Inhoud van deze blog
Het auto-immuun protocol, ook wel auto-immuun paleo – afgekort AIP – genoemd, is een protocol dat speciaal ontwikkeld is om symptomen bij auto-immuunziekten te verlichten, waardoor de levenskwaliteit toeneemt. AIP is een effectief protocol dat mensen met auto-immuunziekten helpt de belangrijkste onderliggende factoren te overwinnen die herstel voorkomen:
- Ontsteking
- Lekkende darm
- Hormonale verstoringen
- Een verstoorde bloedsuikerspiegel
- Verminderde hersenfunctie
- Tekort aan vitamines en mineralen
- Ontregeling van het immuunsysteem
Eigenlijk kan het AIP ook worden toegepast bij andere klachten die met het immuunsysteem te maken hebben, zoals voedselovergevoeligheden, allergieën, hooikoorts en eczeem. Loren Cordain (PhD), Datis Kharrazian (PhD), Chris Kresser, Sarah Ballantyne (PhD), Mickey Trescott en Angie Alt zijn de grondleggers van AIP. Het auto-immuun protocol richt zich op:
- een goede nachtrust
- voldoende beweging
- voldoende ontspanning
- het onderhouden van sociale contacten
- voeding die rijk is aan voedingsstoffen en die het immuunsysteem zo min mogelijk belast – Het auto-immuun protocol dieet, ofwel auto-immuun paleo dieet (AIP dieet)
Wetenschappelijk onderzoek naar het auto-immuun protocol
Het AIP is een veelbelovende aanpak bij auto-immuunziekten. Wereldwijd hebben al veel mensen met auto-immuunziekten baat gehad bij het toepassen van AIP – ervaringen kun je via Google vinden. Daarnaast zijn er inmiddels ook een aantal wetenschappelijke publicaties die op positieve effecten wijzen van AIP en soortgelijke protocollen bij multiple sclerose (MS)[1],[2] ontstekingsziekten van de darmen (Crohn en Colitis)[3],[4] en de ziekte van Hashimoto[5].
Auto-immuun protocol dieet: eliminatiefase
Het AIP dieet is een eliminatie-provocatie dieet, waarbij in eerste instantie (tijdelijk) alle voedingsmiddelen worden vermeden waarvan bekend is dat zij een immuunreactie kunnen uitlokken:
ALLE…
- Granen (tarwe, rogge, spelt, kamut, gierst, gerst, sorghum, seitan, haver, rijst, maïs)
- Pseudogranen (boekweit, amarant, quinoa, chiazaad)
- Zuivelproducten (kaas, melk, karnemelk, melkkefir, yoghurt, kwark en ijs)
- Nachtschades (gewone aardappelen, tomaten, paprika, aubergine, gojibessen, physalis bes, peperkorrels)
- Peulvruchten (alle bonen, waaronder: sojabonen, witte bonen, bruine bonen, sperziebonen, snijbonen, haricots verts, nierbonen/kidney bonen; alle erwten, waaronder: groene erwten, kikker erwten, linzen)
- Noten (walnoten, hazelnoten, paranoten/Brazil nuts, amandelen, pecannoten, macadamia’s; kokosnoten zijn geen noten en kunnen wel gegeten worden)
- Zaden (o.a. hennepzaad, pompoenpitten, pijnboompitten, zonnebloempitten, lijnzaad, karwijzaad, venkelzaad, komijnzaad en kastanjes)
- koffie
- Chocolade
- Eieren
- Bewerkte voedingsmiddelen en voedseladditieven (geur-, kleur- en smaakstoffen, E-nummers)
en dus ook alle producten die van bovenstaande voedingsmiddelen zijn gemaakt: mayonaise, hummus, paprikapoeder etc.
Je kunt het AIP dieet zien als een gespecialiseerde vorm van paleo (oervoeding).
Misschien denk je nu: “Wat kan ik dan nog wel eten?”.
Dat is begrijpelijk, maar geloof mij. Er blijft nog genoeg over wat je wel kunt blijven eten en bovendien is de eliminatie tijdelijk. Later kun je namelijk veel voedingsmiddelen weer herintroduceren. Je zult het echt de moeite waard vinden zodra je je beter gaat voelen.
Wat kun je nog wel eten?
