Microbioom

Wat is een microbioom?

Op en in ons lichaam leven allerlei hele kleine beestjes (microben), die je niet met het blote oog kunt zien. Dit wordt het ‘microbioom’ genoemd, ofwel ‘microbiota’ of ‘microflora’. Het bestaat voor het grootste deel uit bacteriën, maar ook uit schimmels, gisten, virussen en andere eencellige wezens.[1]

We hebben verschillende microbiomen:

• Huidmicrobioom
• Mondmicrobioom
• Longmicrobioom
• Darmmicrobioom
• Microbioom op geslachtsdeel

Het grootste deel van ons microbioom bevindt zich in de darmen en met name in de dikke darm. De dikke darm bevat veel meer microben dan de dunne darm. Het microbioom in de darmen wordt ook wel de ‘darmflora’ genoemd.

In een gezonde situatie is er een juiste verhouding tussen de verschillende soorten microben. Hoe die verhouding er precies uitziet is per individu verschillend. Het microbioom is minstens net zo uniek als je vingerafdruk. Een verstoring is met veel gezondheidsproblemen in verband gebracht.

Symptomen van een verstoord microbioom

Een verstoord microbioom is in verband gebracht met:

• Lekkende darm[3],[4]
• Auto-immuunziekte van de schildklier[5]
• Slechte regulatie van het immuunsysteem[6]
• Borstkanker[7]
• Alvleesklierkanker[8], [9]
• Dikke darmkanker[10]
• Metabool syndroom[11]
• Hartziekte en hartfalen[12]
• Hoge bloeddruk[13]
• Zwangerschapsdiabetes[14]
• Meerdere complicaties van zwangerschap[15]
• Allergische ziekten en voedselallergieën[16],[17]
• Polycysteus ovariumsyndroom (PCOS)[18]
• Migraine[19]
• Depressie[20]
• Autisme en autismespectrumstoornis[21]
• Abnormale geestelijke gezondheid bij adolescenten[22]
• Verminderde cognitieve functie en geheugen[23]
• Ziekte van Parkinson en neurodegeneratieve ziekten in het algemeen[24]
• Beroerte en andere aandoeningen van het centrale zenuwstelsel[25]
• Prikkelbare darmsyndroom[26]
• Inflammatoire darmaandoening en darmfibrose[27]
• Abnormale galzuurprofielen[28]
• Leverziekte[29],[30]
• Verstoorde vaginale flora[31]
• Mucositis (ontsteking van slijmvlies) door chemotherapie en/of radiotherapie[32]
• Diabetes mellitus en abnormale bloedvetten[33], [34]
• Jeugdreuma[35]
• Algemene artritische aandoeningen[36]
• Reumatische aandoeningen[37]
• Maag- en darmaandoeningen[38]
• Idiopathische longfibrose en andere interstitiële longziekten[39]
• Chronische obstructieve longziekte (COPD)[40]
• Astma en cystische fibrose[41]
• Oogziekten[42],[43]
• Chronische parodontitis en gingivitis[44],[45],[46]
• Gastro-intestinale chronische pathogeenkolonisatie (CPC) bij asymptomatische niertransplantatiepatiënten[47]
• Obesitas en gewichtstoename[48],[49],[50],[51]
• Multiple sclerose[52]

Waardoor wordt het microbioom beïnvloed?

Het microbioom wordt door vrijwel het hele leven beïnvloed. Namelijk door:

• Voeding
• Slaap/bioritme
• Ontspanning/stress
• Beweging/inactiviteit
• Contact met andere mensen en dieren
• Blootstelling aan de natuur
• Medicijnen – waaronder antibiotica en maagzuurremmers

Laten we eens inzoomen op het darmmicrobioom, aangezien het grootste deel van het microbioom zich in onze darmen bevindt.

Darmmicrobioom, ofwel darmflora

In het spijsverteringskanaal zijn ongeveer 10 keer zoveel bacteriële cellen als menselijke cellen aanwezig. Deze bacteriën bevatten ongeveer 100 keer zoveel genen als menselijke cellen. Dit betekent dat bijna al het genetisch materiaal van het lichaam eigenlijk bestaat uit de genen van de darmflora.[2]

Het darmmicrobioom heeft een aantal belangrijke functies, waaronder:

• Productie van spijsverteringsenzymen en helpen bij het verteren van voeding
• Productie van B-vitamines en vitamine K
• Productie van korteketenvetzuren, die het darmslijmvlies gezond houden en een sterk ontstekingsremmend effect hebben
• Remmen van de groei van schadelijke bacteriën en schimmels
• Vorming van een slijmlaag in de darmen
• Trainen en onder controle houden van het immuunsysteem, waardoor het niet overactief raakt (goede darmbacteriën stimuleren de werking van Treg-cellen, die tegen chronische ontstekingen en auto-immuniteit beschermen)
• Recyclen van schildklierhormoon
• Recyclen van oestrogeen (vrouwelijk geslachtshormoon)

De mens is een ecosysteem. Onze darmflora vormt een orgaan dat tenminste net zo belangrijk voor onze gezondheid is als onze lever of nieren.

