Alles over vitamine D: optimale bloedwaarde, supplementen, doseringen

Voor de meeste mensen is dit nieuw, maar sommige weten het al lang: in Nederland maken we te weinig vitamine D aan en de meeste mensen hebben een (flink) vitamine D-tekort, terwijl ze dit niet in de gaten hebben. Tijd om hier aandacht aan te besteden. Laten we beginnen bij de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, afgekort als ADH.

Wat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine D?

Op de website van het Voedingscentrum vind je de volgende definitie van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid:

“De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is een maat om aan te geven hoeveel van een voedingsstof gezonde mensen dagelijks nodig hebben. Deze voedingsnormen worden vastgesteld door de Gezondheidsraad voor bijna alle vitamines en mineralen. De ADH bestaat voor verschillende bevolkingsgroepen.”

Het vitamine D gehalte kan in zowel microgram (mcg) als in internationale eenheden – IE; in het Engels: international units (IU) – worden weergegeven. Eén microgram staat gelijk aan 40 internationale eenheden. Hieronder vind je een omrekening van microgram (mcg) naar internationale eenheden (IE/IU).

1 mcg = 40 IE/IU
10 mcg = 400 IE/IU
25 mcg = 1.000 IE/IU
50 mcg = 2.000 IE/IU
75 mcg = 3.000 IE/IU
100 mcg = 4.000 IE/IU
125 mcg = 5.000 IE/IU
150 mcg = 6.000 IE/IU
175 mcg = 7.000 IE/IU
200 mcg = 8.000 IE/IU
225 mcg = 9.000 IE/IU
250 mcg = 10.000 IE/IU
275 mcg = 11.000 IE/IU
300 mcg = 12.0000 IE/IU
325 mcg = 13.000 IE/IU
350 mcg = 14.000 IE/IU
375 mcg = 15.000 IE/IU

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid wordt door de Gezondheidsraad opgesteld. Voor bijna iedereen geldt een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 10 microgram vitamine D per dag. Alleen mensen van boven de 70 jaar moeten dagelijks 20 microgram binnenkrijgen.

Voor sommige doelgroepen heeft de Gezondheidsraad suppletie-adviezen opgesteld, omdat zij anders mogelijk tekort binnen zouden krijgen via de voeding en/of blootstelling aan zonlicht. Hieronder zie je een overzicht van de officiële suppletie-adviezen:

• Kinderen (0 t/m 3 jaar): 10 mcg
• Zwangere vrouwen: 10 mcg
• Mensen met een getinte huidskleur: 10 mcg
• Mensen die overdag niet veel in de zon komen of de huid bedekken (bijvoorbeeld met een sluier): 10 mcg
• Mensen van 70 jaar en ouder: 20 mcg

Maar zijn deze doseringen hoog genoeg om een optimale vitamine D-waarde in het bloed te behalen?

Laten we eens in kaart brengen wat een optimale vitamine D-waarde is en hoe je die bereikt.

Wat is een optimale vitamine D-waarde?

De vitamine D-status wordt over het algemeen gemeten aan de hand van het vitamine D-metaboliet 25-hydroxyvitamin-D [25(OH)D]. De 25(OH)D-waarde bepaalt of een persoon een tekort, voldoende of een teveel aan vitamine D heeft. Op dit moment bestaat er in de geneeskunde geen consensus over welke bloedwaarden deze categorieën definiëren. De Vitamin D Society raadt aan om een vitamine D-waarde [25 (OH) D] van 125 nmol/L (50 ng/ml) aan te houden met de volgende referentiewaarden:

• Tekort: 0-100 nmol/L (0-40 ng/ml) –> de meeste mensen vallen in deze categorie!
• Voldoende: 100-200 nmol/L (40-80 ng/ml)
• Hoognormaal: 200-250 nmol/l (80-100 ng/ml)
• Ongewenst: boven de 250 nmol/L (boven de 100 ng/ml)
• Toxisch (giftig): boven de 375 nmol/L (boven de 150 ng/ml)

Zoals je hierboven hebt kunnen zien kan de vitamine D-waarde in twee meeteenheden worden weergegeven, namelijk in nmol/L of in ng/ml. Hierbij geldt:

Nmol/L = 2,5 x hoeveelheid ng/ml

Voorbeeld: 40 ng/ml omrekenen naar nmol/L
2,5 x 40 ng/ml = 100 nmol/L

Ng/ml = hoeveelheid nmol/L gedeeld door 2,5

Voorbeeld: 100 nmol/L omrekenen naar ng/ml
100 nmol/L delen door 2,5 = 40 ng/ml

De Vitamin D Society beveelt een vitamine D-waarde [25 (OH) D] van 125 nmol/L (50 ng/ml) aan en definieert de bovenstaande referentiewaarden om de volgende redenen:

