Inhoud van deze blog
Gluten en melkeiwitten – waaronder caseïne en butyrophilin – worden in verband gebracht met verschillende auto-immuunziekten, waaronder de ziekte van Hashimoto. Gluten zitten onder andere in brood en caseïne zit in zuivel. In deze blog lees je hoe deze voedingsmiddelen kunnen bijdragen aan het ontstaan van klachten.
Verhoogd doorlaatbare darm (lekkende darm)
Inname van gluten kan de darmen verhoogd doorlaatbaar maken. Dit staat bekend onder het fenomeen ‘lekkende darm’ of leaky gut in de Engelse literatuur. In deze situatie laat de darm niet alleen gewenste stoffen zoals voedingsstoffen het lichaam in, maar ook ongewenste stoffen zoals voedingseiwitten die nog niet goed afgebroken zijn en bacteriële celwandbestanddelen (LPS). Dit wordt ook wel endotoxemie genoemd. Als gevolg kan het immuunsysteem hierop gaan reageren, met een ontstekingsreactie als gevolg. Als dit continu het geval is ontstaat er chronische laaggradige ontsteking en insulineresistentie (insulineongevoeligheid). Deze twee mechanismen staan aan de basis van vrijwel alle welvaartsziekten.[1]
Een lekkende darm ontstaat doordat gliadine – een bestanddeel van gluten – de productie van zonuline stimuleert. Dit stofje zorgt ervoor dat de tight junctions (soort schuifdeurtjes) – die zich tussen darmcellen bevinden – worden geopend. Hierdoor kunnen ongewenste stoffen in het lichaam terecht komen.[2] Onderstaande afbeelding geeft dit proces weer.
Moleculaire nabootsing (kruisreacties)
Het mucosale immuunsysteem – lichaamsbarrières zoals mond- en darmslijmvlies – wordt voortdurend blootgesteld aan antigene stoffen die in voedsel worden aangetroffen en die worden vrijgemaakt uit de microbiële flora van het lichaam. De normale tolerantie van het lichaam voor ongevaarlijke antigene stoffen kan worden verstoord door een aantal factoren, zoals ziekte, verwonding, shock, trauma, chirurgie, medicijnen, bloedtransfusie en omgevingsinvloeden.
Wanneer deze verstoring optreedt, kan de inname van antigenen via de voeding tot de productie van antilichamen leiden die niet alleen op voedselantigenen reageren, maar ook op antigenen van lichaamseigen weefsels. Dit kan gebeuren bij voedingsmiddelen die eiwitten bevatten die erg op lichaamseigen eiwitten lijken, zoals glutenbevattende producten en zuivelproducten.[3] Anders gezegd, het immuunsysteem raakt in de war en valt nu naast de voedingseiwitten ook eiwitten van het eigen lichaam aan. Dit proces wordt moleculaire nabootsing – in Engels: molecular mimicry – genoemd en is beter bekend onder de term ‘kruisreactie’.
Gluten – uit tarwe, rogge, spelt, gerst – en melkeiwitten – waaronder caseïne en butyrophilin – lijken op de eiwitten van onder andere de hersenen. Als het immuunsysteem op gluten en melkeiwitten reageert, dan kan het zijn dat ook de hersenen worden aangevallen. Er is dan een kruisreactie tussen gluten, melkeiwitten en de hersenen. Hierdoor raken de hersenen ontstoken (neuro-inflammatie) en ontstaan er hersen-gerelateerde klachten zoals brain fog, vermoeidheid, concentratie- en geheugen problemen of depressie. Gluten en melkeiwitten kunnen dus flinke hersenschade veroorzaken.
Specifiek kan gliadine – een onderdeel van gluten – bij een deel van de mensen een kruisreactie aangaan met eiwitten van het cerebellum – ook wel de kleine hersenen genoemd.[6] Het cerebellum bevindt zich onder het achterste gedeelte van de hersenen en is betrokken bij het coördineren van bewegingen, reflexen, aandacht, taal en emotie. Glutenbevattende voedingsmiddelen kunnen bij sommige mensen tot een kruisreactie met het cerebellum leiden, waardoor dit hersengebied ontstoken raakt en de eerder genoemde functies slechter worden.
Onderstaande afbeelding laat zien hoe een kruisreactie tussen gliadine en het cerebellum werkt.
