Inhoud van deze blog
Aardappelen, volkoren granen, peulvruchten, zuivelproducten, aubergine, tomaten, paprika, komkommer, chiazaden en pompoenpitten worden over het algemeen als gezond beschouwd. Maar is dat ook echt zo? Steeds meer wetenschappers waarschuwen ons voor de verborgen gevaren van dit soort ‘gezonde’ voedingsmiddelen.[1], [2], [3], [4], [5], [6] Zij bevatten namelijk schadelijke antinutriënten zoals lectinen.
Wat zijn lectinen?
Een plant kan niet vluchten dus moet zich door middel van gifstoffen tegen vijanden beschermen. Dit doen planten met behulp van lectinen. Dit zijn eiwitten die de eigenschap hebben om aan suikermoleculen te binden. Hierdoor kunnen zij bij sommige mensen veel schade aanrichten. Het doel van lectinen is om de vijand te verzwakken en zich op die manier tegen vraat te beschermen.[7]
Welke invloed hebben lectinen op je gezondheid?
Bij insecten zorgt het voor verlamming en spijsverteringsproblemen. Dezelfde effecten treden bij de mens op, maar omdat de mens veel groter is heeft de mens hier niet zo snel last van. Ondanks de mens er geen acute klachten van krijgt, kunnen lectinen bij sommige mensen na verloop van tijd voor veel gezondheidsproblemen zorgen. [8] Regelmatige inname van lectinerijke voeding kan bij sommige mensen namelijk tot chronische laaggradige ontsteking leiden.
Laaggradige ontsteking, een sluipmoordenaar
Lectinen zijn in staat zijn om het darmslijmvlies te beschadigen, waardoor het lek raakt. Hierdoor kunnen ongewenste stoffen (onverteerde voeding, bacteriën, gifstoffen) in het lichaam lekken, waardoor het immuunsysteem geactiveerd wordt en er ontsteking ontstaat.[9] Als je regelmatig schadelijke lectinen via de voeding binnenkrijgt, kan dat bij sommige mensen tot een chronische, milde immuunreactie leiden. Dit gaat gepaard met lichte ontsteking. Omdat deze ontsteking zo licht is, is het lastig zichtbaar in het bloed. Zo’n ontsteking staat bekend onder de term laaggradige ontsteking, wat aan de basis van vrijwel alle chronische klachten staat.[10]
Laaggradige ontsteking leidt in eerste instantie tot subtiele ongemakken, zoals vermoeidheid (mentaal en fysiek), geïrriteerdheid, geheugenproblemen, concentratieproblemen en een verminderd libido. Maar na verloop van tijd ontstaat er steeds meer schade, wat leidt tot chronische klachten en welvaartsziekten zoals metabool syndroom, allergieën, chronische pijn, uitputtingsziekten (bijv. fibromyalgie), hart- en vaatziekten[11], ontstekingsziekten van de darm[12], psychische aandoeningen (bijv. depressie), auto-immuunziekten (bijv. psoriasis)[13] en sommige vormen van kanker.[14]
Welke voedingsmiddelen bevatten lectinen?
Lectinen die voor sommige mensen schadelijk lijken te zijn zitten onder andere in[15]:
- Nachtschades: aardappelen, tomaten, paprika, aubergine, gojibessen, chilipepers
- Peulvruchten: bruine bonen, witte bonen, kidneybonen, snijbonen, sperziebonen, sojabonen (ook sojaproteïne, sojayoghurt, sojamelk, tofu, tempé), linzen, (kikker)erwten, taugé
- Granen: tarwe, spelt, haver, kamut, rogge, gerst, mais, rijst
- Pseudogranen: quinoa, boekweit, chiazaad en amarant
- Zaden: pompoenpitten, zonnebloempitten
- Noten: cashewnoten, pinda’s (is eigenlijk een peulvrucht)
- Groenten: courgette, pompoen, augurken, komkommer (zijn eigenlijk vruchten)
- Onrijp geplukt fruit (buiten het seizoen)
- Zuivelproducten
- Vlees
Omdat veel dieren en vissen graan (ook mais) en soja gevoerd krijgen, komen de schadelijke lectinen afkomstig van deze planten volgens dr. Gundry ook in het vlees en in hun producten (eieren, melk) terecht. Daarom kun je volgens hem het best voor wilde vis, gras gevoerde dieren en omega-3 eieren kiezen. Wat zuivelproducten betreft kun je het best voor zuivel van gras gevoerde dieren kiezen.