- Vis en schaal- en schelpdieren (waaronder zalm, tonijn, sardientjes, sprot, haring, schelvis, koolvis, kabeljauw, octopus, kreeft, garnalen, mosselen, oesters, sint Jacobsschelp/coquilles).
- Gevogelte (kip, kalkoen, eend, struisvogel, fazant)
- (orgaan)vlees (koe, varken, lam etc.)
- Insecten (sprinkhanen, meelwormen, slakken)
- Groenten (waaronder bladgroenten: sla, veldsla, spinazie, andijvie, paksoi; witlof; kruisbloemige groenten: boerenkool, spruiten, bloemkool, rodekool, spitskool, Chinese kool, rucola; knollen: zoete aardappel, knolselderij, koolraap, rode bieten; wortels: gewone wortels, pastinaak; bleekselderij; zeegroenten: zeewieren en zeekraal en paddenstoelen: champignons, oesterzwammen, shiitake).
- Fruit (vers of uit diepvries, maar niet te veel gedroogd fruit i.v.m. het hoge suiker/fructosegehalte.
- Olijven, avocado.
- Koolhydraat bronnen: chufa (tijgernoten), zoete aardappel, pastinaak, cassave, taro, yam en pompoen.
- Kruiden en specerijen (waaronder peterselie, basilicum, oregano, tijm, rozemarijn, knoflook, ui, gember, kurkuma, Ceylon kaneel, vanille, munt).
- Gezonde vetten uit vis, olijfolie, avocado(olie).
- Vetten uit kokosmelk en kokosolie.
- Probiotische en gefermenteerde voedingsmiddelen (water kefir, kokosyoghurt – let op dat het geen melk en maïs bevat! – zuurkool, appelazijn, witte wijn azijn, rode wijn azijn, balsamicoazijn, kokosazijn).
- Glycine-rijke voeding (denk aan kraakbeen, huid, bottenbouillon van kippenbotten (niet van zoogdieren: alles op 4 poten)). Tip: maak bottenbouillon.
- Coconut aminos
Auto-immuun protocol dieet: herintroductiefase (provocatie)
Zodra de klachten flink afgenomen of verdwenen zijn – vaak na ongeveer 1 tot 3 maanden – kan men beginnen met het herintroduceren van bepaalde voedingsmiddelen. Dit is belangrijk, want daarmee verhoog je je voedseldiversiteit. En hoe meer variatie in de voeding, hoe beter voor je darmflora, je immuunsysteem en je gezondheid.
De herintroductie gebeurt één voor één en in een vooraf bepaalde volgorde. Dit betekent dat je bijvoorbeeld niet alle peulvruchten door elkaar gaat herintroduceren, maar één voor één. Dus bijvoorbeeld eerst sperziebonen, daarna snijbonen en vervolgens doperwten.
Herintroductie in 4 fases
De herintroductie bestaat uit vier fases, waarbij in de eerste fase de voeding wordt geherintroduceerd die het minst vaak problematisch is. Daarentegen wordt in de vierde (laatste) fase de voeding geherintroduceerd die het vaakst problemen oplevert.
Het doel van de herintroductiefase – ook wel provocatiefase genoemd – is om te achterhalen welke voedingsmiddelen problematisch voor jou zijn en welke niet. De problematische voeding kun je vervolgens het best minimaal zes maanden blijven vermijden, terwijl je alle niet-problematische voedingsmiddelen weer kunt gaan eten. Vanaf dit moment wordt het dus weer makkelijker.
In onze andere blog kun je alle details lezen over de vier herintroductiefasen.
Download Complete AIP Dieet Voedingslijsten
Ontvang de AIP Dieet Voedingslijsten direct in je mailbox. Zo zie je in één oogopslag wat je wel/niet kunt eten. Download nu tijdelijk gratis.
Complete AIP Dieet Voedingslijst
- Bronnen & aanvullende info
-
[1] Bisht B, et al. “A multimodal intervention for patients with secondary progressive multiple sclerosis: feasibility and effect on fatigue.” J Altern Complement Med. 2014 May;20(5):347-55.
[2] Lee JE, et al. “A Multimodal, Nonpharmacologic Intervention Improves Mood and Cognitive Function in People with Multiple Sclerosis.” J Am Coll Nutr. 2017 Mar-Apr;36(3):150-168.
