Bloedonderzoek bij een trage schildklier en Hashimoto. Wat te meten?

Het meten van de standaard bloedwaarden is niet altijd voldoende. Zeker niet als je al langdurig met symptomen van een trage schildklier rondloopt, terwijl je bloedwaarden ‘goed’ zijn. Maar wat moet je dan nog meer meten? Ik leg het je graag uit. Laten we beginnen bij de bloedtesten die standaard worden gedaan.

Welke bloedwaarden worden standaard gemeten?

Bij verdenking van een trage schildklier wordt standaard het thyroid stimulating hormone (TSH) gemeten. TSH is een hormoon die door de hypofyse – een hersengebied – wordt geproduceerd. Het stimuleert de schildklier om schildklierhormoon te produceren. Wanneer er een tekort aan schildklierhormoon is, stijgt de TSH en gaat de schildklier hormonen aanmaken. Zodra er voldoende schildklierhormoon geproduceerd is, daalt de TSH vervolgens weer. De TSH-waarde geeft een overzicht van hoeveel schildklierhormoon er de afgelopen weken is geproduceerd. Het is de belangrijkste bloedwaarde om te meten bij schildklierproblemen.

Daarnaast wordt meestal het schildklierhormoon ‘vrij T4’ (FT4) gemeten. Dit is de inactieve vorm van het schildklierhormoon. Om werkzaam te zijn, moet het eerst omgezet worden in het actieve schildklierhormoon T3. Dit gebeurt in iedere lichaamscel, maar voornamelijk in de lever en in de nieren. Voor dit proces is voldoende selenium, zink en ijzer nodig. Onderstaande afbeelding geeft een overzicht van de productie en activatie van het schildklierhormoon.

Als je bovenstaande afbeelding hebt bekeken, dan snap je mogelijk al waarom het meten van de twee standaard bloedwaarden – TSH en FT4 – niet altijd voldoende is. Laten we hier eens dieper op ingaan.

Welke aanvullende bloedtesten zijn waardevol?

Naast het meten van de standaard bloedwaarden, kan het zinvol zijn om ook het actieve schildklierhormoon – vrij T3 – te meten. Maar dat is niet het enige. Het is ook belangrijk om antistoffen tegen de schildklier te meten. Verderop lees je waarom, maar graag leg ik je eerst uit waarom het zinvol kan zijn om vrij T3 te meten.

Vrij T3 (FT3)

Door stimulatie van TSH maakt de schildklier twee soorten hormonen aan. Het grootste deel van de geproduceerde schildklierhormonen bestaat uit het inactieve T4 en een klein deel bestaat uit het actieve T3. Het inactieve schildklierhormoon T4 wordt grotendeels door in de lever en nieren omgezet in T3, waardoor het schildklierhormoon zijn werk kan gaan doen.

Als er voldoende T4 aanwezig is, dan is er meestal ook voldoende T3. Maar dit is niet altijd zo. Sommige mensen zijn minder goed in het omzetten van T4 naar T3. Dit kan aangeboren zijn – door een genetische variatie -, maar het kan ook komen door stress of een tekort aan de voedingsstoffen die nodig zijn voor het omzetten van T4 naar T3. Denk hierbij aan zink, selenium en ijzer.

Bij een tekort aan T3 ontstaan verschillende symptomen, waaronder koude handen en voeten, vermoeidheid, een droge huid, aankomen in gewicht en/of moeite met afvallen, haaruitval, spierkrampen en -pijnen, een verminderde concentratie en geheugenproblemen. Daarom moet naast TSH en FT4 ook FT3 worden gemeten als de symptomen langdurig aanwezig blijven.

Verder is het belangrijk om antistoffen tegen de schildklier te meten. Hieronder lees je waarom.

Antistoffen tegen de schildklier (anti-TPO en anti-Tg)

Een trage schildklier wordt in ongeveer 90 procent van de gevallen veroorzaakt door de auto-immuun schildklierziekte Hashimoto. Hierbij valt het immuunsysteem de schildklier aan, waardoor de schildklier beschadigt en ontstoken raakt. Als gevolg krimpt de schildklier en kan het na verloop van tijd niet meer voldoende schildklierhormoon produceren. Dit is het moment waarop de symptomen toenemen en er een trage schildklier gediagnosticeerd kan worden. Het auto-immuun proces is dan meestal al jaren – zo’n 7 jaar – aan de gang.[1]

De ziekte van Hashimoto kun je diagnosticeren aan de hand van antistoffen tegen de schildklier, namelijk anti-TPO (TPOAb) en anti-Tg (TgAb). Dit gebeurt niet altijd, omdat de reguliere medische behandeling van een trage schildklier altijd hetzelfde is, ongeacht de oorzaak ervan. Ook gebeurt het vaak dat de antistoffen wel zijn gemeten, maar dat de arts hier niets over zegt. Hierdoor lopen veel mensen al jaren met de ziekte van Hashimoto rond, zonder het zelf te weten.