Symptomen van een verstoord darmmicrobioom

Kenmerken van een verstoord darmmicrobioom – ofwel darmflora – zijn:

• Buikpijn
• Opgeblazen buik
• Winderigheid
• Weinig ontlasting
• Diarree, obstipatie of afwisselend
• Coeliakie, Crohn, Colitis, diverticulitis
• Gevoel dat je je darmen niet helemaal kunt legen

De kans op een verstoorde darmflora is groot als je bovenstaande symptomen regelmatig ervaart.

Mondmicrobioom

Ook in je mond bevinden zich allerlei microben. Dit wordt ook wel de ‘mondflora’ genoemd. Een verstoorde mondflora leidt niet alleen tot problemen in de mond, maar ook op andere plaatsen in het lichaam. Daarom is het belangrijk om je mondflora gezond te houden. Klik hier om meer over het mondmicrobioom te lezen.

Symptomen van een verstoord mondmicrobioom

Kenmerken van een verstoord mondmicrobioom zijn:

• Gaatjes, beschadigde tanden
• Stinkende mondgeur
• Wit tongbeslag
• Bloedend tandvlees
• Tandvleesontstekingen – gingivitis of parodontitis

Mondproblemen staan met verschillende gezondheidsproblemen in verband:[53],[54],[55]

• Diabetes
• Hart- en vaatziekten
• Neuro-inflammatie – ontsteking van de hersenen
• Alzheimer en andere neurodegeneratieve aandoeningen
• Reumatoïde artritis
• Ongewenste zwangerschapsuitkomsten – vroeggeboorte en ondergewicht
• Verhoogde ontstekingswaarden – CRP, IL-6

Meer over het microbioom

Wil je meer over het microbioom lezen? Bijvoorbeeld over hoe je het gezond kunt houden of kunt verbeteren? Klik dan hier.