Wat een onzin!
Of toch niet? Dr. Steven Gundry (hartchirurg en wetenschapper) heeft het effect van lectinen op de gezondheid van meer dan duizend patiënten onderzocht. Door middel van bloedonderzoek (o.a. TNFa en adiponectine) onderzocht hij de gevoeligheid van mensen voor lectinen en het effect van een lectine arm dieet. Bij alle 1.000 patiënten die het lectine arme dieet volgden, normaliseerde de TNFa-waarde (ontstekingswaarde) binnen 6 maanden.[20] Volgens Gundry kunnen de meeste auto-immuunziekten in remissie gebracht worden door het volgen van een lectine arm dieet, in combinatie met het gebruik van supplementen zoals prebiotica, probiotica en polyfenolen.[21] Sommige patiënten van dr. Gundry konden zelfs hun medicatie afbouwen, zonder dat de symptomen weer terugkwamen.
Verminder het lectinegehalte
Lectinen zitten met name in het vliesje van granen, de zaden van planten en in de schil van groenten/fruit. Het lectinegehalte kun je verminderen door het verwijderen van het vliesje dat om granen zit. Witmeelproducten zoals wit brood, witte rijst en witte pasta bevatten dus minder schadelijke lectinen dan de volkoren varianten en zijn daarom vanuit dit perspectief een gezondere keus. Daarnaast kun je het lectinegehalte van groenten/fruit verminderen door de pitten en de schil te verwijderen.
Het lectinegehalte is met name hoog in fruit dat onrijp geoogst is. Veel fruit dat we in Nederland eten is onrijp geoogst en kunstmatig gerijpt. Het lectinegehalte in dit fruit is erg hoog. Seizoensfruit wordt rijp geplukt en bevat veel minder lectinen. Om die reden is het aan te raden om alleen seizoensfruit te eten.
Verder gaan lectinen (grotendeels) kapot wanneer voeding verhit wordt. Hierdoor worden zij (deels) onschadelijk gemaakt, maar dus niet helemaal. Voor het kapot koken van lectinen kun je het best een snelkookpan gebruiken.[22]
Is bovenstaande voeding voor iedereen ongezond?
In hoeverre de lectinen bevattende voedingsmiddelen ongezond zijn, hangt denk ik af van de darmgezondheid van desbetreffend persoon en zijn of haar gevoeligheid voor het ontwikkelen van auto-immuunziekten. Indien iemand een gezonde darm heeft, met een gezonde samenstelling van darmbacteriën en een dikke slijmlaag, zullen lectinen waarschijnlijk minder schadelijk zijn. Als er een dikke slijmlaag in de darmen aanwezig is, zullen de lectinen aan de suikermoleculen in het slijm gaan binden, waardoor zij gemakkelijk uitgescheiden kunnen worden. Daarnaast worden lectinen door fermentatie, onder invloed van bacteriën, afgebroken. [23] Volgens mij kan een gezonde samenstelling van darmbacteriën lectinen op die manier (deels) onschadelijk maken.
Het probleem is dat de meeste mensen geen goede darmgezondheid hebben. Dit is te herkennen aan de chronische klachten en ziekten die zij hebben. Bijna alle chronische klachten ontstaan namelijk door een slechte darmgezondheid. In dat geval kunnen deze mensen het best een periode alle lectinerijke voedingsmiddelen vermijden. Tegelijkertijd zouden zij met behulp van specifieke supplementen de darmen kunnen herstellen. Zodra de darmgezondheid hersteld is, kan men langzamerhand weer kleine hoeveelheden lectinerijke voedingsmiddelen (zoals tomaten, paprika, aubergine, komkommer, pompoen, augurken, pompoenpitten) herintroduceren. Zolang de inname van lectinen beperkt blijft, zal dit denk ik voor de meeste mensen niet voor problemen zorgen.
