Inhoud van deze blog
Laaggradige ontsteking is het gevolg van een darmbarrière die faalt om ongewenste stoffen buiten het lichaam te houden. Gifstoffen en bacteriële resten lekken door de darmbarrière heen en komen in de bloedbaan terecht. Hierdoor wordt het immuunsysteem geactiveerd en ontstaat er een milde immuunreactie. Als dit te lang duurt leidt het tot chronische laaggradige ontsteking, die nauwelijks in het bloed aantoonbaar is. Laaggradige ontsteking leidt in eerste instantie tot subtiele ongemakken, zoals vermoeidheid, geïrriteerdheid, geheugenproblemen, concentratieproblemen en een verminderd libido. Maar na verloop van tijd ontstaat er steeds meer schade en dit leidt tot chronische klachten en welvaartsziekten, zoals metabool syndroom, allergieën, chronische pijn, uitputtingsziekten (bijv. fibromyalgie), hart- en vaatziekten[1], ontstekingsziekten van de darm[2], psychische aandoeningen (bijv. depressie), auto-immuunziekten (bijv. psoriasis)[3] en sommige vormen van kanker.[4]
Een moderne leefstijl is de oorzaak, een ‘oude’ leefstijl is de oplossing
In mijn vorige artikel heb je kunnen lezen dat de mens sinds de industriële revolutie aan veel ‘nieuwe’ stressoren is blootgesteld. Deze stressoren worden antropogenen genoemd. Voorbeelden hiervan zijn verkeerde voeding, te weinig of juist teveel beweging, (mee)roken, tekort slaap en luchtvervuiling. Maar ook een lage sociaaleconomische status en overgewicht leiden tot stress.
Deze stressoren zorgen voor een continue activatie van onze stress systemen, waardoor onze darmbarrière langdurig verhoogd doorlaatbaar (lek) is. Ongewenste stoffen (gifstoffen en bacteriële resten) komen hierdoor in de bloedbaan terecht waardoor het immuunsysteem continu actief is. Dit leidt tot laaggradige ontsteking.
Onze moderne leefstijl maakt ons dus ziek. Als leefstijl ons ziek maakt, laten we dan ook leefstijl gebruiken om weer beter te worden. Om laaggradige ontsteking op te lossen moeten we terug gaan naar de oorspronkelijke omgeving waar de mens op aangepast is. De omgeving vóór de industriële revolutie en zonder ziekmakende antropogene factoren. De omgeving van de jager-verzamelaars. Deze omgeving past het best bij onze genen en is de sleutel tot een goede gezondheid. Deze oorspronkelijke omgeving kan op verschillende manieren nagebootst worden.
Levens als een moderne jager-verzamelaar
Allereerst zou je moeten gaan eten wat de mens altijd heeft gegeten. Een voedingspatroon gebaseerd op de genetische achtergrond van de mens. Denk hierbij aan een voedingspatroon dat rijk is aan vis, schaal- en schelpdieren, zeegroenten, gevogelte, wild, eieren, noten, zaden, groente en fruit. En dus niet of nauwelijks de ‘nieuwe’ voedingsmiddelen zoals granen (tarwe, gerst, rogge, spelt, quinoa), peulvruchten (pinda’s, soja- en andere bonen) en nachtschades (aardappels, tomaten en paprika’s). Deze veroorzaken namelijk ontsteking.[5]
Daarnaast zou je overeten moeten vermijden. Eet alleen wanneer je trek hebt en beperk het aantal maaltijden tot maximaal 3 per dag. Sla ook af en toe eens een maaltijd over (Intermittent Fasting). Voedsel was vroeger geen zekerheid. Er was regelmatig voedselschaarste. De mens is hier op aangepast en kan heel goed zonder eten.
Zorg er ook voor dat je regelmatig beweegt en dat je langdurig stilzitten vermijdt. Beweeg vooral voor de maaltijd, op een nuchtere maag. Bij jagers-verzamelaars ging beweging altijd vooraf aan voedselinname. Men moest namelijk eerst het eten bij elkaar zoeken voordat men kon eten. Door te bewegen maken de spieren anti-ontstekingsstoffen aan. Beweging vóór de maaltijd compenseert de ontstekingsreactie die na voedselinname ontstaat.
Verder is het verstandig om blootstelling aan psychologische stress, rook en luchtvervuiling te vermijden. Zorg daarnaast voor een gezond gewicht en voldoende slaap.
Resoleomics: de oplossing
Het woord resoleomics komt van het Engelse resolution, wat oplossing betekent. Het is een wetenschap die bestudeert hoe ziekteprocessen worden omgebogen tot een genezingsproces. Om een ontsteking te kunnen beëindigen zijn stopsignalen nodig. Dit zijn de zogenoemde resolvinen, lipoxinen en protectinen.