Klik hier om alle bronnen te zien

[1] https://www.mlds.nl/gezonde-buik/microbioom/
[2] Bull, M. J., & Plummer, N. T. (2014). Part 1: The human gut microbiome in health and disease. Integrative Medicine: A Clinician’s Journal, 13(6), 17.
[3] Lezutekong J, Nikhanj A, Oudit G (2018) Imbalance of gut microbiome and intestinal epithelial barrier dysfunction in cardiovascular disease. Clinical Science 132:901-904. PMID: 29712884
[4] Obrenovich MEM (2018) Leaky gut, leaky brain? Microorganisms 6. PMID: 30340384
[5] Kohling H, Plummer S, Marchesi J et al. (2017) The microbiota and autoimmunity: their role in thyroid autoimmune diseases. Clinical Immunology 183:63-74. PMID: 28689782
[6] Belkaid Y, Harrison O (2017) Homeostatic immunity and the microbiota. Immunity 46:562-576. PMID: 28423337
[7] Mendoza L (2019) Potential effect of probiotics in the treatment of breast cancer. Oncology Reviews 13:422. PMID: 31583054
[8] Pushalkar S, Hundeyin M, Daley D et al. (2018) The pancreatic cancer microbiome promotes oncogenesis by induction of innate and adaptive immune suppression. Cancer Discovery 8:403-416. PMID: 29567829
[9] Aykut B, Pushalkar S, Chen R et al. (2019) The fungal microbiome promotes pancreatic oncogenesis via activation of MBL. Nature Oct 2 [Epub ahead of print]. PMID: 31578522
[10] Song M, Chan A, Sun J (2019) Influence of the gut microbiome, diet, and environment on risk of colorectal cancer. Gastroenterology Oct 3 [Epub ahead of print]. PMID: 31586566
[11] Fandriks L (2017) Roles of the gut in the metabolic syndrome: an overview. Journal of Internal Medicine 281:319-336. PMID: 27991713
[12] Kitai T, Kirsop J, Tang W (2016) Exploring the microbiome in heart failure. Current Heart Failure Reports 13:103-109. PMID: 26886380
[13] Barna I, Nyul D, Szentes T, Schwab R (2018) [Review of the relation between gut microbiome, metabolic disease and hypertension]. Article in Hungarian. Orvosi Hetilap 159:346-351. PMID: 29480046
[14] Zhang J, Ma S, Wu S et al. (2019) Effects of probiotic supplement in pregnant women with gestational diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Diabetes Research 2019:5364730. PMID: 31583250
[15] Neuman H, Koren O (2017) The pregnancy microbiome. Nestle Nutrition Institute Workshop Series 88:1-9. PMID: 28346919
[16] Ipci K, Altintoprak N, Muluk N et al. (2017) The possible mechanisms of the human microbiome in allergic diseases. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology 274:617-626. PMID: 27115907
[17] Santos S, Konstantyner T, Cocco R (2019) Effects of probiotics in the treatment of food hypersensitivity in children: a systematic review. Allergologia et Immunopathologia Aug 30 [Epub ahead of print]. PMID: 31477401
[18] Yurtdas G, Akdevelioglu Y (2019) A new approach to polycystic ovary syndrome: the gut microbiota. Journal of the American College of Nutrition 12:1-12. PMID: 31513473
[19] Naghibi M, Day R, Stone S, Harper A (2019) Probiotics for the prophylaxis of migraine: a systematic review of randomized placebo controlled trials. Journal of Clinical Medicine 8. PMID: 31514352
[20] Zheng P, Zeng B, Zhou C et al. (2016) Gut microbiome remodeling induces depressive-like behaviors through a pathway mediated by the host’s metabolism. Molecular Psychiatry 21:786-796. PMID: 27067014
[21] Srikantha P, Mohajeri M (2019) The possible role of the microbiota-gut-brain-axis in autism spectrum disorder. International Journal of Molecular Sciences 20. PMID: 31035684
[22] Simkin D (2019) Microbiome and mental health, specifically as it relates to adolescents. Current Psychiatry Reports 21:93. PMID: 31478105
[23] Gareau M (2016) Cognitive function and the microbiome. International Review of Neurobiology 131:227-246. PMID: 27793221
[24] Quigley E (2017) Microbiota-brain-gut axis and neurodegenerative diseases. Current Neurology and Neuroscience Reports 17:94. PMID: 29039142
[25] Winek K, Dirnagl U, Meisel A (2016) The gut microbiome as therapeutic target in central nervous system diseases: implications for stroke. Neurotherapeutics 13:762-774. PMID: 27714645
[26] Ding F, Karkhaneh M, Zorzela L et al. (2019) Probiotics for paediatric functional abdominal pain disorders: a rapid review. Paediatrics & Child Health 24:383-394. PMID: 31528110
[27] Lo B, Shin S, Messing M, McNagny K (2019) Chronic Salmonella infection induced intestinal fibrosis. Journal of Visualized Experiments Sep 22. PMID: 31589208
[28] Joyce S, Gahan C (2017) Disease-associated changes in bile acid profiles and links to altered gut microbiota. Digestive Diseases 35:169-177. PMID: 28249284
[29] Victor D 3rd, Quigley E (2016) The microbiome and the liver: the basics. Seminars in Liver Disease 36:299-305. PMID: 27997968
[30] Adolph T, Grander C, Moschen A, Tilg H (2018) Liver-microbiome axis in health and disease. Trends in Immunology 39:712-723. PMID: 29843959