• Het menselijke genoom (samenstelling van genen) werd geselecteerd met een overvloed aan vitamine D. Mensen evolueerden in de zon nabij de evenaar en synthetiseerden grote hoeveelheden vitamine D in de huid. Onderzoek heeft aangetoond dat strandwachten, boeren die rond de evenaar wonen en in de zon wonende jagers bloedwaarden [25 (OH) D] tussen de 100 en 200 nmol/L (40-80 ng/ml) hebben door een natuurlijke blootstelling aan zonlicht.[1], [2], [3]
• De Vitamin D Society is van mening dat de moederlijke 25(OH)D-status die nodig is om nakomelingen te beschermen tegen rachitis (ziekte door vitamine D-gebrek), als een biomarker voor een optimale vitamine D-status bij mensen moet worden beschouwd. Onderzoek toont aan dat anti-rachitische activiteit in moedermelk optreedt bij 112,5 nmol/L (45 ng/ml) [25 (OH) D] of hoger, maar niet bij 96 nmol/L (38,4 ng/ml) of lager.[4]
• Onderzoek heeft in het algemeen aangetoond dat het parathyroïdhormoon (ook wel parathormoon genoemd, afgekort tot PTH) maximaal wordt onderdrukt bij 100 nmol/L (40 ng/ml) [25 (OH) D] of hoger. Een maximaal onderdrukt PTH wordt door de Vitamin D Society ook als een biomarker voor een optimale vitamine D-status beschouwt.[5], [6]
• Het menselijk lichaam is meestal niet in staat om een vitamine D-bloedwaarde boven de 250 nmol/L (100 ng/ml) te bereiken bij blootstelling aan alleen UVB.[7] Tot op heden zijn er geen studies die suggereren dat een vitamine D-waarde [25 (OH) D] boven de 250 nmol/L (100 ng/ml) gunstig is, dus de Vitamin D Society is van mening dat de bovengrens moet worden vastgesteld op 250 nmol/L (100 ng/ml).
• Vitamine D-toxiciteit (giftigheid) manifesteert zich door hypercalciurie (verhoogd calciumgehalte in urine) en hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in bloed). Onderzoek heeft aangetoond dat serumcalciumspiegels niet gerelateerd zijn aan 25 (OH) D-spiegels (vitamine D-waarden) tot 642,5 nmol/L (257 ng/ml)[8], maar gevallen van toxiciteit zijn gemeld bij niveaus zo laag als 485 nmol/L (194 ng/ml).[9] De Vitamin D Society is van mening dat een conservatieve drempel van 375 nmol/L (150 ng/ml) [25 (OH) D] moet worden beschouwd als de ondergrens van toxiciteit.

De Vitamin D Society erkent dat er op dit moment onvoldoende gecontroleerde onderzoeken zijn om deze aanbeveling te ondersteunen of zich tegen deze aanbevelingen te verzetten.[10]

Wat is de beste bron van vitamine D?

De beste bron is de zon. Blootstelling aan zonlicht (UVB licht) zet de huid aan tot de aanmaak van vitamine D. Wanneer het lichaam aan zonlicht wordt blootgesteld kan het 10.000 tot 25.000 IE (250 mcg tot 625 mcg) vitamine D aanmaken.[11]

De vitamine D die in de huid wordt aangemaakt is niet direct actief en moet eerst in de lever en in de nieren worden omgezet om zijn werk te kunnen doen. Vitamine D wordt in de lever in 25-hydroxyvitamine D [25 (OH) D] omgezet en dit wordt vervolgens in de nieren in 1,25-dihydroxyvitamine D [1,25(OH)2D]. omgezet. Deze laatste vorm is actief in het lichaam. Vitamine D uit voeding en supplementen moet ook nog in de nieren geactiveerd worden.

Bij mensen met ernstige nierproblemen kan de omzetting (activatie) van 25-hydroxyvitamine D [25 (OH) D] naar 1,25-dihydroxyvitamine D [1,25(OH)2D] in de nieren verminderd zijn, waardoor een tekort aan actief vitamine D kan ontstaan. Zelfstandige suppletie van vitamine D, zonder begeleiding van een arts wordt hierbij afgeraden.

Volgens de Vitamin D Society is blootstelling aan zonlicht de beste manier om een goede vitamine D-status te handhaven, omdat dit een natuurlijke manier is. Verder heeft blootstelling aan zonlicht mogelijk nog meer (onmeetbare) voordelen dan alleen de productie van endorfinen en vitamine D.[12]

De Vitamin D Society raadt het volgende aan m.b.t. blootstelling aan zonlicht:[13]