Daarnaast kan het melk eiwit butyrophilin een kruisreactie met specifiek Myeline Oligodendrocyte Glycoproteïne (MOG) aangaan.[6] Dit is een onderdeel van de myelineschede, een vetachtige stof die om de zenuwen heen zit. Het biedt de zenuwen bescherming en zorgt ervoor dat de overdracht van signalen tussen zenuwcellen snel en soepel verloopt. Door een kruisreactie met MOG kunnen melkproducten bij een deel van de mensen voor schade aan de myelineschede zorgen. Beschadiging van de myelineschede (MOG) wordt bij de auto-immuunziekte multiple sclerose gevonden. Door een kruisreactie met MOG kunnen zuivelproducten de ontwikkeling van MS bevorderen.
Verder lijkt het melkeiwit caseïne een kruisreactie aan te kunnen te gaan met het schildklierhormoon T3.[4] En er lijkt ook een kruisreactie mogelijk te zijn tussen melkeiwitten en het enzym TPO in de schildklier.[5] Dit betekent dat de inname van zuivelproducten tot een beschadiging van T3 en TPO kan leiden. Het enzym TPO is betrokken bij de productie van het schildklierhormoon T4. Zuivelproducten kunnen dus voor een vermindering van schildklierhormonen leiden.
Welke voeding bevat gluten en melkeiwitten?
Veel bewerkte voedingsmiddelen bevatten gluten, aangezien gluten een bindend effect hebben. Tarwe, spelt, kamut, gerst en rogge zijn granen die gluten bevatten. Haver bevat meestal ook gluten, tenzij op de verpakking staat dat het glutenvrij is. Alle producten die van deze granen zijn gemaakt bevatten dus gluten. Voorbeelden van voedingsmiddelen met gluten zijn brood, crackers, beschuit, muesli, wraps, ontbijtkoek, pasta, pizza, koek, taart, snacks en veel kant- en klare sauzen. Melkeiwitten zitten in alles wat van melk gemaakt is. Denk aan karnemelk, kefir, yoghurt, kwark, kaas, room, roomijs, roomboter en wei-proteïnepoeder.
Heeft iedereen met Hashimoto last van brood en zuivel?
Nee, iedereen is anders. Niet iedereen ervaart klachten door deze voedingsmiddelen. Het is belangrijk om te weten dat er een verschil is tussen verschillende zuivelproducten. Zo bevat melk lactose, terwijl zure zuivelproducten (yoghurt, karnemelk) vrijwel geen lactose bevatten. De lactose wordt namelijk tijdens het fermentatieproces door bacteriën opgegeten. Lactose blijkt bij lactose-intolerante mensen de opname van schildkliermedicatie (T4, schildklierhormoon) te remmen. Hierdoor kunnen klachten ontstaan. Ook kan een lactose-intolerantie tot darmklachten leiden. Deze mensen verdragen zure zuivel (lactose arm) meestal wel, maar lactose rijke melkproducten niet. Veel mensen met Hashimoto hebben een lactose-intolerantie zonder dat zij het weten. Naast caseïne kan lactose dus ook problematisch zijn voor sommige mensen.
Kortom
Voedingsmiddelen die gluten bevatten zijn in staat om de darm lek te maken. Hierdoor kunnen ongewenste stoffen in het lichaam terecht komen, wat tot een immuunreactie kan leiden. Als dit langdurig het geval is ontstaat er laaggradige ontsteking en insulineresistentie, welke aan de basis van vrijwel alle welvaartsziekten staan. Daarnaast bevatten bepaalde voedingsmiddelen, zoals melkproducten, brood, pasta en pizza eiwitten die op lichaamseigen eiwitten lijken. Hierdoor kan het immuunsysteem in de war raken en naast de voedingseiwitten ook de lichaamseigen eiwitten aan gaan vallen. Dit wordt moleculaire nabootsing – ofwel een kruisreactie – genoemd.
Gratis E-mailcursus Trage Schildklier
Leer hoe je restklachten bij een trage schildklier kunt verminderen. De cursus bestaat uit 12 lessen (mails). Iedere dag ontvang je een nieuwe les in je mailbox.
Inhoud e-mailcursus:
- Introductie e-mailcursus
- Les 1: Hoe weet je of je Hashimoto hebt?
