend dat beweging ontstekingsremmend werkt, mits er geen sprake is van overtraining.[15] Ook kun je ontstekingen remmen door stressreductie met behulp van meditatietechnieken. Verder zijn er bepaalde voedingsmiddelen die een ontstekingsremmend effect hebben. Bijvoorbeeld omega 3-rijke voeding, zoals vis en schaal- en schelpdieren.[16]

Daarentegen hebben een tekort aan beweging, chronische stress en te weinig blootstelling aan zonlicht – tussen april en oktober, want dan kun je vitamine D aanmaken – een negatief effect op het immuunsysteem.

Roken en alcohol kunnen ontstekingen stimuleren. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat een tekort aan vitamine B2 (riboflavine) het risico op MS kan verhogen, omdat vitamine B2 nodig is voor de aanmaak van myeline – de vettige stof die zich rondom de zenuwcellen bevindt en die door het immuunsysteem beschadigd raakt. Er aanwijzingen dat inname van vitamine B2 (riboflavine) via voeding en/of supplementen positieve effecten op MS kan hebben.[21]

Verder worden ontstekingen gestimuleerd door sterk bewerkte voeding met ongezonde vetten en suiker. Maar ook ‘gezonde’ voedingsmiddelen – waaronder volkorenbrood, tomaten, spinazie, soja en maïs – kunnen ontsteking en auto-immuniteit stimuleren. Dit komt onder andere door bepaalde eiwitten, zoals lectinen en aquaporins.[19],[20] Welke voeding er problematisch is verschilt per individu. Niemand is hetzelfde. Iedere persoon met multiple sclerose heeft zijn of haar eigen triggers – factoren die klachten veroorzaken en/of in standhouden. Triggers kunnen afkomstig zijn van voeding en leefstijlfactoren. Veel mensen hebben last van voedingstriggers.

Hoe weet je welke voeding problematisch is?

Een eliminatie-provocatie dieet – zoals het AIP dieet – is de enige betrouwbare manier om te achterhalen welke voeding een negatieve impact op jou heeft. Met voedselintolerantietesten kun je namelijk niet alles meten.

Uit onderzoek is gebleken dat AIP dieet achtige diëten positieve effecten kunnen hebben bij MS.[17],[18]

Auto-immuun protocol (AIP) bij multiple sclerose

Het auto-immuun protocol (AIP) is een voedings- en leefstijlprotocol dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met auto-immuunaandoeningen. Het heeft als doel om klachten te verlichten en de levenskwaliteit te optimaliseren. Wereldwijd hebben veel mensen – met verschillende auto-immuunziekten – hun klachten weten te verminderen met behulp van het AIP.

Meer weten over het auto-immuun protocol? Klik hier en download hieronder de complete voedingslijsten van het AIP dieet.

Begeleiding bij het AIP?

Wil je serieus met het AIP aan de slag? Dan kunnen wij je helpen met ons Auto-Immuun Programma. Door de professionele begeleiding weet je dan zeker dat je het goed doet – veel mensen doen het namelijk niet goed.

Klik hier om alle bronnen te zien

[1] https://msvereniging.nl/over-ms/symptomen-bij-ms/
[2] https://msvereniging.nl/over-ms/verloop-van-ms/
[3] https://msweb.nl/wat-is-ms/beloopsvorm/typering-ms-aan-herziening-toe/
[iv] https://msvereniging.nl/over-ms/diagnose/
[5] https://herseninstituut.nl/onderzoek/onderzoeksgroepen/huitinga-groep/multiple-sclerosis/
[6] https://msvereniging.nl/veel-meer-vrouwen-met-ms-dan-mannen/
[7] https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/multiple-sclerose-ms/
[8] https://herseninstituut.nl/onderzoek/onderzoeksgroepen/huitinga-groep/multiple-sclerosis/
[9] https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/multiple-sclerose-ms/
[10] Gianfrancesco, M. A., Stridh, P., Rhead, B., Shao, X., Xu, E., Graves, J. S., … & Belman, A. (2017). Evidence for a causal relationship between low vitamin D, high BMI, and pediatric-onset MS. Neurology, 88(17), 1623-1629.
[11] Yang, L., Tan, D., & Piao, H. (2016). Myelin basic protein citrullination in multiple sclerosis: A potential therapeutic target for the pathology. Neurochemical research, 41(8), 1845-1856.
[12] Fasano, A. (2011). Zonulin and its regulation of intestinal barrier function: the biological door to inflammation, autoimmunity, and cancer. Physiological reviews, 91(1), 151-175.
[13] https://msvereniging.nl/over-ms/behandeling/
[14] https://msvereniging.nl/over-ms/behandeling/
[15] Garber, C. E., Blissmer, B., Deschenes, M. R., Franklin, B. A., Lamonte, M. J., Lee, I. M., … & Swain, D. P. (2011). American College of Sports Medicine position stand. Quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory, musculoskeletal, and neuromotor fitness in apparently healthy adults: guidance for prescribing exercise. Medicine and science in sports and exercise, 43(7), 1334-1359.
[16] Calder, P. C. (2013). Omega?3 polyunsaturated fatty acids and inflammatory processes: nutrition or pharmacology?. British journal of clinical pharmacology, 75(3), 645-662.
[17] Bisht B, et al. “A multimodal intervention for patients with secondary progressive multiple sclerosis: feasibility and effect on fatigue.” J Altern Complement Med. 2014 May;20(5):347-55.
[18] Lee JE, et al. “A Multimodal, Nonpharmacologic Intervention Improves Mood and Cognitive Function in People with Multiple Sclerosis.” J Am Coll Nutr. 2017 Mar-Apr;36(3):150-168.
[19] Vojdani, A., Mukherjee, P. S., Berookhim, J., & Kharrazian, D. (2015). Detection of antibodies against human and plant aquaporins in patients with multiple sclerosis. Autoimmune Diseases, 2015.
[20] Lambert, J., Mejia, S., & Vojdani, A. (2019). Plant and human aquaporins: pathogenesis from gut to brain. Immunologic research, 67(1), 12-20.
[21] Naghashpour, M., Jafarirad, S., Amani, R., Sarkaki, A., & Saedisomeolia, A. (2017). Update on riboflavin and multiple sclerosis: a systematic review. Iranian journal of basic medical sciences, 20(9), 958.