• Regelmatige en normale blootstelling aan de zon is een gezonde gewoonte. Aanzienlijke vitamine D-productie treedt op wanneer je schaduw korter is dan jij.
• Tijdens het zonnebaden beveelt de Vitamin D Society aan de huid bloot te stellen voor de helft van de tijd die nodig is om roze te worden. Er is geen vitamine D-voordeel bij extra blootstelling. Bij overmatige blootstelling aan zonlicht zal het UV-licht de vitamine D in de huid vernietigen. (Dit zorgt er dus ook voor dat je geen overschot aan vitamine D door de zon kunt krijgen)
• Overmatige blootstelling aan zonlicht is onnodig en gevaarlijk. Overmatige blootstelling en het verbranden van de huid verhoogt het risico op huidkanker (plaveiselcelcarcinoom en basaalcelcarcinoom).[14] De Vitamin D Society is echter van mening dat een verstandige blootstelling aan de zon en het handhaven van een goede vitamine D-waarde opwegen tegen de risico’s van zonlicht.
• Als het de bedoeling is om bij zonnebaden vitamine D te produceren, raadt de Vitamin D Society aan om geen zonnebrandcrèmes te gebruiken, omdat deze het vermogen van de huid om UVB-straling te absorberen zullen remmen.[15] (houd ook rekening met de eerdergenoemde aanbeveling om je niet te lang aan zonlicht bloot te stellen, zodat je niet verbrandt)
• Zonnebanken met lagedruklampen zijn een geschikt alternatief voor blootstelling aan de zon zolang dezelfde verstandigheid op het gebruik ervan wordt toegepast.

Tegenwoordig wordt consistente blootstelling aan de zon niet gemakkelijk bereikt. De Vitamin D Society is van mening dat als consistente blootstelling aan de zon niet het hele jaar mogelijk is, er aanvullende maatregelen moeten worden genomen, waaronder suppletie en gebruik van zonnebanken onder lage druk.

Is het nodig om een vitamine D-supplement te nemen?

Uit onderzoek blijkt dat als je op een breedtegraad van 35 graden of hoger woont, er in de winter geen of nauwelijks vitamine D in de huid wordt aangemaakt.[16] Alle gebieden die buiten het groene vak vallen, liggen op een breedtegraad van 35 graden of hoger. In deze landen maak je in de winter dus niet of nauwelijks vitamine D aan, waardoor je een tekort kunt oplopen, zeker als je ook in de zomer aan te weinig zonlicht wordt blootgesteld.

Zelfs mensen die wel op de juiste breedtegraad wonen hebben regelmatig een tekort aan vitamine D. Bijvoorbeeld mensen in Saoedi-Arabië.[17] Mogelijk komt dit door twee belangrijke factoren:

1. Deze mensen zoeken vaak de schaduw op en/of bedekken de huid.
2. Deze mensen hebben een getinte huid, waardoor zij meer zonlicht nodig hebben om vitamine D aan te kunnen maken.

Mensen met een getinte huid hebben meer blootstelling aan zonlicht nodig om voldoende vitamine D aan te kunnen maken. Door een hogere concentratie van melanine (dit maakt de huid getint) in de huid kan een persoon met een donkere huidskleur wel zes keer zoveel zonlicht nodig hebben als iemand met een blanke huid.[18] Vandaar ook het advies van de Gezondheidsraad om bij een getinte huidskleur vitamine D te suppleren. Alleen is deze dosering volgens de Vitamin D Society veel te laag om een optimale vitamine D-waarde te behalen en te behouden.

Dus zelfs mensen die op de ‘juiste’ plaats, in een zonnig land, wonen zijn niet veilig. Zo ook mensen met een getinte huid die het suppletie-advies van de gezondheidsraad opvolgen. Dit is dus schijnveiligheid. Men denkt veilig te zijn, maar is dat niet.

Volgens de Vitamin D Society heeft 40 procent van de wereldbevolking een vitamine D-tekort.

Maar je kunt toch ook vitamine D uit de voeding halen?

Ja, dat kan. In bepaalde voedingsmiddelen zit vitamine D. Voorbeelden van voedingsmiddelen die van nature vitamine D bevatten zijn vette vis, vlees, eieren en roomboter. Daarnaast is vitamine D aan sommige voedingsmiddelen toegevoegd, zoals aan plantaardige melk en yoghurt, halvarine, margarine en aan bak- en braadproducten.

Vitamine D-gehalte per 100 gram voedingsmiddel (volgens de NEVO):

• Gerookte paling: 20,4 mcg
• Gerookte sprotfilet: 13 mcg
• Gegrilde sardientjes: 12,3 mcg
• Zalm uit blik: 10,9 mcg
• Gerookte heilbot: 9 mcg
• Gerookte makreelfilet: 8,2 mcg
• Zoute haring: 6,2 mcg
• Gerookte zalm: 4 mcg
• Sardientjes in blik: 3,3 mcg
• Biologisch gekookte kippenei: 2,3 mcg

Helaas is dit te weinig om een optimale vitamine D-status te behalen en te onderhouden. Daarom is voor veel mensen vitamine D-suppletie nodig om een optimale vitamine D-status te behalen en te onderhouden.