[3] Konijeti, G. G., Kim, N., Lewis, J. D., Groven, S., Chandrasekaran, A., Grandhe, S., … & Molparia, B. (2017). Efficacy of the autoimmune protocol diet for inflammatory bowel disease. Inflammatory bowel diseases, 23(11), 2054-2060.
[4] Chandrasekaran, A., Groven, S., Lewis, J. D., Levy, S. S., Diamant, C., Singh, E., & Konijeti, G. G. (2019). An Autoimmune Protocol Diet Improves Patient-Reported Quality of Life in Inflammatory Bowel Disease. Crohn’s & Colitis 360.
[5] Abbott, R. D., Sadowski, A., & Alt, A. G. (2019). Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet as Part of a Multi-disciplinary, Supported Lifestyle Intervention for Hashimoto’s Thyroiditis.
Reacties op deze blog
Petra Bouwer
Hallo Ruud, een overreactie op wat dan ook met jeuk op de vaste plekken wordt vaak gerelateerd aan histamine gevoeligheid= of zoals jij zegt een overschot aan histamine.
Op mij komt het over als de kip of het ei. Ik ben nu een tijdje met voeding bezig die laag is in histamine maar jij bent een voorstander van alle koolhydraatrijke voeding vermijden, elimineren. Vat ik het zo goed zo samen? Ik zou graag van de jeuk afwillen. Eet alleen nog maar hele jonge roomkaas, kwark, etc. Geen cacao en groene thee vanwege de caffeïne waar ik nogal heftig op reageer, vooral mijn hart dan. Ik dank je voor je reactie. Hartelijke groet,
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hi Petra, jeuk is een symptoom wat door histamine veroorzaakt kan worden. Als je meer histamine binnenkrijgt of aanmaakt dan je (snel genoeg) kunt afbreken, kunnen er symptomen ontstaan, zoals jeuk. Sommige voedingsmiddelen bevatten veel histamine. Daar krijgen sommige mensen klachten van. Daarnaast kun je ook zelf te veel histamine aanmaken. Bijvoorbeeld als je immuunsysteem gestimuleerd wordt door een infectie of bepaalde voedingsmiddelen waarvoor je overgevoelig bent. Ik ben niet per definitie een voorstander van alle koolhydraatrijke voeding elimineren. De meeste mensen kunnen zonder problemen onbewerkte/weinig bewerkte koolhydraatbronnen eten. Een klein groepje mensen voelt zich beter bij een dieet wat heel laag in koolhydraten is, zoals het ketogeen dieet.
Mireille
Hoi!
Ik ben van plan met het AIP dieet te starten, ben al 2 dagen bezig. Hoe kom ik aan 80-90 gram eiwit op dagelijkse basis, wordt dit meegenomen in de online-cursus? ( wat ik niet eet uit de lijst zijn avocado’s en insecten, sorry…avocado omdat ik er niet tegen kan, insecten omdat dat echt een brug te ver is)
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hi Mireille,
Ja, in het Auto-Immuun Programma leer je hoe je voldoende eiwitten binnenkrijgt. Je krijgt eiwitrijke recepten, een voedingslijst met AIP-geschikte eiwitrijke voedingsmiddelen en tips. Je hoeft daarvoor geen avocado en insecten te eten. Voor meer informatie over het AIP programma, zie: https://www.revolutionairgezond.nl/programmas/auto-immuun-programma-zelfhulp-2/
Lisette
Ik mis mijn gehele schildklier en blijf erg moe en energieloos. Waardes zijn goed. Zal dit dieet werken en zo ja, nog tips waar ik extra op moet letten?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hi Lisette, de kans dat jij je beter gaat voelen als je het AIP dieet toepas acht ik groot. In mijn opgenomen workshop Schildklierklachten Verminderen leer je alles over voeding, supplementen en leefstijl m.b.t. de schildklier. Zie: https://www.revolutionairgezond.nl/programmas/
Rob Zweedijk
Beste, ik ben sinds 8 weken gestart met de biological Enbrel, vanwege actieve Bechterew.
Dit heeft voorlopig nog niet het verhoopte effect, en nu vraag ik mij af of dit te combineren valt met het AIP dieet, omdat Enbrel het immuunsysteem bijna stil legt.