- Klik hier om de bronnen te zien
- [1] Bosma-den Boer, M. M., van Wetten, M. L., & Pruimboom, L. (2012). Chronic inflammatory diseases are stimulated by current lifestyle: how diet, stress levels and medication prevent our body from recovering. Nutrition & metabolism, 9(1), 32.
[2] Steven R. Gundry. Boek: De plantparadox.
[3] Cordain, L., Toohey, L., Smith, M. J., & Hickey, M. S. (2000). Modulation of immune function by dietary lectins in rheumatoid arthritis. British Journal of Nutrition, 83(3), 207-217.
[4] Hamid, R., & Masood, A. (2009). Dietary lectins as disease causing toxicants. Pakistan Journal of Nutrition, 8(3), 293-303.
[5] Kaayla Daniel (2010. The Surprising, All-Natural Anti-Nutrients and Toxins in Plant Foods.
[6] Fasano, A. (2011). Zonulin and its regulation of intestinal barrier function: the biological door to inflammation, autoimmunity, and cancer. Physiological reviews, 91(1), 151-175.
[7] Steven R. Gundry. Boek: De plantparadox.
[8] Steven R. Gundry. Boek: De plantparadox.
[9] De Punder, K., & Pruimboom, L. (2013). The dietary intake of wheat and other cereal grains and their role in inflammation. Nutrients, 5(3), 771-787.
[10] F.A.J. Muskiet (2011). De evolutionaire achtergrond, oorzaak en consequenties van chronische systemische lage graad ontsteking; betekenis voor de klinische chemie. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2011, vol. 36, no. 4.
[11] Ridker, P. M., Danielson, E., Fonseca, F. A., Genest, J., Gotto Jr, A. M., Kastelein, J. J., … & Nordestgaard, B. G. (2008). Rosuvastatin to prevent vascular events in men and women with elevated C-reactive protein. New England Journal of Medicine, 359(21), 2195.
[12] Fasano, A., & Catassi, C. (2012). Celiac disease. New England Journal of Medicine, 367(25), 2419-2426.
[13] Serafini, G., Pompili, M., Seretti, M. E., Stefani, H., Palermo, M., Coryell, W., & Girardi, P. (2013). The role of inflammatory cytokines in suicidal behavior: a systematic review. European Neuropsychopharmacology, 23(12), 1672-1686.
[14] Coussens, L. M., Zitvogel, L., & Palucka, A. K. (2013). Neutralizing tumor-promoting chronic inflammation: a magic bullet?. Science, 339(6117), 286-291.
[15] Steven R. Gundry. Boek: De plantparadox.
[16] t Hart, B. A. (2016). Why does multiple sclerosis only affect human primates?. Multiple Sclerosis Journal, 22(4), 559-563.
[17] Eleftheriou, P., Kynigopoulos, S., Giovou, A., Mazmanidi, A., Yovos, J., Skepastianos, P., … & Efterpiou, M. (2014). Prevalence of anti-Neu5Gc antibodies in patients with hypothyroidism. BioMed research international, 2014.
[18] Kuipers, R. S., & Pruimboom, L. (2016). Short comment on” A review of potential metabolic etiologies of the observed association between red meat consumption and development of type 2 diabetes mellitus”, by Yoona Kim, Jennifer Keogh, Peter Clifton. Metabolism: clinical and experimental, 65(1), e3.
[19] Hedlund, M., Padler-Karavani, V., Varki, N. M., & Varki, A. (2008). Evidence for a human-specific mechanism for diet and antibody-mediated inflammation in carcinoma progression. Proceedings of the National Academy of Sciences, 105(48), 18936-18941.