In mijn praktijk adviseer ik vrijwel alle cliënten het vitamine D-gehalte in hun bloed te laten meten. De meeste cliënten die geen vitamine D-supplement gebruiken komen nog niet eens tot een bloedwaarde van 75 nmol/L (30 ng/ml), buiten de zomer om. Zelfs cliënten die wel een vitamine D-supplement gebruiken komen vaak niet hoger dan een vitamine D-waarde van 100 nmol/L (40 ng/ml). Bijna geen enkele cliënt heeft een optimale vitamine D-status van 100-150 nmol/L (40-80 ng/ml). Met name mensen met auto-immuunziekten (waaronder reuma, Hashimoto, Graves, multiple sclerose (MS), Lupus) zouden hun vitamine D-waarde goed in de gaten moeten houden, aangezien veel van hen onopgemerkt een flink tekort heeft.

Een tekort aan vitamine D wordt met verschillende klachten en aandoeningen in verband gebracht.

Tegenwoordig kun je zelf bloedonderzoek bestellen. Klik hier om zelf bloedonderzoek aan te vragen.

Hoeveel vitamine D ‘moet’ je slikken?

De dosering van vitamine D die je nodig hebt om een optimale vitamine D-status te bereiken en te behouden is onder andere afhankelijk van je gewicht. Mensen met overgewicht en obesitas hebben een hogere dosering vitamine D nodig. Mogelijk omdat overgewicht en obesitas samenhangen met chronische laaggradige ontsteking. Vitamine D speelt een belangrijke rol binnen het immuunsysteem en mogelijk vraagt een constante staat van laaggradige ontsteking om meer vitamine D.[20]

Daarnaast wordt het vitamine D-gehalte mogelijk beïnvloed door:[21]

• Andere situaties die in verband zijn gebracht met chronische (laaggradige) ontsteking. Bij vrijwel alle chronische klachten en ziekten (waaronder auto-immuunziekten, zoals Hashimoto, multiple sclerose (MS) en reuma) speelt chronische laaggradige ontsteking een rol.
• De darmflora. De bacteriële samenstelling in de darmen beïnvloed de spijsvertering en opname van voedingsstoffen, waaronder dus ook de opname van vitamine D. Een verstoorde darmflora kan mogelijk tot een verminderde opname van vitamine D leiden. Daarnaast speelt de darmflora een belangrijke rol binnen het immuunsysteem. Een verstoorde darmflora kan de functie van het immuunsysteem veranderen, waardoor immuuncellen mogelijk meer vitamine D nodig hebben.
• Spijsverteringsproblemen. Mensen met maag- en darmproblemen en darmziekten zoals Colitis en Crohn hebben vaak een verminderde opname van voedingsstoffen, waaronder vitamine D.
• Je genen (genen die coderen voor 25-hydroxylase, een enzym dat betrokken is bij de activatie van vitamine D). Sommige mensen hebben meer van het enzym 25-hydroxylase, waardoor zij gemakkelijker een hogere 25(OH)D-waarde behalen.

Het suppletie-advies van de Vitamin D Society is als volgt voor de dagen waarop men niet aan het zonnebaden is:

• Kinderen: 1.000 IE (25 mcg) per 11,3 kg (25 lbs) lichaamsgewicht. Opmerkingen: deze aanbeveling geldt tot 56,7 kg (125 lbs).
• Volwassenen: 5.000 IE (125 mcg) (inclusief zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven). Opmerking: overweeg een hogere dosis bij overgewicht. Bij zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven is het belangrijk om de bloedspiegels te controleren en ervoor te zorgen dat de vitamine D-status van de moeder voldoende is (125 nmol/L ofwel 50 ng/ml). Als de vitamine D-status van de moeder voldoende is, hoeft het borstgevoede kind geen extra suppletie te nemen.
• Bovengrens van vitamine D-suppletie: 10.000 IE (250 mcg) per dag. Opmerking: Bij doseringen boven de 10.000 IE (250 mcg) raadt de Vitamin D Society aan om gedurende het eerste jaar de vitamine D-bloedwaarde om de drie maanden te meten en daarna om het half jaar. Dit biedt de mogelijkheid om suppletie nauwkeurig bij te sturen.