Door de juiste voeding te eten kun je de productie van deze stopsignalen stimuleren en het herstelproces ondersteunen. De omega-3 vetzuren EPA en DHA zijn essentieel voor het oplossen van laaggradige ontsteking. EPA en DHA worden namelijk omgezet in resolvinen en protectinen die een stopsignaal afgeven en de ontsteking beëindigen. [6]
Daarnaast wordt de productie van resolvinen, protectinen en lipoxinen gestimuleerd door vitamine A en vitamine D. Maar ook door salicylzuur uit biologische wortels, knollen, koriander, salie, tijm, oregano, basilicum, rozemarijn munt en peterselie. Andere voedingsmiddelen die laaggradige ontsteking remmen zijn kurkuma (curcumine), gember (gingerol, zingiberine), druiven (resveratrol), appels, uien en prei (kaempferol).[7] Ook melkzuur, uit gefermenteerde voeding, kan het immuunsysteem tot rust brengen.
Je gaat gezonder leven en wordt ziek…
Door de juiste leefstijlaanpassingen wordt het lichaam weer in staat gesteld om een ontstekingsreactie op tijd te kunnen beëindigen. Dit betekent dat je veilig een heftige immuunreactie, zoals koorts mag starten. Je hersenen weten dat je in staat bent om een immuunreactie tijdig te eindigen (want je kunt voldoende stopsignalen produceren) en geven het immuunsysteem daarom toestemming om koorts te mogen ontwikkelen. Op die manier kan het veranderen van je leefstijl ervoor zorgen dat je opeens koorts krijgt. Dit is hartstikke gezond. Een heftige immuunreactie, zoals koorts zorgt namelijk voor de beëindiging van een milde immuunreactie (laaggradige ontsteking). Na koorts is laaggradige ontsteking dus opgelost.
Kortom
Laaggradige ontsteking ligt aan de basis van bijna alle chronische klachten. Het is nauwelijks in het bloedbeeld aantoonbaar en je merkt er in het begin weinig van. Laaggradige ontsteking leidt in eerste instantie tot subtiele ongemakken, zoals vermoeidheid, geïrriteerdheid, geheugenproblemen, concentratieproblemen en een verminderd libido. Maar na verloop van tijd veroorzaken de ontstekingsstoffen, die continu in de bloedbaan ronddwalen, steeds meer schade. Uiteindelijk leidt het tot chronische klachten en welvaartsziekten.
Voor het remmen van laaggradige ontsteking zijn lipoxinen, protectinen en resolvinen nodig. Zij geven een stopsignaal af en zorgen ervoor dat de ontsteking wordt beëindigd. Door de juiste voedingsmiddelen te eten kun je de productie van deze stopsignalen stimuleren. Je lichaam wordt hierdoor weer in staat gesteld om een heftige immuunreactie, zoals koorts tijdig te kunnen beëindigen. Het immuunsysteem krijgt daardoor toestemming van de hersenen om koorts te mogen ontwikkelen. Je kan dus ziek worden doordat je gezonder gaat leven. Dat is positief, want koorts zorgt voor het beëindigen van laaggradige ontsteking.
De omega-3 vetzuren EPA en DHA zijn essentieel voor het remmen van laaggradige ontsteking. Helaas eten de meeste mensen te weinig vis, waardoor zij veel te weinig omega-3 vetzuren binnen krijgen.
- Klik hier om de bronnen te zien
- [1] Ridker, P. M., Danielson, E., Fonseca, F. A., Genest, J., Gotto Jr, A. M., Kastelein, J. J., … & Nordestgaard, B. G. (2008). Rosuvastatin to prevent vascular events in men and women with elevated C-reactive protein. New England Journal of Medicine, 359(21), 2195.
[2] Fasano, A., & Catassi, C. (2012). Celiac disease. New England Journal of Medicine, 367(25), 2419-2426.
[3] Serafini, G., Pompili, M., Seretti, M. E., Stefani, H., Palermo, M., Coryell, W., & Girardi, P. (2013). The role of inflammatory cytokines in suicidal behavior: a systematic review. European Neuropsychopharmacology, 23(12), 1672-1686.
[4] Coussens, L. M., Zitvogel, L., & Palucka, A. K. (2013). Neutralizing tumor-promoting chronic inflammation: a magic bullet?. Science, 339(6117), 286-291.