Gedurende ruim 20 jaar vermijd ik alles wat suikers bevat ( ook de alternatieve en fruit en dergelijke) waardoor ik lange tijd zonder medicijnen en klachten door het leven ging. Tot enkele maanden geleden een schouderblessure de Bechterew vermoedelijk getriggert heeft. Medicijnen gaven teveel bijwerkingen, waardoor een biological een laatste optie bleek.
Graag verneem ik van u, gegroet Rob.
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hi Rob,
Ja, als je nu klachten ervaart, dan kun je het AIP dieet tegelijk met je medicatie volgen.
haf
Beste Ruud,
Ik ben sinds een paar maanden gediagnosticeerd met MS. Ik wil hier vanaf morgen geheel mee beginnen. Momenteel heb ik voornamelijk vermoeidgeidsklachten. Als ik na 3 maanden nog niet geheel de oude Ben, adviseer je dan om zo lang door te gaan totdat geheel klacgtenvrij en dan pas wat terug te voeren. Ik ben net paar dagen achtergekomen dat ik zwanger ben, kun je dit ook doen naast zwangerschap? Zo ja moet je het dan juist beter meer dan 9 maanden volhouden zodat de symptomen niet na zwangerschap opeens op poppen?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Je kunt het AIP dieet tijdens je zwangerschap doen. Let er wel op dat je voldoende calcium en jodium binnenkrijgt. Herintroduceren zou ik pas een tijd na je bevalling doen, want vlak na je bevalling voel je je sowieso anders en kun je ook moe zijn door gebroken nachten. Je weet dan niet of de vermoeidheid door de herintroductie van een voedingsmiddel komt of door de gebroken nachten bijvoorbeeld.
Claudia
Hallo,
Ik vraag me af of ik de volgende poeders van Bonusan nemen bij dit dieet?
– FibroPur Coplete
– FibroPur Inulin FOSpoeder
In de eerste zit eiwit met max 1% lactose. De tweede is om het microbioom te ondersteunen .
Ik ben erg benieuwd, alvast bedankt!!
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hi Claudia,
De FibroPure Complete bevat melk (wei), mais (maisdextrine) en soja (sojalecithine). Dit is niet niet geschikt voor de eliminatiefase van het AIP dieet.
Ik weet niet waar de vezels uit FibroPur Inulin FOS poeder vandaan komen, dus weet niet of het geschikt is voor het AIP dieet.
Marike
Hallo, ik heb een aantal jaren geleden het Fodmap-dieet gedaan om te kijken waar ik op reageer. Ik heb nl ook een auto-immuun ziekte (colitis ulcerosa). Dit aip-dieet werkt net weer anders. Wat is het grootste verschil? En heeft het voor mij zin om aip te doen? Ik eet geen vlees, lactose en alles uit de oligosachariden meer. Maar ik heb nog steeds veel last van CU.
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hoi Marike, er is een heel groot verschil tussen het FODMAP beperkte dieet en het AIP dieet. Voor info over het AIP dieet zie de volgende blog (halverwege): https://www.revolutionairgezond.nl/auto-immuun-protocol/3-fasen-aip/
Ja, je kunt baat hebben bij het AIP dieet.
P.S.
Beste Ruud, ik heb zelf het idee dat ik ook histamine intolerant ben, heb jij de ervaring dat het volgen van dit dieet dat ook kan oplossen? Omdat er veel dingen in staan die bij een anti histamine dieet juist niet mogen. Ik vind het lastig waar ik nu mijn prioriteit moet leggen. Dankjewel!
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Ik zou met AIP beginnen en als je dan nog klachten houdt, dan kijken of het met histamine te maken heeft. Histamine wordt namelijk geproduceerd door je immuunsysteem en met AIP breng je het immuunsysteem tot rust, waardoor je eigen aanmaak van histamine daalt (als het nu overmatig wordt aangemaakt). Groeten, Ruud
Younes
Beste,
Werkt deze dieet goed voor psoriasis? En moet je gelijk beginnen met de dieet of geleidelijk aan? En is het goed om seldersap op een nuchtere maag te drinken?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hi Younes,
Ja, dit dieet kan goed werken bij psoriasis. Je kunt het AIP dieet direct strikt volgen of je kunt het in stapjes toepassen. In mijn Auto-Immuun Programma leer je hoe je het AIP dieet juist toepast. Ik weet niet welk effect het drinken van sap van bleekselderij heeft.
