Inhoud van deze blog
De ziekte van Graves is een auto-immuunziekte, die meestal hyperthyreoïdie (een te snelle schildklier) veroorzaakt. Dit betekent dat de schildklier te veel schildklierhormoon aanmaakt. Als gevolg kunnen er veel verschillende klachten ontstaan. De symptomen variëren van gewichtsverlies en angst tot vermoeidheid en een vergrote schildklier. Maar wat is de oorzaak van de ziekte van Graves? Hoe weet je of je het hebt? En nog belangrijker, hoe kan het behandeld worden?
In dit artikel lees je over de onderliggende oorzaken van de ziekte van Graves en de behandelmogelijkheden. Van genetische factoren tot omgevingsfactoren: je leest over de verschillende factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van deze schildklieraandoening. Daarnaast gaat het over het belang van vroegtijdige diagnose en de rol van medicatie, radioactief jodium en chirurgie bij de behandeling van de ziekte van Graves.
Of je nu zelf leeft met de ziekte van Graves of gewoon meer wilt weten over deze aandoening, dit artikel biedt je waardevolle inzichten en deskundig advies.
Inleiding tot de ziekte van Graves
Graves is een veel voorkomende auto-immuunziekte van de schildklier, die een overactieve schildklier veroorzaakt. Het staat ook wel bekend als de ziekte van Graves-Basedow en is de meest voorkomende oorzaak van een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie). Naar schatting is Graves in 70 tot 80 procent de oorzaak. Bij deze schildklierziekte is het eigen afweersysteem (immuunsysteem) ontregeld. Het immuunsysteem valt lichaamseigen cellen aan (in dit geval de schildklier) en stimuleert deze om te veel schildklierhormonen te produceren. Dit wordt hyperthyreoïdie genoemd en leidt tot een breed scala aan symptomen. De ziekte van Graves komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en kan op elke leeftijd optreden, maar wordt het vaakst gediagnosticeerd in de leeftijdscategorie 25 tot 50 jaar.
Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van Graves. Genetische factoren spelen een rol, aangezien de ziekte vaak voorkomt in bepaalde families. Bepaalde genen worden geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van Graves. Daarnaast kunnen omgevingsfactoren, zoals roken, stress en infecties, ook een rol spelen bij het triggeren van de ziekte.
Het begrijpen van de oorzaken is belangrijk om de ziekte effectief te behandelen. Door de onderliggende oorzaken aan te pakken, kan de ziekte beter worden beheerst en de kwaliteit van leven van de patiënt verbeterd worden.
Oorzaken van de ziekte van Graves
De ziekte van Graves wordt veroorzaakt door een auto-immuunreactie, waarbij het immuunsysteem meestal antilichamen (antistoffen) produceert die de schildklier stimuleren om te veel hormonen te produceren. Deze antilichamen worden thyreoïd stimulerende immunoglobulines (TSI) genoemd en ze apen de werking van het schildklierstimulerend hormoon (TSH) na. De schildklier maakt dan als gevolg ook schildklierhormoon aan op momenten dat het eigenlijk niet nodig is. Dit resulteert in een overproductie van schildklierhormoon, met symptomen als gevolg.
Genetische factoren (genetica)
Genen spelen een rol bij de ontwikkeling van Graves. Studies hebben bepaalde genen, zoals HLA-genen, in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte. Deze genen spelen een rol bij het reguleren van het immuunsysteem en kunnen de vatbaarheid voor auto-immuunziekten beïnvloeden.
Maar alleen het hebben van bepaalde genen is waarschijnlijk niet dé oorzaak van een auto-immuunziekte als Graves. De wetenschap rondom ‘epigenetica’ laat zien dat omgevingsfactoren waarschijnlijk een grotere rol spelen in de ontwikkeling van klachten en ziekten dan genen. Bij epigenetische veranderingen, verandert de functie van een gen zonder dat de code verandert. Deze veranderingen zijn dus omkeerbaar en dat bied hoop.
Omgevingsfactoren (epigenetica)
Naast genetische factoren kunnen ook omgevingsfactoren bijdragen aan het ontstaan van Graves. Roken is een bekende risicofactor, omdat het de immuunrespons kan veranderen en de productie van TSI-antistoffen kan stimuleren. Stressvolle gebeurtenissen, zoals een traumatische ervaring, een ernstige ziekte, een scheiding, het verlies van een baan of het overlijden van een geliefde, kunnen ook een rol spelen bij het ontwikkelen van de schildklierziekte. Lees hier meer over het effect van trauma’s op het immuunsysteem, de hersenen en de schildklier.
Infecties, met name virale infecties, kunnen de immuunrespons verstoren en de ontwikkeling van Graves triggeren. Een voorbeeld hiervan is het Epstein Barr virus, het virus dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt. Verder kunnen hormonale veranderingen, zoals bij een zwangerschap, de ontwikkeling van de ziekte stimuleren.