Bovenstaande aanbevelingen zijn gebaseerd op dosis-responsonderzoek, waarbij 25 (OH) D-waarden werden gemeten na verschillende dagelijkse doseringsschema’s. Met de genoemde doseringen zal de gemiddelde en gezonde persoon een vitamine D-bloedwaarde van rond de 125 nmol/L (50 ng/ml) behalen.[22], [23], [24]

De Vitamin D Society doet deze aanbevelingen met de bedoeling om te voldoen aan de eerdergenoemde normen (zie kopje ‘Wat is een optimale vitamine D-waarde’) en niet op basis van onderzoeken met gecontroleerde gezondheidsresultaten.[25]

Onderzoek uit 2017 toonde aan dat mensen die zwaarder wegen een hogere dosering vitamine D nodig hebben om de gewenste bloedwaarde te behalen. Concreet vonden zij het volgende:[26]

• Om een vitamine D-waarde van boven de 100 nmol/L (40 ng/ml) te behalen zijn doseringen van 6.000 tot 8.000 IE (150 mcg tot 200 mcg) nodig.
• Mensen met overgewicht hadden een vitamine D3-dosering nodig van minimaal 7.000 IE (175 mcg) per dag om een bloedwaarde van boven de 100 nmol/L (40ng/ml) te behalen.
• Mensen met obesitas hadden een vitamine D3-dosering nodig van minimaal 8.000 IE (200 mcg) per dag om een vitamine D3-status van boven de 100 nmol/L (40ng/ml) te bereiken.

Hoe kun je vitamine D het best suppleren?

De Vitamin D Society verkiest dagelijks doseren boven stootkuren, aangezien je met dagelijks doseren de natuurlijke vitamine D-aanmaak via de zon nabootst. Vitamine D is beschikbaar in twee vormen, namelijk in cholecalciferol (D3) en ergocalciferol (D2). Je kunt het best vitamine D3 nemen om de volgende redenen:

• Vitamine D3 is het type vitamine D dat het menselijk lichaam zelf produceert als reactie op blootstelling aan zonlicht. Vitamine D2-supplementen worden geproduceerd door schimmels te bestralen.[27]
• Onderzoek heeft aangetoond dat het lichaam vitamine D3 verkiest boven D2 wanneer beide vormen direct in het lichaam beschikbaar zijn.[28]
• Onderzoek heeft aangetoond dat vitamine D3 effectiever is bij het verminderen van het sterfterisico dan vitamine D2.[29] Onderzoek heeft ook aangetoond dat vitamine D3 effectiever is bij het verminderen van het risico op fracturen (botbreuken) en vallen dan vitamine D2.[30]

Kan vitamine D worden opgeslagen?

Omdat vitamine D in vet oplosbaar is kan het in vetweefsel worden opgeslagen. Daarnaast kan het ook in de lever worden opgeslagen.

Hoeveel vitamine D is veilig?

Voor de meeste voedingsstoffen is een aanvaardbare bovengrens opgesteld. Het Voedingscentrum zegt het hier volgende over: “Wanneer je deze grens overschrijdt krijg je meer van een voedingsstof binnen dan gezond is.”

Maar is dat wel echt zo?

De aanvaardbare bovengrens van vitamine D is als volgt[31]:

• Baby’s tot 1 jaar: 25 mcg (1.000 IE) per dag
• Kinderen van 1 t/m 10 jaar: 50 mcg (2.000 IE) per dag
• Kinderen van 11 jaar en ouder: 100 mcg (4.000 IE) per dag

Zoals je nu weet is de aanvaardbare bovengrens voor vitamine 4.000 IE (100 mcg) per dag voor iedereen boven de 11 jaar. Daarentegen is de dosering die de Vitamin D Society adviseert iets hoger, namelijk 5.000 IE (125 mcg). per dag.

Deze dosering overschrijdt dus de aanvaardbare bovengrens, maar is dat echt zo erg?

Eigenlijk zegt de dosering van vitamine D niet zoveel. Het is belangrijk om naar de bloedwaarde te kijken. Volgens de Endocrine Society, een professionele en internationale medische organisatie op het gebied van endocrinologie en metabolisme, is vitamine D tot een bloedwaarde (25 (OH) D) van 250 nmol/L niet in verband gebracht met toxiciteit (giftigheid). Daarnaast wordt vitamine D normaal gesproken pas toxisch (giftig) bij een bloedwaarde (25 (OH) D) boven de 375 nmol/L.[32]

Voor de meeste mensen is suppletie van 6.000 tot 8.000 IE (150-200 mcg) vitamine D nodig om een bloedwaarde van boven de 100 nmol/L te krijgen. Wanneer je aan het zonnebaden bent maak je een hoeveelheid vitamine D aan die gelijk staat aan ongeveer 15.000 IE (375 mcg). Natuurvolkeren die rond de evenaar (Oost-Afrika) leven en van nature dagelijks aan veel zonlicht worden blootgesteld blijken een gemiddelde vitamine D-bloedwaarde (25 (OH) D) van 115 nmol/L te hebben.[33]

Volgens de Endocrine Society is een dagelijks inname van 10.000 IE (250 mcg) vitamine D voor de meeste mensen veilig.* Daarnaast bleek uit een onderzoek in 2017 dat een dagelijkse inname van 15.000 IE (375 mcg) niet in verband was gebracht met toxiciteit (giftigheid) van vitamine D.[34]

*Opgelet:

Sommige mensen blijken negatief te reageren op vitamine D-supplementen, omdat zij een verstoord vitamine D-metabolisme hebben. Hierbij kan het zijn dat de 25 (OH) D-waarden (inactief vitamine D, de bloedwaarde die standaard wordt gemeten) laag zijn, terwijl de 1,25(OH)2D-waarden (actieve vorm van vitamine D) te hoog zijn.