[5] Bosma-den Boer, M. M., van Wetten, M. L., & Pruimboom, L. (2012). Chronic inflammatory diseases are stimulated by current lifestyle: how diet, stress levels and medication prevent our body from recovering. Nutrition & metabolism, 9(1), 32.
[6]F.A.J. Muskiet (2011). De evolutionaire achtergrond, oorzaak en consequenties van chronische systemische lage graad ontsteking; betekenis voor de klinische chemie. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2011, vol. 36, no. 4.
[7] Mirjam Bakker & Ria Penders. Voeding als medicijn: Resoleomics.
P.S. Dit is het laatste artikel uit een serie van 4:
1. Laaggradige ontsteking ligt aan de basis van bijna alle chronische klachten
2. Kenmerken van laaggradige ontsteking
3. De oorzaak van laaggradige ontsteking
4. De oplossing van laaggradige ontsteking
De basis van herstel
Reacties op deze blog
Wietse Kloostra
Ruud,
Ik zie dat er allerlei ‘ziekten’ worden genoemd die ontstaan door laaggradige ontsteking. Is burn-out ook een vorm/gevolg van laaggradige ontsteking en insulineresistentie?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Wietse, er is een verband tussen burn-out en laaggradige ontsteking. Bij een burn-out is er meestal sprake van cortisolongevoeligheid (cortisolresistentie) en soms is er een tekort aan cortisol (cortisoldeficiëntie). Cortisol is nodig om ontstekingen te beëindigen. Als je er een tekort aan hebt of als je cortisolongevoelig bent, dan ben je niet in staat om ontstekingen te beëindigen en ontstaat er chronische laaggradige ontsteking. En dat leidt vervolgens weer tot insulineresistentie.
Wietse Kloostra
Bedankt voor je reactie Ruud!
Maar wat is dan de oplossing van cortisolresistentie?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Wietse, daarvoor verwijs ik je naar een kPNI-therapeut (zie: http://www.kpni.nl). Dat hangt namelijk van jouw persoonlijke situatie af.
Ruud
Hoi Ruud,
Ik heb zelf laaggradige ontsteking met o.a diagnose burn-out en ik heb ook flinke neuro-klachten.
Ik slik echter al een tijdje dha en epa en ook andere supplementen, maar ik merk geen verbetering. Kan dit komen doordat mijn dieet nog niet goed genoeg is en te ontstekingsbevorderend?
Kan je dieet alle andere supplementen etc. Tenietdoen?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hoi Ruud, omega 3 is slechts een van de factoren die een rol speelt. Blijkbaar heb je de echte oorzaak nog niet gevonden en aangepakt. Naast voeding speelt ook leefstijl een rol. Dus voldoende beweging, ontspanning en rust. Als je perfect eet heb je mogelijk geen supplementen nodig, maar vrijwel niemand eet perfect. Dus voor de meeste mensen is suppletie met o.a. omega 3 een goed idee. Daarnaast krijg je weinig vitamine D via de voeding binnen en kunnen we alleen rondom de zomer voldoende vitamine D aanmaken, waardoor het voor de meeste mensen ook goed is om een vitamine D supplement te nemen.
Ruud
Ruud,
Bedankt voor je reactie.
Maar ik ben geadviseerd om door middel van een low-carb dieet het overactieve immuunsysteem uit te zetten. Kan het zijn dat je het dieet goed uitvoert maar het immuunsysteem alsnog chronisch actief blijft omdat dat dat niet de echte oorzaak is? Hoe zit dit?
Dankje.
Ruud
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Ruud, dat klopt. Een overactief immuunsysteem kan tot rust komen door een low carb of ketogeen dieet, maar dat is lang niet altijd zo. Je moet de oorzaak van de ontsteking aanpakken. En die verschilt per individu.
Annet Kuijpers
Zijn voedingsstoffen als EPA, DHA, Vit D etc. Ook essentieel voor herstel als een tekort niet per se de oorzaak is?
Ik heb niet de juiste omega-3 index en een vit D van 49 maar mijn klachten zijn zeker weten niet daardoor gekomen. Dat kwam door chronische stress.
Zijn deze voedingsstoffen dan alsnog essentieel?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Hoi Annet, je kunt je afvragen waardoor die stress zo erg was en uiteindelijk tot klachten leidde. Je hebt omega 3-vetzuren nodig om stressbestendig te zijn. Dus een tekort daaraan kan een rol hebben gespeeld. Verder kan door stress je vitamine D-waarde omlaag gaan. Dus ja, ze zijn evengoed essentieel.
Jeyan Sahin
Hoi Ruud,
Ik slik nu een maand 1000mg epa+dha per dag voor mijn zware klachten waarbij ik weet dat ik laaggradige ontsteking heb.