[20] Steven R. Gundry (2018). Abstract P354: Elevated Adiponectin And Tnf-alpha Levels Are Markers For Gluten And Lectin Sensitivity. Circulation. 2018;129:AP354.
[21] Steven R. Gundry (2016). Abstract P238: Remission/Cure of Autoimmune Diseases by a Lectin Limite Diet Supplemented With Probiotics, Prebiotics, and Polyphenols. Circulation. 2018;137:AP238.
[22] Steven R. Gundry. Boek: De plantparadox.
[23] Reddy, N. R., & Pierson, M. D. (1994). Reduction in antinutritional and toxic components in plant foods by fermentation. Food Research International, 27(3), 281-290.
Aanbevolen boeken
Boektrailer: De plantparadox
Dit e-book scheelt je een consult
Om zoveel mogelijk mensen naar een goede gezondheid te kunnen helpen heb ik een e-book geschreven met meer dan 50 praktische tips. Deze tips zijn bij veel van mijn patiënten succesvol gebleken. Na het lezen kun je direct de eerste stappen zetten en je gezondheid versterken. Je kunt het e-book nu gratis downloaden.
De basis van herstel
Reacties op deze blog
M
tkooi M… blij dat je je goed voelt maar mais schijnt dus ook geen goede graan vervanger te zijn.
Fenna
Zoals ik hier meer opmerkingen lees is het dieet erg streng en val je teveel af wanneer je al slank bent. Bovendien mis je veel belangrijke voedingsmiddelen. Ik zou het een poosje doen om de darmen rust te geven en dan weer producten voorzichtig toevoegen.
Juglen Zwaan heeft onlangs ook een zeer goed artikel gewijd aan de lectines en neemt het boek onder de loep van Gundry.
Erg verhelderend en wetenschappelijk onderbouwd.
Ook hij geeft aan dat het boek hier en daar wetenschappelijk nogal rammelt.
Ik zou zeggen, luister naar je lijf, haal eerst alleen de granen weg en kijk hoe het gaat.
Bouw ondertussen aan je darmflora.
En neem goede supplementen.
Ruud Rotteveel Auteur
Fenna, dank voor je reactie. Bij het paleo dieet vallen slanke mensen ook vaak af in het begin. Daar is in principe niet per se iets mis mee. Het lichaam zoekt naar een nieuw evenwicht. Meestal stabiliseert het gewicht binnen enkele maanden.
De nieuwsbrief van Juglen heb ik gelezen. Het wetenschappelijk bewijs van Gundry is inderdaad niet altijd even sterk.
Prof. Vojdani doet veel onderzoek naar lectinen en zijn wetenschappelijke publicaties zijn heel interessant. Lectinen kunnen je echt heel ziek maken als je er gevoelig voor bent. Niet iedereen heeft er last van. Mensen met auto-immuunziekten zijn er over het algemeen gevoeliger voor. Bij een deel van de mensen stimuleren de lectinen het immuunsysteem, waardoor auto-immuunziekten bevordert worden. Nog een nuance: als je gevoelig bent voor de ene lectinen wil dat niet per se zeggen dat je ook gevoelig bent voor de andere lectine.
Kortom: om erachter te komen op welke voeding je slecht reageert zou je een eliminatie-provocatie dieet – zoals bijvoorbeeld het AIP dieet – moeten toepassen. Dit is de beste én meest betrouwbare manier om negatieve reacties op voeding te achterhalen en om tot een persoonlijk voedingsplan te komen.
Inge
Dag Ruud, dank je vr de tips. Inge
Jan van Westland
Dit artikel maakt mensen onnodig bang en is een gevaarlijk advies omdat het teveel voedingsmiddelen uitsluit !!!!!
Ten eerste is het geen zwart/wit verhaal. Veel lectinen zijn schadelijk, maar anderen zijn juist weer nuttig. Verder is het natuurlijk altijd ook een kwestie van dosering en van persoonlijke gevoeligheid.