Normaal gesproken wordt de inactieve vorm van vitamine D [25(OH)D] in de nieren geactiveerd, waardoor actief vitamine D [1,25(OH)2D] ontstaat. Bij sommige mensen wordt vitamine D ook buiten de nieren om geactiveerd, namelijk in macrofagen (immuuncellen). Dit lijkt met name te gebeuren bij mensen met sarcoïdose.

Een overschot aan actief vitamine D is schadelijk en kan ‘verkalking’ van zachte weefsels (long, hart, bloedvaten, nieren) stimuleren. Door suppletie van vitamine D wordt het actieve vitamine D-gehalte nog meer verhoogd, wat in die situatie ongewenst is.

Mensen waarbij dit het geval is kunnen ‘bijwerkingen’ van vitamine D-suppletie ervaren. Tot op heden is er vrij weinig bekend over deze situatie. De actieve vorm van vitamine D wordt ook bijna nooit gemeten, omdat de meeste artsen en therapeuten het belang hiervan niet inzien. Een verstoord vitamine D-metabolisme blijkt vooral voor te komen bij d  auto-immuunziekte sarcoïdose. Om een overschot aan actief vitamine D te voorkomen lijkt het verstandig om naast het inactieve vitamine D (25 (OH) D) ook het actieve vitamine D (1,25(OH)2D) in het bloed te meten voordat je vitamine D-supplementen gaat gebruiken. Mogelijk is vitamine D-suppletie veiliger in combinatie met vitamine K2, omdat uit verschillende onderzoeken blijkt dat vitamine K2 verkalking tegengaat.

Klik hier om naar een website te gaan waar je bloedonderzoek naar de actieve vorm van vitamine D kunt bestellen.

Voor meer info onder dit onderwerp, zie:

• http://www.cinner.com/vitamine-d/vitamine-d-wat-als-een-tekort-geen-tekort-is/?fbclid=IwAR1NqEL1r86ZU49C16XP8-yXLDuJ7r9e9mLiMupIiuEsd15xcr5Ce1YrA4g
• http://b12vitaminetekortpodium.blogspot.com/2012/04/gebrek-aan-vitd-of-zijn-het-vitd.html 

Verder moeten mensen met nierziekten altijd eerst met hun arts overleggen of vitamine D-suppletie veilig voor hen is.

Kortom

Zowel de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) als de aanvaardbare bovengrens van vitamine D lijkt veel te laag te liggen.

De vitamine D-status wordt standaard gemeten aan de hand van het vitamine D-metaboliet 25-hydroxyvitamin-D [25(OH)D]). Dit wordt de inactieve vorm van vitamine D genoemd.

Vitamine D dat onder invloed van zonlicht wordt aangemaakt moet in de lever en nieren omgezet en geactiveerd worden. Daarnaast moet vitamine D uit voeding en supplementen in de nieren nog geactiveerd worden om zijn werk te kunnen doen.

Bij mensen met ernstige nierproblemen kan de omzetting (activatie) van 25-hydroxyvitamine D [25 (OH) D] naar 1,25-dihydroxyvitamine D [1,25(OH)2D] in de nieren verminderd zijn, waardoor een tekort aan actief vitamine D kan ontstaan. Zelfstandige suppletie van vitamine D, zonder begeleiding van een arts wordt hierbij afgeraden.

Wanneer je aan het zonnebaden bent maak je een hoeveelheid vitamine D aan die gelijk staat aan de inname van 15.000 IE (375 mcg) vitamine D.

Natuurvolkeren die rond de evenaar wonen hebben een gemiddelde vitamine D-bloedwaarde [25(OH)D] van 115 nmol/L.

Het lijkt erop dat de optimale vitamine D-waarde [25(OH)D] in het bloed 100-150 nmol/L (40-80 ng/ml) is. Om deze optimale vitamine D-bloedwaarde [25(OH)D] te bereiken lijkt voor de meeste mensen een dagelijkse dosering van ongeveer 6.000 IE (150 mcg) tot 8.000 IE (200 mcg) vitamine D nodig. De benodigde dosering is van verschillende factoren afhankelijk, waaronder de blootstelling aan zonlicht, het gewicht, de aanwezigheid van chronische ontsteking en je genen.

Dagelijkse doseringen tot 10.000-15.000 IE (250 mcg – 375 mcg) en vitamine D-bloedwaarden [25(OH)D] tot 250 nmol/L (100 ng/ml) lijken voor de meeste mensen veilig te zijn. Bij doseringen boven de 10.000 IE (250 mcg) raadt de Vitamin D Society aan om gedurende het eerste jaar de vitamine D-bloedwaarde [25(OH)D] om de drie maanden te meten en daarna om het half jaar. Dit biedt de mogelijkheid om suppletie nauwkeurig bij te sturen.

Sommige mensen reageren negatief op vitamine D-supplementen. Dit kan komen door een verstoord vitamine D-metabolisme, waarbij de inactieve vitamine D-waarde laag kan zijn, terwijl het actieve vitamine D verhoogd is. Dit gebeurt soms bij mensen met sarcoïdose. Om deze reden is het bij sarcoïdose verstandig om naast de inactieve vitamine D [25(OH)D] ook de actieve vitamine D-waarde [1,25(OH)2D] te laten meten voordat je vitamine D-supplementen gaat gebruiken. Dring hier op aan bij je arts als hij of zij vitamine D-suppletie voorschrijft op basis van alleen een te lage waarde van het inactieve vitamine D. Mogelijk is vitamine D-suppletie veiliger in combinatie met vitamine K2, omdat uit verschillende onderzoeken blijkt dat vitamine K2 verkalking tegengaat.

P.s. Sommige artsen zijn al snel tevreden als het om de vitamine D-status gaat. Regelmatig krijgt men te horen dat de vitamine D-status goed is, terwijl dit niet zo is. Vraag daarom altijd om de precieze vitamine D-waarden van jouw labformulier als je bloedonderzoek hebt laten doen.

Neem dit artikel mee naar je arts ter onderbouwing

Je kunt dit artikel eventueel printen en meenemen naar je arts als:

• je een te lage vitamine D-waarde hebt, maar jouw arts hier geen aandacht aan besteedt.
• als je sarcoïdose hebt en wilt dat jouw actieve vitamine D-waarde gemeten wordt, maar jouw arts hier het nut niet van inziet
• als je ‘bijwerkingen’ ervaart door het gebruik van vitamine D-suppletie en jouw arts niet kan verklaren waardoor dit komt

Zelf bloedonderzoek aanvragen

Tegenwoordig is het mogelijk om zelf bloedonderzoek te bestellen. Dit kan onder andere via Bloedwaardentest.nl.

Hoe ik jou kan helpen

Heb je een auto-immuunziekte en wil je effectief met voeding en leefstijl aan de slag gaan om jouw klachten te verminderen? Dan kan ik je op de volgende manieren helpen:

