Reumatoïde artritis

Wat is reumatoïde artritis?

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem de gewrichten aanvalt. Hierdoor ontstaan gewrichtsontstekingen. Het ziektebeeld van reumatoïde artritis verloopt wisselend. Periodes van heftige pijn en gewrichtsontstekingen wisselen af met periodes van minder pijn en ontsteking.

Wat zijn de symptomen van reumatoïde artritis?

Bij reumatoïde artritis zijn bepaalde gewrichten ontstoken. Hierbij komen de volgende symptomen voor:[1]

• Pijnlijke gewrichten
• Gezwollen gewrichten
• Stijve gewrichten
• Gewrichten voelen warm aan
• Gewrichten zijn minder goed te bewegen

Daarnaast is vermoeidheid ook een veel voorvoorkomend symptoom bij reumatoïde artritis. De vermoeidheid kan een direct gevolg zijn van de auto-immuunziekte. Ook kan de vermoeidheid een gevolg zijn van de medicatie.

Naast gewrichtsklachten en vermoeidheid kunnen andere symptomen een rol spelen:[2]

• Ontsteking van de pezen of peesaanhechtingen
• Ontstekingen van slijmbeurzen
• Stijve of zwakke spieren

Hoe verloopt het ziektebeeld van reumatoïde artritis?

Reumatoïde artritis verloopt bij niemand exact hetzelfde. Periodes met erge klachten worden afgewisseld door periodes waar de ziekte minder aanwezig is. Er zijn verschillende factoren van invloed op het verloop van de ziekte:[3]

• Stress: het ervaren van (langdurige) stress kan gewrichtsklachten doen toenemen
• Hormonen: hormonen zijn van invloed op de ziekte. De klachten zijn tijdens de menstruatie en de menopauze vaak heviger.

Door de gewrichtsontstekingen wordt de kans op het krijgen van hart- of vaatziekten vergroot. Dit komt doordat de ontstekingen de vaatwanden kunnen aantasten. Hierom is het belangrijk om risicofactoren die hart- en vaatziekten in de hand kunnen werken zoveel mogelijk te beperken. Andere risicofactoren dan reumatoïde artritis zijn:[4]

• Roken
• Verhoogde bloeddruk
• Te hoog cholesterolgehalte in het bloed
• Suikerziekte (diabetes)
• Overgewicht

Tijdens het verloop van reumatoïde artritis kunnen ook andere klachten, oftewel complicaties optreden. Voorbeelden hiervan zijn:[5]

• Peesruptuur: door peesontstekingen kunnen er scheurtjes in de pees ontstaan. Dit gebeurt als de peesontsteking lang aanhoudt. Bij een peesruptuur worden er geen pijnklachten ervaren, wel kan het gewricht niet meer goed worden bewogen.
• Synoviale cyste: deze ontstaat meestal in de knie, maar kan ook in de schouder voorkomen. Door een ontstoken gewrichtskapsel verzwakt het kapsel en kan het gaan uitpuilen van de knie naar de knieholte. Er vindt dan een verdikking plaats. Deze verdikking kan barsten. Het vocht dat eruit komt zakt naar het onderbeen of de bovenarm. Hierdoor wordt de bovenarm, kuit, voet of onderbeen dik en pijnlijk.
• Zenuwaandoeningen: door de druk van buitenaf kan een zenuw geïrriteerd raken. Als dit langdurig aanhoudt kunnen er uitvalsverschijnselen optreden.
• Carpaal tunnel syndroom: een ontsteking van de peesscheden in de pols. Er vormt zich een zwelling, waardoor de zenuw in de pols klemt komt te zitten. Er is sprake van een verminderd gevoel en tintelingen in de middelste drie vingers. Als dit aanhoudt dan kunnen er uitvalsverschijnselen ontstaan.
• Botontkalking (osteoporose): hierbij veranderen botten van structuur en worden ze brozer. Dat heeft als gevolg dat de botten sneller breken. Osteoporose kan een gevolg zijn van reumatoïde artritis. Dan is er sprake van secundaire osteoporose.

Hoe wordt de diagnose reumatoïde artritis gesteld?

Middels een bloedonderzoek, een lichamelijk onderzoek en ervaren klachten wordt achterhaald of de diagnose kan worden gesteld. Het bloedonderzoek achterhaald de ontstekingswaarden – meestal bloedbezinking (BSE) en C-reactief proteïne (CRP) – in het bloed en de hoeveelheid antistoffen. Voorbeelden van antistoffen zijn de reumafactor, de ACPA en de anti-CCP test. Dit zijn allen eiwitten. Het lichamelijk onderzoek is gericht op het controleren van de beweeglijkheid van de gewrichten. Er wordt ook gekeken naar de ontstekingsverschijnselen in de pezen en gewrichten. Daarnaast kan er ook aanvullend onderzoek worden verricht waarbij röntgenfoto’s worden gemaakt om te achterhalen of de gewrichten in armen en benen afwijkingen vertonen.[6]

Bij wie komt reumatoïde artritis voor?

Reumatoïde artritis komt over het algemeen vaker voor bij vrouwen van alle leeftijden. Bij mannen komt reumatoïde artritis minder vaak voor. Daarnaast neemt het aantal mensen met de ziekte toe naarmate mensen ouder worden.

Reumatoïde artritis is geen erfelijke ziekte. Toch komt de aandoening wel eens voor bij meerdere leden uit een familie. Genen spelen wel een rol.[7]

Hoe vaak komt reumatoïde artritis voor?

In 2018 waren er ongeveer 258.600 mensen die de diagnose reumatoïde artritis hebben gekregen. Dit is onderverdeeld in 94.500 mannen en 164.200 vrouwen. Hieruit blijkt dus dat de aandoening vaker voorkomt bij vrouwen.[8]

Wat zijn de oorzaken van reumatoïde artritis?

De volgende factoren blijken een rol te spelen bij het ontstaan van reumatoïde artritis:[9]

• Erfelijkheid: Bij mensen met een specifieke genetische aanleg komt reumatoïde artritis frequenter voor. Het verloop van de ziekte is bij deze patiënten vaak ook heftiger.
• Omgevingsfactoren: deze spelen een grotere rol bij de aandoening. Mensen die roken hebben een vergrote kans op het ontwikkelen van reumatoïde artritis.
• Hormonale factoren: reumatoïde artritis wordt vaker gediagnosticeerd bij vrouwen. Dit zou kunnen betekenen dat hormonen hierbij een rol spelen.

Lekkende darm bij reumatoïde artritis

Veel auto-immuunziekten – waaronder reumatoïde artritis – en chronische aandoeningen zijn in verband gebracht met een zogenoemde lekkende darm. Dit wordt ook wel de toegangspoort naar auto-immuunziekten genoemd. Klik hier om meer over een lekkende darm te lezen.

Hoe wordt reumatoïde artritis medisch behandeld?

Bij reumatoïde artritis is het immuunsysteem overactief. Daar worden medicijnen voor toegediend. Dit heeft als doel het immuunsysteem en de ontstekingen te remmen. In combinatie met pijnstillers worden de volgende medicijnen toegeschreven:[10]

• Ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s)
• Klassieke reumaremmers (csDmards)
• tsDmards waaronder JAK remmers
• Corticosteroïden – die een soortgelijke werking hebben als het lichaamseigen hormoon cortisol

Een reumatoloog wordt hierbij ingeschakeld. Een reumatoloog kan ook andere zorgverleners inschakelen. Dit is afhankelijk van het ziektebeeld. Zo kan een fysiotherapeut helpen de spieren en gewrichten soepel te houden middels oefeningen. Daarnaast kan een reumaverpleegkundige helpen om de omgang met de aandoening te vereenvoudigen.[11]

Verder bestaan er ook alternatieve behandelingen, waaronder een reumakuur. Toedienen van een reumakuur dient van tevoren te worden besproken met de behandelend arts.

Voeding, supplementen en leefstijl bij reumatoïde artritis

Voeding en leefstijl hebben invloed op ontstekingen en klachten die worden ervaren. Zoals je eerder hebt kunnen lezen kan stress klachten verergeren. Daarom is stressmanagement belangrijk. Het is algemeen bekend dat beweging ontstekingsremmend werkt en een positief effect heeft op de spieren, botten, gewrichten én het hart- en vaatstelsel.[15] Het is dus ook belangrijk om voldoende te bewegen, dus minimaal 150 minuten per week – dat is 5 dagen in de week, 30 minuten bewegen.