[31] Li C, Wang T, Li Y et al. (2019) Probiotics for the treatment of women with bacterial vaginosis: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. European Journal of Pharmacology Sep 25 [Epub ahead of print]. PMID: 31562865
[32] Pico-Monllor J, Mingot-Ascencao J (2019) Search and selection of probiotics that improve mucositis symptoms in oncologic patients: a systematic review. Nutrients 11. PMID: 31581434
[33] Gadelha C, Bezerra A (2019) Effects of probiotics on the lipid profile: systematic review. Jornal Vascular Brasiliero 18:e20180124
[34] Tiderencel K, Hutcheon D, Ziegler J (2019) Probiotics for the treatment of type 2 diabetes: a review of randomized controlled trials. Diabetes/Metabolism Research and Reviews Aug 29 [Epub ahead of print]. PMID: 31465625
[35] Verwoerd A, Haar N, de Roock S et al. (2016) The human microbiome and juvenile idiopathic arthritis. Pediatric Rheumatology Online Journal 14:55. PMID: 27650128
[36] Costello M, Robinson P, Benham H, Brown M (2015) The intestinal microbiome in human disease and how it relates to arthritis and spondyloarthritis. Best Practice & Research. Clinical Rheumatology 29:202-212. PMID: 26362739
[37] Rosenbaum J, Asquith M (2016) The microbiome: a revolution in treatment for rheumatic diseases? Current Rheumatology Reports 18:62. PMID: 27641915
[38] Wilkins T, Sequoia J (2017) Probiotics for gastrointestinal conditions: a summary of the evidence. American Family Physician 96:170-178. PMID: 28762696
[39] Salisbury M, Han M, Dickson R, Molyneaux P (2017) The microbiome in interstitial lung disease: from pathogenesis to treatment target. Current Opinion in Pulmonary Medicine 23:404-410. PMID: 28650861
[40] Wang L, Hao K, Yang T, Wang C (2017) Role of the lung microbiome in the pathogenesis of chronic obstructive pulmonary disease. Chinese Medical Journal 130:2107-2111. PMID: 28741603
[41] Chotirmall S, Gellatly S, Budden K et al. (2017) Microbiomes in respiratory health and disease: an Asia-Pacific perspective. Respirology 22:240-250. PMID: 28102970
[42] Lu L, Liu J (2016) Human microbiota and ophthalmic disease. Yale Journal of Biology and Medicine 89:325-330. PMID: 27698616
[43] Rowan S, Taylor A (2018) The role of microbiota in retinal disease. Advances in Experimental Medicine and Biology 1074:429-435. PMID: 29721973
[44] Cantore S, Ballini A, De Vito D et al. (2018) Clinical results of improvement in periodontal condition by administration of oral probiotics. Journal of Biological Regulators and Homeostatic Agents 32:1329-1334. PMID: 30334434
[45] Inchingolo F, Dipalma G, Cirulli N et al. (2018) Microbiological results of improvement in periodontal condition by administration of oral probiotics. Journal of Biological Regulators and Homeostatic Agents 32:1323-1328. PMID: 30334433
[46] Soares L, Carvalho E, Tinoco E (2019) Clinical effect of Lactobacillus on the treatment of severe periodontitis and halitosis: a double-blinded, placebo-controlled, randomized clinical trial. American Journal of Dentistry 32:9-13. PMID: 30834725
[47] Westblade L, Satlin M, Albakry S et al. (2019) Gastrointestinal pathogen colonization and the microbiome in asymptomatic kidney transplant recipients. Transplant Infectious Disease Sep 10 [Epub ahead of print]. PMID: 31502737
[48] John G, Mullin G (2016) The gut microbiome and obesity. Current Oncology Reports 18:45. PMID: 27255389
[49] Crovesy L, Ostrowski M, Ferreira DMTP et al. (2017) Effect of Lactobacillus on body weight and body fat in overweight subjects: a systematic review of randomized controlled clinical trials. International Journal of Obesity 41:1607-1614. PMID: 28792488
[50] Menni C, Jackson M, Pallister T et al. (2017) Gut microbiome diversity and high-fibre intake are related to lower long-term weight gain. International Journal of Obesity 41:1099-1105. PMID: 28286339
[51] Seganfredo F, Blume C, Moehlecke M et al. (2017) Weight-loss interventions and gut microbiota changes in overweight and obese patients: a systematic review. Obesity Reviews 18:832-851. PMID: 28524627
[52] Chen, J., Chia, N., Kalari, K. R., Yao, J. Z., Novotna, M., Soldan, M. M. P., … & Weinshenker, B. G. (2016). Multiple sclerosis patients have a distinct gut microbiota compared to healthy controls. Scientific reports, 6, 28484.
[53] Parodontitis en systemische ziekten – van wetenschap naar praktijk. Ned Tijdschr Tandheelkd oktober 2015; 122 542-548
[54] Humphrey, L. L., Fu, R., Buckley, D. I., Freeman, M., & Helfand, M. (2008). Periodontal disease and coronary heart disease incidence: a systematic review and meta-analysis. Journal of general internal medicine, 23(12), 2079.
[55] Furutama, D., Matsuda, S., Yamawaki, Y., Hatano, S., Okanobu, A., Memida, T., … & Mizuno, N. (2020). IL-6 Induced by Periodontal Inflammation Causes Neuroinflammation and Disrupts the Blood–Brain Barrier. Brain Sciences, 10(10), 679.