Het is belangrijk op te merken dat de exacte oorzaken van Graves nog niet volledig begrepen worden en dat verder onderzoek nodig is om een volledig beeld te krijgen van de complexe interactie tussen genetische en omgevingsfactoren. Blootstelling aan één of meer omgevingsfactoren betekent niet automatisch dat iemand de ziekte zal ontwikkelen.
Symptomen van de ziekte van Graves
Bij Graves kan een breed scala aan symptomen ontstaan, variërend van mild tot ernstig. Veelvoorkomende symptomen zijn onder andere:
- Gewichtsverlies: onverklaarbaar gewichtsverlies, dus afvallen zonder dat je aan het diëten bent.
- Hartproblemen: hartkloppingen, een snelle of onregelmatige hartslag.
- Nervositeit, angst en prikkelbaarheid: men kan zich rusteloos voelen en moeite hebben om te ontspannen.
- Vermoeidheid: ondanks de verhoogde schildklieractiviteit, kan men zich vermoeid en uitgeput voelen.
- Warmte-intolerantie (vaak warm hebben) en overmatig zweten: men heeft vaak moeite om warmte te verdragen. Men kan overmatig zweten, zelfs bij milde temperaturen.
- Veranderingen in de menstruatiecyclus: vrouwen kunnen onregelmatige menstruatiecycli ervaren.
- Trillende handen en vingers.
- Slaapproblemen: moeite met goed slapen.
- Vaak ontlasting: het eten gaat te snel door het maagdarmkanaal heen.
- Pretibiaal Myxoedeem: een verdikking van de huid op de scheenbenen en soms op de ellebogen en bovenop de voeten. De huid kan rood of paarsblauw zijn. Deze huidaandoening komt in zeldzame gevallen voor (treedt bij ongeveer 1 procent van de Gravespatiënten op).
- Vergroting van de schildklier (struma).
- Erectiestoornis en verminderd libido.
- Oogklachten: de oogziekte van Graves, ook wel bekend als Graves’ orbitopathie, Graves’ Ophthalmopathie of Oftalmopathie (afgekort: GO), kan optreden bij sommige mensen met de ziekte. Verderop lees je hier meer over.
Klik hier voor een uitgebreidere lijst van klachten die kunnen voorkomen bij hyperthyreoïdie.
Het is belangrijk om naar een arts te gaan als je deze verschijnselen ervaart, aangezien vroege diagnose en behandeling essentieel zijn voor het beheersen van de ziekte.
De oogziekte van Graves
Bij de oogziekte is sprake van een ontsteking van de oogspieren en oogkassen. Dit kan leiden tot oogklachten, zoals uitpuilende ogen (zwelling van de ogen), zwelling van de oogleden, pijnlijke ogen, dubbelzien en gevoelige ogen (gevoeligheid voor licht). Milde symptomen van deze oogziekte treedt bij ongeveer de helft van de Gravespatiënten op. Bij 3 tot 5 procent treden heftige klachten op. Een oogarts kan je helpen bij oogonderzoek, het stellen van de diagnose en de behandeling.
Diagnose van de ziekte van Graves
De diagnose van Graves omvat verschillende stappen en tests om de symptomen te evalueren en de schildklierfunctie te beoordelen. Een arts zal meestal beginnen met het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek en het stellen van vragen over de medische geschiedenis van de patiënt.
Een van de belangrijkste tests om Graves te diagnosticeren, is een bloedtest om de schildklierhormoonspiegels te controleren. Een verhoogd niveau van schildklierhormonen (FT4), samen met een verlaagd niveau van het schildklierstimulerend hormoon (TSH), kan wijzen op de ziekte. Aan de hand van bloedonderzoek naar schildklierantistoffen (TSH-receptor antistoffen), kan de arts bepalen of er sprake is van een auto-immuunreactie tegen de schildklier. Een verhoging van antistoffen tegen de TSH-receptor in het bloed, is een aanwijzing voor de ziekte van Graves. Meestal zijn er schildklierstimulerende antistoffen (TSI) aanwezig.
Daarnaast kan een arts een schildklierscan of echografie doen om de grootte en de structuur van de schildklier te beoordelen. Deze tests kunnen helpen om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten.
In sommige gevallen kan een arts ook aanvullende tests bestellen, zoals een schildklierbiopsie, om andere schildklieraandoeningen uit te sluiten.
Behandelingsmogelijkheden voor de ziekte van Graves
De behandeling is gericht op het beheersen van de overactieve schildklierfunctie en het verlichten van de symptomen. Er zijn verschillende medische behandelingen beschikbaar, afhankelijk van de ernst van de ziekte en de individuele behoeften en situatie van de patiënt.
Medicijnen
Medicatie wordt vaak gebruikt als eerste behandelingskeuze. Schildklierremmende medicatie, zoals strumazol (werkzame stof: thiamazol) en propylthiouracil (PTU), kan helpen de overproductie van schildklierhormonen te verminderen en de hoeveelheid schildklierhormonen te normaliseren. Deze medicijnen worden meestal gedurende een bepaalde periode voorgeschreven, vaak 1 tot 1,5 jaar.
