Trage schildklier (hypothyreoïdie)

Hoe vaak komt een trage schildklier voor?

In 2014 hadden naar schatting 403.200 Nederlanders een trage schildklier. Het werkelijke aantal zou hoger kunnen liggen, aangezien niet iedereen met een trage schildklier gediagnosticeerd is. Een trage schildklier komt vijf keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en de kans erop stijgt naarmate de leeftijd toeneemt.[1]

Oorzaken van een trage schildklier

Hypothyreoïdie heeft verschillende oorzaken.

Ziekte van Hashimoto

In ruim 90 procent van de gevallen is de ziekte van Hashimoto de oorzaak. Dit is een auto-immuunziekte van de schildklier.[2]

Bevalling

Hypothyreoïdie na een bevalling optreden. Dit wordt post-partumthyreoïditis genoemd. Indien een vrouw binnen één jaar hypothyreoïdie ontwikkelt gaat het vaak om post-partumthyreoïditis.[2]

Iatrogene hypothyreoïdie

Wanneer hypothyreoïdie het gevolg is van een schildklieroperatie, bestraling van de hals of het gebruik van medicatie (Lithium of Amiodaron), wordt het iatrogene hypothyreoïdie genoemd.[2]

Stille of pijnloze lymfocytaire thyreoïditis

Een stille of pijnloze lymfocytaire thyreoïditis lijkt op de ziekte van Hashimoto, maar heeft enkele verschillen. Zo gaat een stille of pijnloze lymfocytaire thyreoïditis vaak onopgemerkt voorbij, omdat de klachten en afwijkingen van de bloedwaarden minder ernstig zijn. Het herstelt vaak vanzelf, terwijl dit bij Hashimoto niet het geval is.[2]

Nonthyroidal Ilness Syndrome (NTIS)

Een apart geval is het nonthyroidal illness syndrome (NTIS). Dit staat ook wel bekend onder de termen euthyroid sick syndrome (ESS) en low T3 syndrome. NTIS kan door ontsteking worden veroorzaakt en is vaak aanwezig bij ernstig zieke mensen.

Overige oorzaken

Naast bovenstaande oorzaken kan een trage schildklier ook worden veroorzaakt door:

• aangeboren hypothyreoïdie[3]
• een tekort aan jodium, aangezien jodium de bouwsteen van het schildklierhormoon is[3]
• het syndroom van Down of Turner[3]
• blootstelling aan te veel fluoride, dat is sommige landen is toegevoegd aan het drinkwater[4],[5],[6]

Symptomen van een trage schildklier

Bij een trage schildklier is er een tekort aan schildklierhormoon. Schildklierhormonen beïnvloeden elke lichaamscel en daarom kan een tekort aan schildklierhormoon tot uiteenlopende symptomen leiden. Als ezelsbruggetje kun je volgens de Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) denken aan de ‘vijf H’s’:

• Habitus: traagheid, gewichtstoename en vermoeidheid
• Huid: droge huid, koude huid, bleke huid, vochtophoping in het gezicht, pasteuze huid
• Hoofd: opgeblazen gezicht, opgezette oogleden, haaruitval
• Hals: struma/krop (vergroting van de schildklier) en veranderingen van de stem
• Hart: te lage hartslag (minder 50 slagen per minuut)

Naast deze kenmerken ervaren patiënten volgens patiëntenvereniging Schildklier Organisatie Nederland (SON) ook:

• Een hoge en lage bloeddruk
• Psychische klachten: nervositeit, depressiviteit, angst, paniek en apathie (gebrek aan emotie, motivatie of enthousiasme)
• raagheid in denken, handelen en spreken
• Geheugenverlies en concentratieproblemen
• Gewrichts- en spierklachten: gewrichtspijn, spierzwakte, spierpijn en spierstijfheid
• Carpaletunnelsyndroom, knipmesvinger, tintelingen in de handen
• Hartproblemen
• Zwakke, breekbare nagels
• Kortademigheid/oppervlakkige ademhaling en benauwdheid
• Gehoorverlies
• Verminderd libido
• Oogklachten (exoftalmie)

Bloedonderzoek bij een trage schildklier

Volgens het NHG-standaard schildklieraandoeningen voldoet het meten van TSH en vrij T4 (fT4) voor het stellen van de diagnose hypothyreoïdie. Complementaire (alternatieve) gezondheidswerkers zoals natuurgeneeskundigen, orthomoleculair therapeuten en kPNI-therapeuten zijn van mening dat er meer nodig is voor het stellen van een goede diagnose. T4 moet namelijk nog omgezet worden in T3 en dit gebeurt niet altijd voldoende. Dit betekent dat de TSH en het vrije T4 goed kunnen zijn, maar dat er te weinig vrij T3 aanwezig is. Hierdoor kan men klachten houden. Daarom raden complementaire gezondheidsmedewerkers vaak aan om ook vrij T3 (fT3) te laten meten.

Verder worden de antistoffen anti-TPO en anti-Tg soms gemeten om te achterhalen of de hypothyreoïdie door de auto-immuunziekte Hashimoto wordt veroorzaakt. Niet iedereen is het eens over de toegevoegde waarde van deze bloedwaarden. Volgens het NHG-standaard schildklieraandoeningen hebben de antistoffen onvoldoende vermogen om onderscheid te kunnen maken tussen de verschillende typen hypothyreoïdie.

Hieronder vind je het ‘Stroomschema Diagnostiek bij het vermoeden van een schildklierfunctiestoornis’ van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG).[2]

Reguliere behandeling van een trage schildklier

Bij een trage schildklier wordt schildklierhormoon (levothyroxine, T4) voorgeschreven om het tekort aan schildklierhormoon aan te vullen.

De rol van leefstijl

Leefstijl heeft een enorme impact op de gezondheid. Het aanhouden van een gezonde leefstijl heeft een positief effect op de gezondheid en op de symptomen van een trage schildklier. Denk hierbij aan voldoende beweging, ontspanning en het eten van gezonde voeding. Met name bij de auto-immuunziekte Hashimoto valt er veel winst te behalen met het doorvoeren van de juiste leefstijlaanpassingen. Klik hier om meer te lezen over de invloed van leefstijl op Hashimoto.

Klik hier om de bronnen te zien

[1] https://www.schildklier.nl/nieuws/28-weekvandeschildklier/110-hoeveel
[2] https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-schildklieraandoeningen
[3] https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/aandoeningen/hypothyreoidie/wat-is-hypothyreoidie
[4] Kheradpisheh, Z., Mirzaei, M., Mahvi, A. H., Mokhtari, M., Azizi, R., Fallahzadeh, H., & Ehrampoush, M. H. (2018). Impact of Drinking Water Fluoride on Human Thyroid Hormones: A Case-Control Study. Scientific reports, 8(1), 2674.
[5] Singh, N., Verma, K. G., Verma, P., Sidhu, G. K., & Sachdeva, S. (2014). A comparative study of fluoride ingestion levels, serum thyroid hormone & TSH level derangements, dental fluorosis status among school children from endemic and non-endemic fluorosis areas. Springerplus, 3(1), 7.
[6] Peckham, S., Lowery, D., & Spencer, S. (2015). Are fluoride levels in drinking water associated with hypothyroidism prevalence in England? A large observational study of GP practice data and fluoride levels in drinking water. J Epidemiol Community Health, 69(7), 619-624.