Ik adviseer om in ieder geval die voedingsstoffen met hoge concentraties slechte lectinen tot een minimum te beperken. Echter sommige van die voedingsmiddelen bevatten soms weer andere gezonde elementen die je juist weer graag tot je wilt nemen en niet goed via andere voedingsmiddelen tot je zijn te nemen. In dat geval kun je met mate een uitzondering maken.
Uiteindelijk gaat het allemaal om de juiste balans en het vermijden van extremen aangepast aan je persoonlijke gesteldheid en levensstijl !!!
Desiree
Wat een onzin, dat is ook maar net hoe je het zelf opvat. Ik heb lectines al tijden terug uitgeband omdat ik merkte dat ik er op reageerde. Misschien lees je niet goed, in de laatste alinea geeft de schrijver zijn eigen mening die genuanceerd is en niet zwart/wit.
inge
ik heb het boek net gelezen en ik ga binnenkort starten met het dieet. Ik heb coeliakie en ondertussen ook al twee jaar een reumadiagnose, enorme vermoeidheid, continue spierpijn; ik geloof erin dat dit dieet een goede reiniging is en een ontdekking wat ik op termijn moet laten. mijn man heeft crohn en zou ook willen meedoen. We hebben wel wat vragen. hij heeft een zeer actief beroep, sport veel en heeft soms behoefte aan zeer veel eten. Hij is zeer mager en afgetraind. In het boek en alles wat je leest, wordt er steeds over vermageren gesproken. wat zijn dan zaken die je kan eten, bij intensieve werkdagen of sporten? ikzelf heb minder energie nodig maar toch ik ben ook helemaal niet dik en ik wil ook niet vermageren. als je tips hebt, zeker welkom!
Ruud Rotteveel Auteur
Hoi Inge, ik denk dat jullie er veel baat bij gaan hebben. Meestal val je in het begin even af. Daarna zal het gewicht stabiliseren als je geen overgewicht hebt. Mensen die wel overgewicht hebben zullen wel een tijdje blijven afvallen. Gundry raad aan om vrij weinig eiwitten te eten, maar daar ben ik het niet mee eens. Zeker als je veel sport heb je veel eiwitten nodig. Mijn advies is om daarom minimaal 1 gram eiwit per kg lichaamsgewicht per dag te nemen. En als je sport eerder richting de 1,5 gram per kg lichaamsgewicht per dag. Voor persoonlijk advies kunnen jullie altijd een keer in mijn praktijk langskomen of zolang er Corona heerst een afspraak voor beeldbellen aanvragen via mijn online agenda: https://agenda.crossuite.com/revolutionairgezond/l/n5r4v5z5j454r2949494/o/a453a444
Mart
Ha allen,
Ik eet nu 3 weken volgens dit dieet. Eerst wat aftasten maar inmiddels ben ik erg enthousiast geworden. Waarom?? Omdat mijn gewrichten minder pijnlijk aanvoelen, ik absoluut meer energie ervaar en veel beter slaap. Dit zou allemaal nog vanwege het placebo-effect kunnen zijn. Echter, mijn ontlasting is sinds 15 jr niet zo goed geweest. Ik voel en hoor een veel betere peralstiek. Ik focus mij wat ik allemaal wel mag eten en dat is onnoemelijk veel. Zoals ik er nu over denk blijft dit mijn nieuwe leefstijl. Ik ben er erg gelukkig onder!! Dank dr. Gundry!!!
Ruud Rotteveel Auteur
Mooi om te lezen, Mart! Bedankt voor het delen van jouw ervaring.
Hennie Wibbelink
Interessant artikel, daar wil ik meer van weten.