Ik heb eerlijk gezegd nog weinig tot geen verschil gemerkt en vanaf morgen ga ik naar 3000mg epa+dha per dag op jouw advies.
Denk jij dat dit veel gaat uitmaken? Op het gebied van hoeveel ik er van merk (qua klachten) op redelijk korte termijn?
Ik heb vorige week een omega- index test gedaan, maar nog geen uitslag. Dan weet ik daar ook wat meer over.
Bedankt.
Jeyan
Hoi Ruud,
Ik probeer wat te vinden. Maakt het uit wat het onderlinge dha-epa ratio is? Je ziet namelijk veel dat er per softgel veel meer epa in zit dan dha (of andersom).
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Er zijn aanwijzingen dat EPA meer in staat is om ontsteking te remmen dan DHA. En dat DHA vooral voor de hersenen goed is. Voor het remmen van ontsteking kun je dan het best een omega 3 olie nemen die meer EPA dan DHA bevat.
Jeyan Sahin
Hoi Ruud,
Ik heb capsules gevonden waar per capsule 1000mg Epa+Dha in zit. Kan jij voor mij beoordelen of deze kwalitatief goede omega-3 bevat? Je leest namelijk dat omega-3 echt van goede kwaliteit moet zijn.
Het gaat om de Bi-Omega1000tm van superfoodstore.nl
Ik hoor het graag. Dankje wel!
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Ja, die is goed.
Jeyan Sahin
Hoi Ruud,
Ik heb al jaren zware klachten en kort geleden een hs crp test gedaan om te kijken of ik laaggradige ontsteking heb. Uit de test kwam een waarde van 4,6 mg/l en ben ik begonnen met gezonder eten en supplementen.
Ook slik ik iedere dag 1000mg DHA en EPA (bij elkaar). Wanneer begin je het voordeel hiervan te merken?
Is dit snel of duurt dit lang?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Jeyan, met een CRP van 4,6 heb je inderdaad laaggradige ontsteking. Ik zou de dosering omega 3 ophogen naar 3 gram EPA/DHA per dag als je ontsteking wilt remmen. Een tekort aan omega 3 kan een oorzaak van laaggradige ontsteking zijn, maar er zijn veel meer oorzaken. Als je de echte oorzaak aanpakt, dan merk je binnen enkele dagen tot weken een verlichting van klachten.
Jeyan Sahin
Hoi Ruud,
Behalve de omega-3 slik ook Vit D, een multi pro-actief en PEA.
Zou je dan nog steeds adviseren om naar 3mg DHA en EPA te gaan?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Ja, want dat is allemaal geen omega 3.
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Voor het verlagen van CRP (ontsteking) is het ook heel belangrijk om dagelijks voldoende te bewegen en om af te vallen als je overgewicht hebt.
Jeyan Sahin
Hoi Ruud,
Ja, met beweging ben ik ook bezig. Trouwens, hoe kan ik aan 3mg EPA + DHA komen? Moet ik dan 12 softgels per dag slikken of is er nog een iets meer makkelijke manier?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Jeyan, ja, of in de vorm van een olie innemen. Of capsules met een hogere dosering (1 gram per capsule).
Jeyan Sahin
Hoi Ruud,
Erg bedankt.
dan rest mij nog 1 laatste vraag: waar kan ik hoge dosering EPA+ DHA in omega-3 vinden binnen Nederland?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Jeyan, even zoeken op Google. Er zijn meerdere merken.
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Jeyan, ik heb je even een mail gestuurd met welke ik zelf gebruik.
Eline
Waar kan je zo een test aanschaffen? En hoelang duurt het voor je de uitslag hebt?
Alvast bedankt!
Ruud Rotteveel Auteur
Via een arts, therapeut of misschien via https://bloedwaardentest.nl/
Astrid
Hoeveel omega 3 per dag raad je aan bij laaggradige ontstekingen?
Ruud Rotteveel Auteur
1.000 tot 2.000 mg EPA + DHA per dag, afhankelijk van je omega 3-index. Dit kun je meten met een vingerprik test.
Jeyan
Wanneer begint omega-3 te werken? Ik slik 1000mg EPA + DHA per dag en ik heb laaggradige onsteking (4,6 mg/l)
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Eczeem kan bijvoorbeeld al verminderen na een aantal weken omega 3 gebruik.
Louise
Ik denk dat ik laaggradige ontsteking heb en wil graag weten waar ik een test paket kan kopen. Graag zou ik hier hulp bij hebben alleen woon ik niet in de buurt.
Wat is uw advies?