Voor complementaire therapeuten, zoals orthomoleculair/kPNI-therapeuten, is het wel belangrijk om te weten of er sprake is van Hashimoto. Wanneer de oorzaak van een trage schildklier een auto-immuunziekte is – zoals de ziekte van Hashimoto -, dan is de aanpak anders dan bij een trage schildklier veroorzaakt door bijvoorbeeld een (deels) verwijderde schildklier. Om deze reden wil ik altijd weten of mijn cliënt de ziekte van Hashimoto heeft of niet.

Hoe vroeger de diagnose Hashimoto gesteld wordt, hoe beter. Want met voedings- en leefstijlmaatregelen kan het immuunsysteem tot rust gebracht worden, waardoor symptomen kunnen verminderen en soms zelfs kunnen verdwijnen.

Maar dit is nog niet alles. Naast het meten van de schildklierwaarden en de antistoffen tegen de schildklier, is het zinvol om bepaalde vitamines, mineralen en vetzuren te meten. Sommige mensen hebben of houden symptomen van een trage schildklier, terwijl hun schildklierwaarden goed zijn. Voedingstekorten kunnen hier de oorzaak van zijn, maar welke?

Vitamines, mineralen en vetzuren

Bij een trage schildklier en de ziekte van Hashimoto komen vaak voedingstekorten voor. Deze tekorten kunnen allerlei symptomen veroorzaken, die lijken op de symptomen van een trage schildklier. Daarom is het waardevol om te testen of je tekorten hebt. De volgende tekorten komen regelmatig voor:[2], [3]

• Vitamine B12
• IJzer – kun je het best testen aan de hand van ferritine en hemoglobine (Hb), want ijzer in het bloed is niet betrouwbaar
• Vitamine D
• Omega 3-vetzuren EPA en DHA – kun je testen met een omega 3-index vingerprik test

Verder kunnen restklachten veroorzaakt worden door ontsteking en een verstoorde werking van het hormoon insuline. Lees snel verder om te lezen hoe dit zit.

Ontsteking en insulineresistentie

Veel mensen hebben een chronische laaggradige ontsteking. Dit is een situatie waarbij het immuunsysteem continu een klein beetje actief is en er chronisch ontstekingsstofjes worden geproduceerd. Omdat de ontsteking zo licht is, blijven klassieke symptomen van een ontsteking – roodheid, pijn, zwelling en warmte– afwezig, waardoor je het niet direct opmerkt.

Na verloop van tijd kunnen hierdoor wel veel verschillende klachten ontstaan, waaronder depressiviteit, vermoeidheid, bloedsuikerproblemen, libidoverlies, een verminderde concentratie, geheugenproblemen, afname van spiermassa en gewichtstoename. Laaggradige ontsteking speelt bij veel chronische klachten en ziekten een rol. Ontsteking kun je onder andere testen met high sensitive CRP (hs-CRP) en ferritine.

Als gevolg van ontsteking word je ongevoelig voor het hormoon insuline. Medisch wordt dit insulineresistentie genoemd. Andere oorzaken van insulineresistentie zijn een tekort aan beweging, chronische stress en een slechte nachtrust.

Insuline zorgt er normaal gesproken voor dat je bloedsuiker niet te hoog wordt na het eten en helpt bij de opname van suikers in je cellen, waardoor je energie krijgt. Als je insulineresistent wordt, dan kunnen bepaalde cellen in organen geen suiker – lees: energie – opnemen, waardoor deze organen niet goed meer kunnen functioneren. Dit leidt tot allerlei symptomen, die ook vaak bij een trage schildklier voorkomen. Bijvoorbeeld tot vermoeidheid, gewichtstoename en moeite met afvallen, een depressief gevoel, vochtophoping en minder zin in seks. Insulineresistentie kun je testen met de HOMA-IR (HOMA-index). Bij deze test worden ook het bloedsuiker en de insulinewaarde gemeten.