- Les 2: Schildkliermedicatie
- Les 3: Ontspanning
- Les 4: Slaap
- Les 5: Beweging
- Les 6: Voeding
- Les 7: Hormoonverstorende chemicaliën
- Les 8: Ziekteverwekkers
- Les 9: Supplementen
- Les 10: Mindset
- Les 11: Hoe ik jou verder kan helpen
Schrijf je nu tijdelijk gratis in.
Restklachten trage schildklier verminderen
Je kunt je op ieder gewenst moment zelf afmelden voor onze mails. Dit kan onderaan iedere mail die je ontvangt.
- Klik hier om de bronnen te zien
-
[1] F.A.J. Muskiet (2011). De evolutionaire achtergrond, oorzaak en consequenties van chronische systemische lage graad ontsteking; betekenis voor de klinische chemie. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2011, vol. 36, no. 4.
[2] Fasano, A. (2011). Zonulin and its regulation of intestinal barrier function: the biological door to inflammation, autoimmunity, and cancer. Physiological reviews, 91(1), 151-175.
[3] Vojdani, A. (2015). Molecular mimicry as a mechanism for food immune reactivities and autoimmunity. Altern Ther Health Med, 21(Suppl 1), 34-45.
[4] Kharrazian, D., Herbert, M., & Vojdani, A. (2017). Immunological reactivity using monoclonal and polyclonal antibodies of autoimmune thyroid target sites with dietary proteins. Journal of Thyroid Research, 2017.
[5] Vojdani, A., Gushgari, L. R., & Vojdani, E. (2020). Interaction between food antigens and the immune system: Association with autoimmune disorders. Autoimmunity Reviews, 102459.
[6] Vojdani, A., Kharrazian, D., & Mukherjee, P. S. (2014). The prevalence of antibodies against wheat and milk proteins in blood donors and their contribution to neuroimmune reactivities. Nutrients, 6(1), 15-36.
Reacties op deze blog
Ellen Limbeek-Reijmes
Mag je kefirmelk drinken als je schildklier-patiënt bent?
Ruud Rotteveel MSc. Auteur
Ellen, als je geen klachten van zuivel krijgt, kun je het prima nemen. Dit kun je achterhalen met behulp van eliminatie en provocatie (ook wel herintroductie genoemd). Door zuivel eerst een aantal weken geheel te vermijden (elimineren) en vervolgens weer te gaan consumeren (provocatie/herintroductie), kom je erachter hoe je erop reageert.
Marianna van Oostenbrugge
Sinds 2008 gediagnosticeerd Hashimoto. Al had ik al jaren klachten die, achteraf, bij een traag werkende schildklier hoorden. Periodes van obstipathie/diarree, gewichtstoename en ook extreem afvallen. Menstruatieproblemen etc. Vitaminetekorten ondanks gezond voedingspatroon (dacht ik) uiteindelijk begonnen de problemen steeds ernstiger vormen aan te nemen: lactose/zuivelintolerant, glutenintolerant en op dit moment verdraag ik vrijwel niets meer. Ben al maanden aan de diarree, 10 kg afgevallen en de oorzaak is niet te vinden. Ik ben ten einde raad….
tinivandera
Heb ook Hashimto
Heb 4 jaar .Euterox. geslikt .
Werdt steeds zieker. Toen aan de tyrax.
Ook geen succes. Na veel aandringen .bij dr Huisarts
Over naar Terosint .
Na 1 poos . Helemaal gestopt met de medicatie.
Ik reageeer overal op.
Nu uitzoeken welk .dieet het beste bij mij past
Hopelijk kom ik er hier wel uit
Gr Hannie
Claire
Heel ziek geweest van te laat gediagnosticeerde Hashimoto. Lang restklachten. Bij gluten/zuivel vrij flinke verbetering. Maar eerlijk….het is niet te doen. Glutenvrije producten zijn meest ongezond en bewerkt, dus alles zelf maken en brood smaakt mij dan helaas niet. Mijn vraag: Kan er uitgezocht worden of gluten en zuivel beide het probleem zijn of één van beide. Dat zou al enorm schelen. Regulier onderzoek wijst niks uit. Zijn er andere testen voor. Ik houd het namelijk niet vol want eet met mij 56 kg. toch gewoon veel omdat ik dat nodig heb. En juist het brood, de yoghurt, kaas en boter wordt heel erg gemist. Heel graag antwoord of reactie waarvoor dank.