Gr. Louise
Ruud Rotteveel Auteur
Louise, even op zoek gaan naar een orthomoleculair kPNI therapeut bij jou in de buurt en vragen of diegene de juiste bloedwaarden kan aanvragen.
Carolien
Door erfelijke factoren moet ik helaas levenslang ascetylsalycilzuur slikken lichte vorm. Ben bij orthom arts ivm suppletie. Multi 50+, vita c, magnesium, k2d3, trifagul werken goed.Voeding gaat goed. Vis meer dan 2x p wk staat tegen. 2x kip. 1x ei 1x peulvruchten 1x noten. Elke dag wat walnoten zaden en pitten. 2x fruit (appel peer of banaan). Geen zuivel. Veel groenten. Zelden granen. Wel havermout bataat soms boekweitmeel of quinoa.
Wat zou jij nog toevoegen of wijzigen?
Welke epa dha raadt je aan?
Jacolien
Heb dezelfde vraag als Es dus wacht op een reactie op haar vraag.
William
Dag Ruud,
Sinds een 30tal jaar kamp ik met een chronische vermoeidheid,eerste diagnose,ME/CVS,jaren en vele dés-ellustie’s later toch afgestapt uit deze richting daar er opeens hevige ontstekings plaatsen begonnen te ontstaan.Door het nemen van ontstekingsremmers hiervoor bemerkte ik dat ik mij in het algeheel beter ging voelen,om het verhaal te verkorten,ben ik nu bij een neurologe beland,maar zelfs al leg ik mijn ongemakken uit die voor mij een uitgemaakte richting neurologie is,wil ze absoluut dat ik een slaaplabo test en een spierbioptie eerst onderga!
Kan een verandering van eetgewoonte voor mij van betekenis zijn?
Dank bij voorbaat
William Ogiers
Ruud Rotteveel Auteur
William, gezonde voeding is voor iedereen van belang. Chronische aandoeningen zijn multifactorieel en moeten op meerdere vlakken behandeld worden, afhankelijk van waar de oorzaak ligt. Denk aan maatregelen op het gebied van voeding (en supplementen als aanvulling), beweging, stressreductie, sociale interactie, mindset, traumaverwerking.
Sandra
Hallo Ruud,
ik zie dat je scalicylzuur uit voeding adviseert tegen ontstekingen.
Ik gebruikte veel producten met deze stof tegen een vette huid.Het hielp maar na een paar jaar kreeg ik last van een blaasontsteking die niet meer over ging.Ik merkte dat ik daarbij ook benauwd werd,geïrriteerde ogen kreeg en last van mijn darmen en geslachtsorganen.
Een probleem met mijn slijmvliezen dus.
Ik las toen ergens dat scalicylzuur in aspirine de maagwand kan irriteren(lees:doorboren)en bij mij gingen de alarmbellen af.
Scalicylzuur maakt dus je slijmvliezen kapot.
Nu wil ik niet beweren dat als dit in voeding zit dat dit ook gebeurd,daar geloof ik niet in,maar als je het in grote hoeveelheden in cosmetica gebruikt denk ik zeker dat dit invloed heeft.
Hoe kun je dan juist dit advies geven?
In principe werkt het dus ontsteking in de hand.
Vriendelijke groet.
Ruud Rotteveel, MSc Auteur
Hoi Sandra,
Scherp van je, dat klopt. Een teveel aan salicylzuur kan de maag beschadigen. De dosis bepaalt de giftigheid. Een beetje salicylzuur bevordert wondgenezing, doordat het de productie van resolvines, lipoxines en maresines bevordert. In voeding zit een geringe hoeveelheid salicylzuur in combinatie met veel andere stoffen. Daarentegen bevat een aspirine een hoge dosis salicylzuur. Ik raad mensen aan om de salicylzuur uit voeding te halen en dus niet uit aspirines of andere (cosmetische)producten.
Kortom: een beetje salicylzuur is goed voor de wondgenezing, maar een teveel is schadelijk.
Groeten,
Ruud
Jolanda
Mooie artikelen. Ik drnk dat ik al veel goed doe….waar kan ik zo’n test paket kopen? En nog een vraag, heeft u ‘n advies voor een suplement met EPH en DHA ?
Ruud Rotteveel, MSc Auteur
Hoi Jolanda,
Zojuist heb ik je even een mail met meer info gestuurd.
Hans Groos
Hi Ruud ik heb dezelfde vraag kun je mij ook de mail met het antwoord sturen?
groet en dank, Hans
Es
waar kan ik zo’n test paket kopen? En heeft u ’n advies voor een suplement met EPH en DHA, capsules, pillen of toch pure olie.
Liefst een betaalbaar product voor t hele gezin.