Overzicht: bloedonderzoek bij een trage schildklier en Hashimoto

Alle eerdergenoemde bloedtesten heb ik voor je op een rijtje gezet. Deze bloedwaarden laat ik meestal ook meten bij mijn cliënten.

Schildklierwaarden:

• Thyroid stimulating hormone (TSH)
• Vrij T4 (FT4)
• Vrij T3 (FT3)

Antistoffen tegen de schildklier:

• Anti-TPO (TPOAb)
• Anti-Tg (TgAb)

Vitamines:

• Vitamine B12 (die standaard wordt gemeten)
• Vitamine D [25-OH-VITAMINE D] (dit is de inactieve vorm, die standaard wordt gemeten)

Mineralen:

• Ferritine en hemoglobine (Hb) om de ijzerstatus in kaart te brengen (ijzer in bloed is niet betrouwbaar)

Vetzuren:

• Omega 3-index voor het meten van de omega 3-status

Ontsteking:

• High sensitive CRP (hs-CRP)
• Ferritine

Insulineresistentie:

• HOMA-IR (HOMA-index). Bevat ook de insuline- en glucosewaarde.

Nu je weet welke bloedwaarden je zou moeten meten, wil je waarschijnlijk ook weten wat optimale waarden zijn. Laten we hier eens naar kijken.

Wat zijn optimale bloedwaarden?

Naast de bloeduitslagen staan meestal de normaalwaarden, ook wel referentiewaarden genoemd. Als een bloedwaarde binnen deze normaalwaarden valt, wilt dat niet altijd zeggen dat de bloedwaarde optimaal is. Hieronder vind je de optimale bloedwaarde per test.

Schildklierwaarden:

• Thyroid stimulating hormone (TSH): binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is. Mensen voelen zich het best met een TSH tussen de 0,5 en 2, maar dit kan per individu verschillen.
• Vrij T4 (FT4): binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is.
• Vrij T3 (FT3): binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is.

Antistoffen tegen de schildklier:

• Anti-TPO (TPOAb): binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is.
• Anti-Tg (TgAb): binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is.

Vitamines:

• Vitamine B12: boven de 260 pmol/L.[4],[5]
• Vitamine D [25-OH-VITAMINE D]: in het algemeen lijkt een waarde tussen de 100 en 200 nmol/L (40-80 ng/ml) optimaal te zijn.[6] Daarnaast lijkt het erop dat een waarde van boven de 125 nmol/L (50 ng/ml) nodig is voor een optimale werking van de schildklier.[7] Mensen die veel buiten zijn hebben een vitamine D-waarde tussen de 100 en 200 nmol/L (40-80 ng/ml).[8]

IJzerstatus:

• Ferritine: binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is.
• Hemoglobine (Hb): binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is.

Omega 3-status:

• Omega 3-index: een waarde van 8 tot 11 procent lijkt optimaal te zijn.[10]

Ontsteking:

• High sensitive CRP (hs-CRP): onder de 1 mg/l. Bij een waarde tussen de 1 en 3 mg/l is er een licht verhoogde kans op de ontwikkeling van een hart- en/of vaatziekte en bij een hogere waarde is er een hoog risico.[11]
• Ferritine: een verhoogde ferritine-waarde (dus boven de normaalwaarde van het laboratorium waar het gemeten is) is een aanwijzing voor een ontsteking. In uitzonderlijke gevallen is er sprake van de ijzerstapelingsziekte hemochromatose.

Insulineresistentie:

• ·HOMA-IR (HOMA-index): binnen de normaalwaarden van het laboratorium waar het gemeten is.

De normaalwaarden (referentiewaarden) verschillen soms per laboratorium. Dit heeft onder andere te maken met de manier waarop zij iets meten. De normaalwaarden staan meestal naast de bloeduitslagen vermeld en zo niet, dan kun je ze opvragen bij je arts.

Vraag altijd de bloeduitslagen met de normaalwaarden erbij op papier, zodat je zelf beter inzicht krijgt in jouw bloedwaarden. Artsen zeggen namelijk vaak dat de bloedwaarden goed zijn, terwijl dit niet altijd zo is.

Waar kan ik de bloedtesten aanvragen?

Sommige bloedwaarden kun je bij je arts aanvragen, maar meestal kunnen of willen zij niet alle bovengenoemde bloedwaarden meten. De bloedtesten die je niet via je arts kunt aanvragen, kun je gemakkelijk en snel zelf bestellen. Je kunt de bloedtesten per stuk aanvragen en hoeft dus niet een heel pakket te bestellen.

