Fluoride

Halogenen

Fluoride en jodium behoren beide tot de groep halogenen. Fluoride heeft net als jodium de neiging om aan de receptor bindingsplaatsen in de schildklier te binden. Hierdoor blokkeert fluoride de werking van jodium, want als de bindingsplaatsen al met fluoride bezet is kan de jodium er niet meer aan binden. Fluoride concurreert dus met jodium om de receptor bindingsplaats. Als de concurrentie van fluoride te hoog is heeft jodium minder kans om opgenomen te worden. Op die manier zou blootstelling aan te veel fluoride een jodiumtekort en een trage schildklier kunnen veroorzaken.

Effect van fluoride op schildklier

De effecten van blootstelling aan fluoride via drinkwater, groene thee en luchtvervuiling op schildklierwaarden (T3, T4, en TSH) zijn bij zowel mensen als dieren onderzocht.[1]

Uit onderzoek onder schoolkinderen in India dat er een verband is tussen fluoride in het drinkwater en de fluorideconcentraties in hun bloed en urine. De kinderen met verhoogde fluoridewaarden in het bloed hadden een verhoogde TSH waarde, wat een aanwijzing van een trage schildklier is.[2] Ook in Engeland vonden onderzoekers een verband tussen fluoride en een trage schildklierwerking. In gebieden waar het water gefluorideerd is komt een trage schildklier vaker voor dan in gebieden waar geen fluoride aan het kraanwater is toegevoegd. Volgens de onderzoekers moet blootstelling aan fluoride beschouwd worden als risicofactor voor een trage schildklier.[3]

Uit een ander onderzoek in Zuid Afrika blijkt dat struma (vergroting van de schildklier) vaker voorkomt in plaatsen waar het fluoridegehalte in het drinkwater hoog is. De onderzoekers concludeerde dat het hoge fluoridegehalte in het drinkwater of een andere goïtrogene stof de oorzaak van de struma was. Van een jodiumtekort was volgens de onderzoekers geen sprake.[4]

Fluoride staat erom bekend dat het de werking van dejodasen verstoort.[2] Dejodasen zijn enzymen die ervoor zorgen dat het weinig actieve schildklierhormoon (T4) wordt omgezet in het actievere schildklierhormoon (T3). Bij een verminderde werking van de dejodase enzymen wordt er dus minder T3 geproduceerd, waardoor een tekort kan ontstaan. Een tekort aan T3 leidt tot symptomen van een trage schildklier.

Tot slot toont een recente studie uit 2018 aan dat fluoride in drinkwater een negatief effect op TSH en T3 heeft. De TSH waarden bleken hoger te zijn bij een hoger fluoridegehalte, hoewel de TSH nog wel binnen de normaalwaarden bleef.[1]

Bronnen van fluoride

Fluoride komt van nature voor in water, bepaalde fruitsoorten, eieren en rood vlees. Nederlands kraanwater bevat van nature een lage concentratie fluoride, namelijk zo’n 0,05 tot 0,25 milligram per liter.[5] Daarentegen bevat het drinkwater in sommige gebieden van Zuid-Afrika en India van nature hoge fluorideconcentraties.

Naast de natuurlijke vorm van fluoride bestaat er ook een chemische vorm. Deze vorm wordt gebruikt in tandpasta en mondverzorgingsproducten. Ook wordt het in sommige landen aan het drinkwater toegevoegd. Bijvoorbeeld in bepaalde gebieden van de Verenigde Staten, Australië, Ierland, Canada, Chili en Spanje.[6] Het doel hiervan is om het gebit tegen gaatjes te beschermen. Hieronder zie je hoeveel fluoride er is toegevoegd aan het drinkwater van verschillende landen:[3]

Engeland                     1.0 mg/L
Canada                        0.7 mg/L
Southern Ireland          0.7 mg/L
United States               0.7- 1.3 mg/L

Belangrijk om te weten: in Nederland wordt GEEN fluoride aan het kraanwater toegevoegd. 

Andere bronnen van fluoride zijn tandpasta, mondverzorgingsproducten (check de ingrediënten), thee (groene, zwarte, witte, oolong) en luchtvervuiling. In Nederland is een groot deel van de fluoride inname afkomstig van thee. Eén liter thee kan wel 6,01 mg/l fluoride bevatten.[7]

Wanneer heeft fluoride een negatief effect?

Voor een veilige inname van fluoride zijn door de Europese Voedselveiligheid Autoriteit (EFSA) de volgende bovengrenzen vastgesteld:[8]

• 1,5 milligram per dag voor kinderen van 1 tot 3 jaar
• 2,5 milligram per dag voor kinderen van 4-8 jaar
• 5 milligram per dag voor kinderen van 9-14 jaar
• 7 milligram per dag voor volwassenen

Volgens de EFSA zouden er dus geen negatieve effecten optreden bij een fluoride inname onder de 7 milligram per dag.

Daarentegen beweren bepaalde onderzoekers dat een fluorideconcentratie van 0,3 mg tot 0,5 mg per liter drinkwater al een negatief effect op de schildklierfunctie kan hebben.[1], [3] Dit is met name het geval bij mensen die weinig jodium binnenkrijgen, aangezien fluoride de werking van jodium remt.[3]

Waterfilter

Met name in gebieden waar fluoride aan kraanwater is toegevoegd loopt men een verhoogd risico op een trage schildklierwerking. Onderzoekers raden mensen met een trage schildklier aan om kraanwater met een speciale waterfilter (omgekeerde osmose, elektrodialyse, actief koolfilter) te zuiveren, waardoor de hoeveelheid fluoride in het drinkwater afneemt.[1] In Nederland is gelukkig GEEN fluoride aan kraanwater toegevoegd.

Kortom

Blootstelling aan fluoride kan de schildklierfunctie vertragen en kan mogelijk tot een vergroting van de schildklier leiden. Het effect van fluoride is afhankelijk van de dosering. Uit onderzoek is gebleken dat de inname van gefluorideerd drinkwater bij sommige mensen een negatieve impact op de schildklierwaarden heeft. De invloed van fluoride in tandpasta, thee (groene, zwarte, witte, oolong) en mondverzorgingsproducten op de schildklier is nog niet onderzocht. Fluoride is dus vooral een risicofactor voor mensen die in het buitenland verblijven en daar gefluorideerd water drinken.

Klik hier om de bronnen te zien

[1] Kheradpisheh, Z., Mirzaei, M., Mahvi, A. H., Mokhtari, M., Azizi, R., Fallahzadeh, H., & Ehrampoush, M. H. (2018). Impact of Drinking Water Fluoride on Human Thyroid Hormones: A Case-Control Study. Scientific reports, 8(1), 2674.
[2] Singh, N., Verma, K. G., Verma, P., Sidhu, G. K., & Sachdeva, S. (2014). A comparative study of fluoride ingestion levels, serum thyroid hormone & TSH level derangements, dental fluorosis status among school children from endemic and non-endemic fluorosis areas. Springerplus, 3(1), 7.
[3] Peckham, S., Lowery, D., & Spencer, S. (2015). Are fluoride levels in drinking water associated with hypothyroidism prevalence in England? A large observational study of GP practice data and fluoride levels in drinking water. J Epidemiol Community Health, 69(7), 619-624.
[4] Jooste, P. L., Weight, M. J., Kriek, J. A., & Louw, A. J. (1999). Endemic goitre in the absence of iodine deficiency in schoolchildren of the Northern Cape Province of South Africa. European journal of clinical nutrition, 53(1), 8.
[5] https://www.drinkwaterplatform.nl/fluoride-in-drinkwater-alle-vragen-en-antwoorden/
[6] https://nl.wikipedia.org/wiki/Fluoridering
[7] Koblar, A., Tav?ar, G., & Ponikvar-Svet, M. (2012). Fluoride in teas of different types and forms and the exposure of humans to fluoride with tea and diet. Food Chemistry, 130(2), 286-290.
[8] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/fluoride.aspx