Ruud Rotteveel Auteur
Claire, die testen zijn er niet. Voedselintolerantietesten zijn onbetrouwbaar en kosten veel geld. Dat zou ik dus niet doen. Het is naar mijn mening niet de bedoeling dat men broodvervangers gaat zoeken in de vorm van glutenvrij brood. Dat is rommel. Brood en zuivel horen naar mijn mening vervangen te worden door: groente, fruit, gevogelte, vis, schaal- en schelpdieren, (orgaan)vlees, zeewieren. Dat is zeer voedzame voeding en is het minst bewerkt.
Monique
Hallo, ben nu een maand bezig met gluten en lactosevrij eten. Maar er bestaat toch gewoon kaas zonder lactose? Dat is dan toch wel prima? Merk dat mijn darmen meer rust krijgen. Heb sinds 2 jaar Hashimoto. Vermoeidheid blijft helaas nog…
Ruud Rotteveel Auteur
Monique, lactose is niet het enige probleem. Zuivel (dus ook kaas) bevat ook caseïne en Neu5Gc. Ook die stoffen hebben een negatief effect bij mensen met Hashimoto.
Gerda
Goedenavond
Mag je dan ook geen kaas?
Ruud Rotteveel Auteur
Gerda, kaas wordt gemaakt van melk en melk is een zoogdierproduct. Dus kaas bevat ook caseïne en Neu5Gc. Beide kunnen een negatief effect op je gezondheid hebben.
Erna
Ik eet sinds 4 jaar (sinds diagnose Hashimoto) geen zogenaamde exorfinen en toegevoegde suikers meer. Exorfinen = gluten, zuivel, soja, spinazie. Ook pakjes en zakjes eten we al langer dan 4 jaar niet meer. Mocht ik ongemerkt toch gluten binnen krijgen is een ontzettend dikke maag/buik en vermoeidheid het gevolg. Ik merk dat het helpt. Echter voordat ik de diagnose kreeg al meer dan 30 jaar rondgelopen met klachten die achteraf te wijten waren aan schildklier /hormoon klachten. Dus exorfinevrij eten helpt maar is nooit een Quick fix. Vooral niet als je al jaren klachten hebt. Maar eigenlijk heb je bij schildklier problemen nooit een Quick fix. Je hormoonhuishouding en immuunsysteem hebben heel wat op te vangen en voordat de dominostenen weer rechtop zijn gezet vallen er vaak ook weer enkele eerst om. Maar goede voeding is en blijft heel belangrijk
celine van aerde
Hi mag ik vragen welke anticonceptie je neemt ? / best neemt als je hashimoto hebt en condoom niet echt een optie is
Marieke Van Rentergem
Ik had Hachimoto.
Nu werkt mijn schildklier helemaal niet meer.
Ik neem L Thyroxine en Thyroid erfa.
Heb ik nu geen Hashimoto meer ?
Ruud Rotteveel Auteur
Marieke, Hashimoto verdwijnt helaas niet zomaar. Hashimoto is een probleem van je immuunsysteem. Je immuunsysteem valt je schildklier aan, waardoor deze kapot gaat. Als gevolg vermindert de functie van je schildklier.
Catharina
Ik bemerk al enkele jaren dat brood e.d. bij mij klachten geeft als maagpijn e.d. Ik heb al vanaf 2004 Hashimoto. Wanneer ik dit met de internist besprak werd mij genoemd om na enkele weken weer brood te gaan eten.. omdat dit nodig is om gezond te blijven. En dan begon ik maar weer.. Ik ben getest op gluten maar daar is niets uitgekomen. Ik eet nu al een half jaar geen brood e d. Omdat ik mij hierbij beter voel. En de maagklachten zijn behoorlijk afgenomen. Goed te lezen dat rr wel een relatie is met Hashimoto en gluten.
Martine de Vries Spee
Ik weet sinds 2 jaar dat ik Hashimoto heb. Naast de medicatie ben ik op zoek gegaan naar andere aanpassingen die mij helpen de restklachten te verminderen. Ik eet nu ook bijna een jaar glutenvrij. Daarnaast is mijn zuivel inname minimaal. Het heeft wel even geduurd, maar ik ben van mening dat ik me met deze aanpassing in dieet beter voel.
Ruud Rotteveel Auteur
Mooi om te horen, Martine! Bedankt voor het delen van jouw ervaring.