Ruud Rotteveel Auteur
Hennie, dan is het boek ‘De plantparadox’ van dr. Steven Gundry zeker iets voor jou. Hierin staat uitgebreide info over lectinen en de invloed op je gezondheid. Je kunt het boek via de volgende link bij Bol.com bestellen: https://partner.bol.com/click/click?p=1&t=url&s=52213&f=TXL&url=https%3A%2F%2Fwww.bol.com%2Fnl%2Fp%2Fde-plantparadox%2F9200000085089932%2F%3FsuggestionType%3Dtypedsearch%26bltgh%3Dkdn3AcEIZf6IJwTBXWFG-Q.1.2.ProductTitle&name=De%20plantparadox
Monique
Beste Ruud. Ik heb inmiddels een aantal interessante artikelen van je gelezen maar dit gaat mij erg ver. Ik vind het een beetje bangmakerij. Eerst zijn lectinen heel schadelijk en daarna valt het allemaal wel mee. Wat kan je dan nog eten als veel groente vlees en zuivel afvalt????
En witte tarwe??? Dat geeft weer pieken in je bloedsuiker en uiteindelijk insulineresistentie.
Moet je alles dan maar uit supplementen gaan halen anders krijg je scheurbuik!?
Dit gaat me te ver.
jannie
Ik heb het boek ‘de Plantparadox’ enige tijd geleden aangeschaft en vind het een zeer verhelderend en niet betweterig geschreven boek.
Door mij aan zijn adviezen te houden ervaar ik al veel gezondheids verbeteringen. O.a. meer energie en een veel betere stoelgang.
Wij zijn over het algemeen opgevoed met een boterhammetje, of brinta of havermout enz. als ontbijt. Allemaal tarwe! Goed voor de landbouw maar niet goed voor , in elk geval, mijn darmen. Maar dat weet je pas wanneer je deze voedingsmiddelen uitbant.
Ruud Rotteveel Auteur
Bedankt voor het delen van jouw ervaring met het vermijden van lectinen, Jannie. Mooi om te horen dat ook jij er baat bij hebt.
gert
Mee eens.
Ruud Rotteveel Auteur
Mais is niet de oplossing. Dat bevat ook lectinen en fructose.
Ruud Rotteveel Auteur
Hoi Monique, ik zie dit niet als bangmakerij. In dit artikel probeer ik mensen duidelijk te maken dat het eten van bepaalde ‘gezonde’ voedingsmiddelen (die rijk zijn aan lectinen) mogelijk het herstel in de weg staat. In het eerste gedeelte van dit artikel beschrijf ik de resultaten die uit een aantal wetenschappelijke onderzoeken naar voren zijn gekomen (de bronnen staan er netjes bij). Vervolgens geef ik mijn eigen mening. Ik kan mij voorstellen dat het eten van de bovengenoemde ‘gezonde’ voedingsmiddelen voor sommige mensen problematisch is, terwijl anderen er geen last van hebben.
Er is nog genoeg te eten. Je moet je er alleen voor openstellen en wat creatiever worden. In het boek van dr. Gundry staat een hele lijst met voedingsmiddelen die je wel kunt eten.
Het eten van teveel (witte) granen kan inderdaad bijdragen aan de ontwikkeling van insulineresistentie. Ondanks je naar mijn mening beter de witte variant van graanproducten kunt eten dan de volkoren variant (i.v.m. hoger gehalte lectinen in volkorenproducten), ben ik van mening dat granen (zowel wit als volkoren) niet gezond zijn.
Enerzijds vanwege de antinutriënten: https://www.revolutionairgezond.nl/leefstijl/oervoeding-voeding-best-genen-past/
En anderzijds vanwege de acellulaire koolhydraten: https://www.revolutionairgezond.nl/leefstijl/acellulaire-koolhydraten-gezondheidseffecten/
Je hoeft zeker niet alles uit een supplement te halen, maar veel mensen hebben er wel baat bij om bepaalde voedingsstoffen te suppleren. Denk bijvoorbeeld aan omega-3, vitamine D, magnesium en vitamine K2.
T kooim
Als men nu meer maïsmeel gebruikt, is men ook niet zo afhankelijk van granen. Zelf heb ik dit dieet al een tijd gevolgd, op gevoel, zonder deze info te hebben. En zo kan je toch lekker eten.