1. Auto-Immuun Programma
2. Auto-Immuun Paleo (AIP) dieet recepten e-books

Klik hier om de bronnen te zien

[1] Haddad, JG, and KJ Chyu., “Competitive protein-binding radioassay for 25-hyrdroxycholecalciferol.” Jounral of Clinical Endocrinology, 1971.
[2] Luxwolda, MF, RS Kuipers, IP Kema, DA Janneke Dijck-Brouwer, and FA Muskiet. “Traditionally living population in East Africa have a mean serum 25-hyrdroxyvitamin D concentration of 115 nmol/l.” British Journal of Nutrition, 2012.
[3] Vieth, R. “The Pharmacology of Vitamin D, Including Fortification Strategies.” In Vitamin D, Second Edition, by Feldman D, Pike JW and Gloreieux FH, 995-1018. Elsevier Academic Press, 2005.
[4] Wagner, CL, TC Hulsey, D Fanning, M Ebeling, and BW Hollis. “High-Dose Vitamin D3 Supplementation in a Cohort of Breastfeeding Mothers and Their Infants: A 6-Month Follow-Up Pilot Study.” Breastfeeding Medicine, 2006.
[5] Vieth, R, Y Ladak, and PG Walfish. “Age-related changes in the 25-hydroxyvitamin D versus parathyroid hormone relationship suggest a different reason why older adults require more vitamin D.” Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 2003.
[6] Vieth, R. “The Pharmacology of Vitamin D, Including Fortification Strategies.” In Vitamin D, Second Edition, by Feldman D, Pike JW and Gloreieux FH, 995-1018. Elsevier Academic Press, 2005.
[7] Vieth, R. “The Pharmacology of Vitamin D, Including Fortification Strategies.” In Vitamin D, Second Edition, by Feldman D, Pike JW and Gloreieux FH, 995-1018. Elsevier Academic Press, 2005.
[8] Bischoff-Ferrari, HA, A Shao, B Dawson-Hughes, J Hathcock, E Giovannucci, and WC Willett. “Benefit-risk assessment of vitamin D supplementation.” Osteoporosis International, 2010.
[9] Jacobsen, RB, BW Hronek, GA Schmidt, and ML Schilling. “Hypervitaminosis D Associated with a Vitamin D Dispensing Error.” The Annals of Pharmacotherapy, 2011.
[10] https://www.vitamindcouncil.org/for-health-professionals-position-statement-on-supplementation-blood-levels-and-sun-exposure/#.XdK9O1dKhPY
[11] Holick, MF, TC Chen, Z Lu, and E Sauter. “Vitamin D and skin physiology: a D-lightful story.” Journal of Bone and Mineral Research, 2007.
[12] Becklund, BR, KS Severson, SV Vang, and DeLuca HF. “UV radiation suppresses experimental autoimmune encephalomyelitis independent of vitamin D production.” Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 2010.
[13] https://www.vitamindcouncil.org/for-health-professionals-position-statement-on-supplementation-blood-levels-and-sun-exposure/#.XdK9O1dKhPY
[14] Holick, M. “Photobiology of Vitamin D.” In Vitamin D, by D Feldman, Pike JW and Glorieux FH, 37-45. Elsevier Academic Press, 2005.
[15] Holick, M. “Photobiology of Vitamin D.” In Vitamin D, by D Feldman, Pike JW and Glorieux FH, 37-45. Elsevier Academic Press, 2005.
[16] Holick, M. “Photobiology of Vitamin D.” In Vitamin D, by D Feldman, Pike JW and Glorieux FH, 37-45. Elsevier Academic Press, 2005.
[17] https://www.vitamindcouncil.org/tea-and-coffee-consumption-linked-to-vitamin-d-status/#.XdPuRVdKhPY
[18] Clemens, TL, JS Adams, SL Henderson, and MF Holick. “Increased skin pigment reduces the capacity of skin to synthesise vitamin D3.” The Lancet, 1982.
[19] Mirhosseini, N., Brunel, L., Muscogiuri, G., & Kimball, S. (2017). Physiological serum 25-hydroxyvitamin D concentrations are associated with improved thyroid function—observations from a community-based program. Endocrine, 58(3), 563-573.
[20] Kimball, S. M., Mirhosseini, N., & Holick, M. F. (2017). Evaluation of vitamin D3 intakes up to 15,000 international units/day and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations up to 300 nmol/L on calcium metabolism in a community setting. Dermato-endocrinology, 9(1), e1300213.
[21] Kimball, S. M., Mirhosseini, N., & Holick, M. F. (2017). Evaluation of vitamin D3 intakes up to 15,000 international units/day and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations up to 300 nmol/L on calcium metabolism in a community setting. Dermato-endocrinology, 9(1), e1300213.
[22] Garland, CF, CB French, LL Baggerly, and RP Heaney. “Vitamin D supplement doses and serum 25-hydroxyvitamin D in the range associated with cancer prevention.” Anticancer Research, 2011.
[23] Heaney, RP, KM Davies, TC Chen, MF Holick, and MJ. Barger-Lux. “Human serum 25-hydroxycholecalciferol response to extended oral dosing with cholecalciferol.” American Journal of Clinical Nutrition, 2003.
[24] Pludowski, P, et al. “Vitamin D Supplementation and Vitamin D Status in Infants: A Prospective Cohort Observational Study.” Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 2011.
[25] https://www.vitamindcouncil.org/for-health-professionals-position-statement-on-supplementation-blood-levels-and-sun-exposure/#.XdK9O1dKhPY
[26] Kimball, S. M., Mirhosseini, N., & Holick, M. F. (2017). Evaluation of vitamin D3 intakes up to 15,000 international units/day and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations up to 300 nmol/L on calcium metabolism in a community setting. Dermato-endocrinology, 9(1), e1300213.
[27] Holick, M. “Photobiology of Vitamin D.” In Vitamin D, by D Feldman, Pike JW and Glorieux FH, 37-45. Elsevier Academic Press, 2005.
[28] Heaney, RP, RR Recker, J Grote, RL Horst, and LAG Armas. “Vitamin D3 is more potent than vitamin D2 in humans.”Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 2011: 96(3):E447-52.
[29] Bjelakovic, G, et al. “Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults.” Cochrane Database Systematic Review, 2011.
[30] Bischoff-Ferrari, HA, et al. “Prevention of nonvertebral fractures with oral vitamin D and dose dependency: a meta-analysis of randomized controlled trials.” Archives of Internal Medicine, 2009.
[31] Vitamine informatie bureau
[32] Kimball, S. Mirhosseini, N. & Holick, M. Evaluation of vitamin D3 intakes up to 15,000 international units/day and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations up to 300 nmol/L on calcium metabolism in a community setting. Dermato-Endocrinology, 2017
[33] Kimball, S. Mirhosseini, N. & Holick, M. Evaluation of vitamin D3 intakes up to 15,000 international units/day and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations up to 300 nmol/L on calcium metabolism in a community setting. Dermato-Endocrinology, 2017
[34] Kimball, S. Mirhosseini, N. & Holick, M. Evaluation of vitamin D3 intakes up to 15,000 international units/day and serum 25-hydroxyvitamin D concentrations up to 300 nmol/L on calcium metabolism in a community setting. Dermato-Endocrinology, 2017