Goïtrogenen

Printen

Goïtrogenen zijn stoffen die de opname van jodium remmen, waardoor een jodiumtekort kan ontstaan. Dit kan vervolgens tot een tekort aan schildklierhormoon leiden, aangezien jodium een belangrijke bouwstof van schildklierhormoon is. Daarnaast kan een jodiumtekort een vergroting van de schildklier (struma) veroorzaken.

Waar zitten goïtrogenen in?

Goïtrogenen kunnen voorkomen in onder andere drinkwater, medicijnen, bestrijdingsmiddelen.

Goïtrogenen in drinkwater:

  • Lithium (antidepressiva)[1]
  • Gram-negatieve bacteriën[1]
  • Ftalaten (DHBA) [1]
  • Resorcinol[1]
  • Fenolen[1]
  • Methylanthracene (PAH)[1]
  • Rotsen (kool en zachte leisteen/schalie). Bij mensen die onderaan dit soort rotsen wonen komt meer goiter voor. [1]
  • Disulfiden in VS en Colombia[2]

Goïtrogenen in medicijnen:

  • Thiocarbonyl componenten (effectief bij hyperthyreoïdie: thiouracil, methylthiouracil, methimazole, propylthiouracil) [3]
  • Anilinederivaten (anti-infectie medicijnen: Sulfaguanidine, Sulfamethoxazole)[2]
  • Langdurig thiocyanaat bij hypertensie. Thiocyanaat gaat door de placenta en kan hypothyreoïdie bij kindje veroorzaken [2]
  • Resorcinol zalven bij spatader zweren. Gaat door de placenta en kan hypothyreoïdie bij kind veroorzaken. De vervangende 2-methylresorcinol, 3′,5′- dihydroxyacetophenone en 5-methylresorcinol (Orcinol) zijn nog erger.[2]

Goïtrogenen in bestrijdingsmiddelen:

  • Ethylenethiourea, afgekort tot ETU (belangrijk afbraakproduct van ethylenebisdithiocarbamate: fungicides/anti-schimmelmiddel)[3]
  • Dioxine (TCDD) (een verontreiniging in het productieproces van verschillende pesticiden en herbiciden, waaronder Agent Orange)[2]

Goïtrogenen uit overige bronnen:

  • Rookwaar [2]
  • PCB, PBB (in zoetwatervis uit vervuilde wateren en door beroepsmatige blootstelling van industriële arbeiders)[2]
  • DDT (water, melk, voeding zoals vis)[2]
  • PAHs (water, voeding)[2]

Wanneer zijn goïtrogenen schadelijk?

Chemische goïtrogenen zijn schadelijk, maar de zogenoemde ‘goïtrogene’ voedingsmiddelen – zoals koolsoorten – niet. Deze hebben geen negatief effect op de opname van jodium en de schildklierwerking. Je kunt ze dus zonder problemen eten, ook als je een schildklieraandoening hebt.

Klik hier om de bronnen te zien
[1] Gaitan, E. (1990). Goitrogens in food and water. Annual review of Nutrition, 10(1), 21-37.
[2] Gaitan, E. (1988). 9 Goitrogens. Bailliere’s clinical endocrinology and metabolism, 2(3), 683-702.
[3] Paynter, O. E., Burin, G. J., Jaeger, R. B., & Gregorio, C. A. (1988). Goitrogens and thyroid follicular cell neoplasia: evidence for a threshold process. Regulatory toxicology and pharmacology, 8(1), 102-119.
Terug naar kennisbank overzicht