Desiree
niet alleen als vegan maar ook als vegetarier kom je dan tekort? ik ben zelf mijn hele leven vegetarier en zou echt geen kip of gevogelte meer kunnen eten, wat dan? ikzelf heb de diagnose RA en SLE gekregen en ben dmv een dieet en supplementen al jaren klachtenvrij zonder ooit medicatie genomen te hebben, maar ik eet wel vegetarisch en wel noten en zaden
Ruud Rotteveel Auteur
Hoi Desiree, als vegetariër of veganist is de kans groot dat je een eiwittekort gaat oplopen bij het AIP dieet. Mogelijk kun je overwegen om wel vis/schaal- en schelpdieren te eten. Of een eiwitpoeder van viscollageen ter aanvulling nemen. Als je hier niet voor open staat, dan is het AIP denk ik niet geschikt voor jou. Ik vraag mij af waarom je het AIP dieet zou willen volgen, aangezien je al klachtenvrij bent. Als het al goed gaat, dan is dat toch goed? Wat je nu doet werkt dan goed voor jou. Fantastisch!
Boukje
Wat als je vegan bent ?
Ruud Rotteveel Auteur
Veganisme is in mijn optiek niet gezond, aangezien men (vooral op de langere termijn) een verhoogde kans loopt op tekorten. Gezien bij het AIP peulvruchten en granen worden vermeden is het onmogelijk om als veganist voldoende eiwitten binnen te krijgen bij het AIP.
Olga
Ik volg als vegetariër sinds kort het AIP onder begeleiding van een goede diëtist die hier ervaring mee heeft. In plaats van vis of vlees gebruik ik eiwitpoeders van rijst of hennep of erwten. Gaat prima.
Ruud Rotteveel Auteur
Beste Olga, bedankt voor het delen van jouw ervaring. Rijst is een graan; hennep is zaad; erwten zijn peulvruchten. Als je ze verdraagt is het mooi, maar als je de eliminatiefase van het AIP-dieet 100% nauwkeurig wilt doen (volgens het protocol), dan moeten deze voedingsmiddelen (en dus de eiwitpoeders ervan) eerst een tijd vermeden worden. Mogelijk hebben jullie dit ook gedaan, maar vermeld het toch even voor andere lezers.
Olga
Hallo Ruud, en alle vegetariërs die AIP moeten volgen. Ik heb flink onderzoek gedaan en deskundigen (voedingsdeskundige en dietist die ervaring heeft met AIP) het naadje van de kous gevraagd. Ik ben tot de conclusie gekomen dat de eiwitpoeders van rijst, hennep en erwten volledig ontdaan zijn van de antrinutrieten die je in AIP dieet volledig wilt uitsluiten. Alleen de aminozuren die je nodig hebt zijn overgebleven. Die zijn in essentie dezelfde aminozuren die in dierlijke eiwitten zitten. En die je nodig hebt maar in het AIP niet binnen kunt krijgen als vegetariër.
Ik volg nu een maand dit dieet als vegetariër, met de eiwitpoeders, en het bevalt goed en klachten worden langzaam minder.
Ruud, een vegetariër kan echt niet zomaar vis of zo gaan eten.
En: als je informatie hebt dat mijn research naar de plantaardige eiwitpoeders toch tot een andere conclusie zal leiden, zoals je eerder stelde, zou ik het erg op prijs stellen als je me die info doorgeeft, via een link of referentie.
Ruud Rotteveel Auteur
Olga, bedankt voor je aanvulling. Ik heb me ook afgevraagd in hoeverre de antinutriënten en prolamines uit de plantaardige eiwitpoeders zijn gehaald / onschadelijk zijn gemaakt. Ik heb zelf nog geen wetenschappelijke referenties hierover kunnen vinden. Heb jij/de diëtist/voedingsdeskundige wetenschappelijke referenties kunnen vinden hierover? Zo ja, dan zou ik die graag willen lezen. Kortom: ik heb geen wetenschappelijk bewijs dat de antinutriënten en prolamines nog in de eiwitpoeders aanwezig zijn, maar ik heb ook geen bewijs dat ze eruit zijn. Mijn vorige bewering is gebaseerd op het officiële AIP protocol, zoals geleerd wordt tijdens de Certified AIP Coach cursus, van Sarah Ballantyne, Angie Alt en Micky Trescott.