Vaak worden schildklierremmende medicijnen gebruikt om de schildklierfunctie helemaal stil te leggen. Daarnaast wordt dan medicatie met schildklierhormoon (levothyroxine) gebruikt om ervoor te zorgen dat de patiënt voldoende schildklierhormonen in zijn of haar bloed heeft. Deze behandeling wordt block-and-replace genoemd.
Een minder voorkomende behandeling is titratie. Hierbij wordt alleen een schildklierremmend medicijn gebruikt. Er wordt een minimale dosering gebruikt, die voldoende is om de schildklierfunctie zodanig te remmen dat het nog wel schildklierhormonen aanmaakt, maar niet te veel.
Bètablokkers kunnen ook worden voorgeschreven om symptomen, zoals hartkloppingen en nervositeit, te verminderen.
Radioactief jodium
Radioactieve jodiumtherapie is een andere behandelingsoptie. Deze behandeling maakt gebruik van radioactief jodium om de schildkliercellen te vernietigen en de overactieve schildklier te verminderen. Het radioactieve jodium wordt meestal ingenomen in de vorm van een capsule of vloeistof en wordt opgenomen door de schildkliercellen.
Na de behandeling kan het enige tijd duren voordat de schildklierfunctie normaal wordt. In sommige gevallen wordt de schildklier te veel vernietigd en kan de behandeling leiden tot hypothyreoïdie, waarbij de schildklier te weinig hormonen produceert. In dat geval kan levenslange schildklierhormoonsuppletie (medicatie met schildklierhormonen: levothyroxine) nodig zijn.
Radioactieve jodiumtherapie wordt meestal niet aanbevolen voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, omdat het radioactieve jodium de foetus of de baby kan schaden.
Chirurgie (schildklieroperatie)
Chirurgie kan worden overwogen in gevallen waarin andere behandelingsopties niet effectief zijn gebleken, niet veilig zijn of wanneer er ernstige complicaties zijn. Een operatie omvat meestal het verwijderen van een deel of het geheel van de schildklier, in een procedure die een schildklierectomie wordt genoemd.
Behandeling van de oogziekte van Graves
Meestal zijn de symptomen mild. De oogarts kan dan oogdruppels, ooggel of oogzalf voorschrijven voorschrijven voor het verminderen van de oogklachten. Het dragen van een zonnebril kan ook helpen als je ogen gevoelig zijn voor licht.
Bij een matige tot ernstige vorm van de oogziekte, kan een arts ontstekingsremmers voorschrijven, als de ontsteking nog actief is. Een arts kan de ogen ook behandelen met bestraling (radiotherapie) om de ontsteking te remmen.
Als de oogziekte stabiel is, en de ontsteking tot rust is gekomen, kunnen er eventueel operaties aan de uitpuilende ogen ogen en oogleden gedaan worden.
Bij een ernstige vorm van de oogziekte, kan de behandeling twee tot drie jaar duren.
Aanpassen van voeding en levensstijl kan klachten verminderen
In aanvulling op de medische behandeling kan het helpen om anders te gaan eten en leven. Door gezond te eten en leven kunnen (rest)klachten namelijk verminderen of zelfs verdwijnen. Ik heb van meerdere Gravespatiënten gehoord/gelezen dat zij baat hadden bij:
- Stressmanagement. Dit is denk ik het allerbelangrijkste als je klachten wilt verminderen.
- Een eliminatie-provocatie dieet om eventuele voedselovergevoeligheden te achterhalen. Een voorbeeld van een uitgebreid eliminatie-provocatie dieet, wat speciaal is ontwikkeld voor auto-immuunziekten, is het auto-immuun paleodieet (AIP dieet).
- Minder cafeïne (koffie) innemen.
- Jodium beperken: zeewier geheel vermijden en witvis beperken. Geen supplementen met jodium gebruiken, tenzij er een jodiumtekort is geconstateerd.
- Stoppen met roken.
- Supplementen: magnesium, citroenmelisse (Melissa officinalis).
Belangrijk: een overschot aan schildklierhormonen is schadelijk en kan gevaarlijk zijn, daarom moeten de schildklierwaarden zo snel mogelijk genormaliseerd worden.
Workshop Schildklierklachten Verminderen
In mijn schildklierworkshop leer je alles wat je over je schildklier moet weten. Je leert je schildklier(waarden) begrijpen en ontdekt hoe je klachten kunt verminderen.
Workshop Schildklierklachten Verminderen
Betaal in 3 termijnen van €32,33
Ervaringen met de ziekte van Graves
Wat heeft jou geholpen om Graves onder controle te krijgen en klachten te verminderen? Deel het in een reactie onder deze blog en help lotgenoten beter te worden.