Uit onderzoek blijkt dat vitamine D-supplementen bij een deel van de mensen met reumatoïde artritis positieve effecten kan hebben.[13] Ook omega 3-supplementen kunnen in een hoge dosering helpen bij een deel van de mensen.[14]

Bepaalde voeding werkt ontstekingsremmend. Bijvoorbeeld omega 3-rijke voeding, zoals vis en schaal- en schelpdieren, zoals garnalen en mosselen. Ook vasten – bijvoorbeeld intermittent fasting – kan ontstekingen remmen en een positief effect hebben bij reumatoïde artritis.[13]

Daarentegen kunnen sterk bewerkte voeding en suiker ontstekingen en klachten juist stimuleren. Het best vermijd je dit dus. Daarnaast kan ook zout het immuunsysteem stimuleren en het beperken van zout heeft een positief effect op een deel van de mensen met reumatoïde artritis.[13] Maar ook ‘gezonde’ voedingsmiddelen kunnen ontstekingen en klachten stimuleren en/of in standhouden. Welke voeding dit precies is verschilt per individu. Iedere persoon met reumatoïde artritis heeft zijn eigen voedingstriggers, ofwel voedingscomponenten die ontstekingen en klachten veroorzaken en/of in standhouden.

Hoe kom je erachter welke voeding bij jou klachten en ontstekingen veroorzaakt?

Een eliminatie-provocatie dieet – zoals het AIP dieet – is de beste manier om te achterhalen welke voeding een negatieve impact op jou heeft. Met voedselintolerantietesten en allergietesten kun je namelijk niet alles meten.

Auto-immuun protocol (AIP) bij reumatoïde artritis

Het auto-immuun protocol (AIP) is een voedings- en leefstijlprotocol dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met auto-immuunaandoeningen. Het heeft als doel om klachten te verlichten en de levenskwaliteit te optimaliseren. Wereldwijd hebben veel mensen – met verschillende auto-immuunziekten – hun klachten weten te verminderen met behulp van het AIP.

Meer weten over het auto-immuun protocol? Klik hier en download hieronder de complete voedingslijsten van het AIP dieet.

Klik hier om alle bronnen te zien

[1] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[2] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[3] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[4] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[5] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[6] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[7] https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/reumato%C3%AFde-artritis-ra/cijfers-context/huidige-situatie#node-prevalentie-reumato%C3%AFde-artritis-huisartsenpraktijk
[8] https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/reumato%C3%AFde-artritis-ra/cijfers-context/huidige-situatie#node-prevalentie-reumato%C3%AFde-artritis-huisartsenpraktijk
[9] https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/reumato%C3%AFde-artritis-ra/cijfers-context/oorzaken-en-gevolgen#node-oorzaken-reumato%C3%AFde-artritis
[10] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[11] https://reumanederland.nl/reuma/vormen-van-reuma/reumatoide-artritis-ra/?gclid=CjwKCAjwxqX4BRBhEiwAYtJX7WaSFW2LN2vfBB2CvKiXYYk5iwr_KrWEKO-5602nA-qdhG4IUJWyYBoCoogQAvD_BwE
[12] Clarke, J. (2020). Disease onset goes with its gut in RA. Nature Reviews Rheumatology, 1-1.
[13] Philippou, E., Petersson, S. D., Rodomar, C., & Nikiphorou, E. (2020). Rheumatoid arthritis and dietary interventions: systematic review of clinical trials. Nutrition Reviews.
[14] Calder, P. C. (2013). Omega?3 polyunsaturated fatty acids and inflammatory processes: nutrition or pharmacology?. British journal of clinical pharmacology, 75(3), 645-662.
[15] Garber, C. E., Blissmer, B., Deschenes, M. R., Franklin, B. A., Lamonte, M. J., Lee, I. M., … & Swain, D. P. (2011). American College of Sports Medicine position stand. Quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory, musculoskeletal, and neuromotor fitness in apparently healthy adults: guidance for prescribing exercise. Medicine and science in sports and exercise, 43(7), 1334-1359.