Je krijgt dan een pakketje met bloedbuisjes thuisgestuurd. Ook krijg je te horen bij welk officieel prikpunt je bloed kan laten prikken. De gevulde buisjes worden vervolgens naar het laboratorium gestuurd en binnen enkele dagen tot weken ontvang je de bloeduitslagen.

Voor de omega 3-index vingerprik test raad ik je aan om opzoek te gaan naar de goedkoopste aanbieder. Dit doe je gemakkelijk door in Google ‘omega 3-index test kopen’ in te typen. Je kunt de test al kopen vanaf 45 euro.

Kortom

Vaak is het niet voldoende om alleen de standaard bloedtesten – TSH en FT4 – te doen. Zeker niet als je al langdurig met restklachten rondloopt. Er moet dan ook gekeken worden of er wel voldoende FT3 aanwezig is en of er voedingstekorten zijn. Daarnaast is het meten van de antistoffen tegen de schildklier – anti-TPO en anti-Tg – erg belangrijk, want hiermee kun je achterhalen of er sprake is van de auto-immuunziekte Hashimoto. Hoe vroeger de diagnose Hashimoto gesteld kan worden, hoe beter. Want met voedings- en leefstijlmaatregelen kun je het immuunsysteem tot rust brengen, waardoor symptomen kunnen afnemen en soms zelfs helemaal kunnen verdwijnen. Als laatst is het ook waardevol om ontsteking en insulineresistentie te meten, aangezien dat ook mogelijke oorzaken zijn van restklachten. Beide zijn goed aan te pakken met voeding en leefstijl.

Gratis E-mailcursus Trage Schildklier

Leer hoe je restklachten bij een trage schildklier kunt verminderen. De cursus bestaat uit 12 lessen (mails). Iedere dag ontvang je een nieuwe les in je mailbox.

Inhoud e-mailcursus:

• Introductie e-mailcursus
• Les 1: Hoe weet je of je Hashimoto hebt?
• Les 2: Schildkliermedicatie
• Les 3: Ontspanning
• Les 4: Slaap
• Les 5: Beweging
• Les 6: Voeding
• Les 7: Hormoonverstorende chemicaliën
• Les 8: Ziekteverwekkers
• Les 9: Supplementen
• Les 10: Mindset
• Les 11: Hoe ik jou verder kan helpen

Schrijf je nu tijdelijk gratis in.

Je kunt je op ieder gewenst moment zelf afmelden voor onze mails. Dit kan onderaan iedere mail die je ontvangt. 

Klik hier om de bronnen te zien

[1] Ma, W. T., Chang, C., Gershwin, M. E., & Lian, Z. X. (2017). Development of autoantibodies precedes clinical manifestations of autoimmune diseases: a comprehensive review. Journal of autoimmunity, 83, 95-112.
[2] https://schildklier.nl/dagelijks-leven/voeding/relatie-tekorten-vitamines-mineralen-en-schildklier/
[3] Stark et al. “Global survey of the omega-3 fatty acids, docosahexaenoic acid and eicosapentaenoic acid in the blood stream of healthy adults.” Elsevier (2016): 132-152.
[4] Wiersma, T., & Woutersen-Koch, H. (2014). NHG-Standpunt Diagnostiek van vitamine-B12-defici?ntie. Huisarts Wet, 57, 472-5.
[5] Muskiet, F., & Mathus-Vliegen, L. (2015). NHG-Standpunt miskent subklinische vitamine-B12-deficiëntie. Huisarts en wetenschap, 58(4), 196-197.
[6] https://www.vitamindsociety.org/about_us.php#1
[7] Mirhosseini, N., Brunel, L., Muscogiuri, G., & Kimball, S. (2017). Physiological serum 25-hydroxyvitamin D concentrations are associated with improved thyroid function—observations from a community-based program. Endocrine, 58(3), 563-573.
[8] Luxwolda, MF, RS Kuipers, IP Kema, DA Janneke Dijck-Brouwer, and FA Muskiet. “Traditionally living population in East Africa have a mean serum 25-hyrdroxyvitamin D concentration of 115 nmol/l.” British Journal of Nutrition, 2012.
[9] Rayman, M. P. (2019). Multiple nutritional factors and thyroid disease, with particular reference to autoimmune thyroid disease. Proceedings of the Nutrition Society, 78(1), 34-44.
[10] von Schacky, C. (2019). Confusion about the effects of omega-3 fatty acids: Contemplation of study data taking the omega-3 index into consideration. Der Internist.
[11] Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde