TSH-waarde en de schildklier: wat is een goede waarde?

Heb je je ooit afgevraagd wat TSH-waarden zijn en waarom ze belangrijk zijn met betrekking tot je schildklier? In deze blog lees je alles wat je moet weten over TSH-waarden, de interpretatie ervan en behandelingen bij een afwijkende waarde.

Afwijkingen van TSH-waarden kunnen wijzen op verschillende schildklierproblemen, waaronder hypothyreoïdie (te lage schildklierhormoonproductie) of hyperthyreoïdie (te hoge schildklierhormoonproductie). Het is belangrijk om je TSH-waarden te laten controleren als je symptomen hebt zoals vermoeidheid, gewichtsveranderingen, haaruitval of stemmingswisselingen.

Het begrijpen van je TSH-waarden kan je helpen om mogelijke schildklierproblemen vroegtijdig op te sporen, zodat je snel een juiste behandeling kunt krijgen. Daarnaast kan begrip van TSH-waarden schildklierpatiënten helpen met het juist instellen van hun schildkliermedicatie.

Lees verder om meer te weten te komen over normale en afwijkende TSH-waarden, en de oorzaken en gevolgen van afwijkende waarden. Tot slot lees je ook met welke behandelingen je TSH-waarden kunt normaliseren.

Inleiding tot TSH en schildklierfunctie

Thyroid Stimulating Hormone (TSH), ook wel schildklier stimulerend hormoon genoemd, is een belangrijke indicator van hoe je schildklier functioneert. TSH wordt gemaakt door de hypofyse. Dit is een hormoon producerende klier die zich in je hersenen bevindt. TSH reguleert de productie en afgifte van schildklierhormonen via de zogenoemde hypothalamus-hypofyse-schildklier as (HPT-as; afgeleid van de Engelse term: Hypothalamic-Pituitary-Thyroid axis). De productie van schildklierhormonen start dus in de hersenen. Dit gaat als volgt.

1. Hypothalamus: Als dit hersengebied een tekort aan schildklierhormoon waarneemt (je lichaam verbruikt het continu), stuurt de hypothalamus een signaal naar de hypofyse. De hypothalamus vertelt aan de hypofyse dat er een tekort aan schildklierhormonen is en dat de schildklier er meer van moet maken. De hypothalamus stuurt dus de hypofyse aan. Dit doet hij door meer Thyroid Releasing Hormone (TRH) aan te maken. TRH is het signaal wat de hypothalamus naar de hypofyse stuurt om duidelijk te maken dat er een tekort aan schildklierhormonen is en dat er meer van gemaakt moet worden.
2. Hypofyse (Pituitary): Nadat de hypofyse het signaal van de hypothalamus heeft ontvangen, stuurt hij een signaal naar de schildklier. De hypofyse vertelt aan de schildklier dat hij meer schildklierhormonen moet aanmaken en aan het bloed moet vrijgeven. De hypofyse stuurt dus de schildklier aan. Dit doet hij door meer Thyroid Stimulating Hormone (TSH) aan te maken. TSH is het signaal wat de hypofyse naar de schildklier stuurt om duidelijk te maken dat hij meer schildklierhormonen moet produceren en vrijgeven.
3. Schildklier (Thyroid):  Nadat de schildklier het signaal van de hypofyse heeft ontvangen, komt hij in actie. Deze produceert voornamelijk het schildklierhormoon T4 (zo’n 80%) en een klein beetje T3 (zo’n 20%). Ook geeft het schildklierhormonen vrij aan het bloed. Hierdoor stijgen de schildklierhormoonwaarden (T4 en T3) weer naar het normale niveau.
4. Negatieve feedbackloop: Als er weer voldoende schildklierhormoon in het bloed is, krijgt de hypothalamus het signaal dat er weer voldoende schildklierhormonen zijn. Hij stopt dan met het stimuleren van de hypofyse en zo komt de HPT-as weer tot rust totdat de schildklierhormoonwaarden weer dalen. Dan begint de hierboven beschreven cyclus weer opnieuw.

Goed om te onthouden: normaal gesproken geldt het volgende.

• Als de FT4-waarde omhoog gaat, gaat de TSH-waarde omlaag.
• Als de FT4-waarde omlaag gaat, gaat de TSH-waarde omhoog.

Wat zijn normale TSH-waarden (normaalwaarden)?

Normale TSH-waarden – ook wel ‘normaalwaarden’ of ‘referentiewaarden’ genoemd – kunnen variëren, maar over het algemeen wordt een TSH-bereik tussen de 0,4-4,0 mU/L als normaal beschouwd. Een waarde onder de 0,4 mU/L en boven de 4,0 mU/L kunnen dus afwijkend zijn, maar dit hoeft niet per se, want verschillende laboratoria hanteren verschillende normaalwaarden. De referentiewaarden zijn ook afhankelijk van leeftijd.

Kijk voor de referentiewaarden van jouw laboratorium op het uitslagenformulier van het bloedonderzoek. Meestal staan de referentiewaarden aan de linkerkant of rechterkant. Staan ze daar niet? Vraag ze dan op bij je arts.

Afwijkingen van TSH-waarden kunnen een teken zijn van verschillende schildklierproblemen, waaronder hypothyreoïdie (te lage productie van schildklierhormonen) of hyperthyreoïdie (te hoge productie van schildklierhormonen). Het is belangrijk om je TSH-waarden te laten controleren als je symptomen hebt zoals vermoeidheid, gewichtsveranderingen, haarverlies of stemmingswisselingen, want deze kunnen duiden op een schildklierprobleem, zoals een trage schildklier of snelle schildklier.

Normale TSH-waarde bij het gebruik van schildklierhormoon (medicatie)

Bij het gebruik van schildkliermedicijnen die schildklierhormonen (werkzame stof: levothyroxine) bevatten, streeft een arts of endocrinoloog eerst naar een TSH-waarde die binnen de normaalwaarden valt. Daarna kan de hoeveelheid van de schildkliermedicatie in kleine stapjes aangepast worden om zo te zoeken naar de juiste dosering voor patiënt en de FT4 en TSH-waarde waarbij hij of zij zich het best voelt. De meeste schildklierpatiënten voelen zich het best bij een TSH-waarde tussen de 0,4-2,0 mU/L.

Goed om te weten:

• Als de dosis van je schildkliermedicatie aangepast wordt, dan reageert de FT4-waarde in je bloed sneller dan de TSH-waarde.
• Het grof instellen met schildkliermedicatie duurt meestal enkele maanden. Het kan ook maanden duren voordat je schildklierklachten verminderen of verdwijnen. Je hebt dus geduld nodig.

Tip: Schrijf elke keer als je je schildklierwaarden laat onderzoeken je TSH-waarde en FT4-waarde op. Noteer hierbij ook de referentiewaarden van het laboratorium en hoe jij je bij deze bloedwaarden voelt. Schrijf bijvoorbeeld je meest voorkomende symptomen op en geef die een score van 0-10, waarmee je de ernst van de symptomen aangeeft. Als je op deze manier een schildklierboekje bijhoudt, is het voor zowel jezelf als je arts makkelijker om tot de juiste dosering van schildkliermedicatie te komen.

Wat betekent een lage TSH-waarde?

Als de test een lage TSH-waarde aangeeft, dan kan dat wijzen op hyperthyreoïdie, waarbij je schildklier te veel schildklierhormonen produceert. Dit wordt een ‘te snelle schildklier’ of  een ‘te snel werkende schildklier’ genoemd. Meestal wordt dit veroorzaakt door een auto-immuunziekte van de schildklier die de ziekte van Graves wordt genoemd.

Bij schildklierpatiënten die medicatie met schildklierhormonen slikken, kan een te lage TSH-waarde betekenen dat de dosering van hun medicatie te hoog is. Als er ook symptomen van hyperthyreoïdie aanwezig zijn, is het belangrijk om de dosering van de medicijnen te verlagen. Raadpleeg hiervoor je arts en doe dit nooit zelfstandig.

Hyperthyreoïdie kan leiden tot symptomen zoals gewichtsverlies, nervositeit, hartkloppingen, snel overprikkeld zijn, stemmingswisselingen, slaapproblemen, trillende handen of armen, angst en overmatig zweten en erg warm hebben.

Wat betekent een hoge TSH-waarde?

Een hoge TSH-waarde kan duiden op hypothyreoïdie, waarbij je schildklier te weinig schildklierhormonen produceert. Dit wordt ook wel een ‘trage schildklier’ of ‘traag werkende schildklier’ genoemd. De meest voorkomende oorzaak van een trage schildklier is een auto-immuunziekte van de schildklier die de ziekte van Hashimoto wordt genoemd.

Symptomen van hypothyreoïdie zijn onder andere vermoeidheid, gewichtstoename, vaak koud hebben, droge huid, obstipatie (verstopping), zwakke nagels en haaruitval. Een hoog TSH-niveau kan ook worden veroorzaakt door problemen in de hypofyse of hypothalamus, die verantwoordelijk zijn voor de regulatie van de TSH-productie.

Factoren die TSH-waarden kunnen beïnvloeden

Verschillende factoren kunnen invloed hebben op TSH-waarden. Stress, voedingsstoffen (waaronder een tekort of overschot aan jodium), ziekten, bepaalde medicijnen en supplementen (biotine), overgewicht en zwangerschap kunnen allemaal leiden tot veranderingen in de TSH-niveaus. Het is belangrijk om je arts op de hoogte te stellen van eventuele factoren die van invloed kunnen zijn op je TSH-waarden, zodat hij of zij jouw bloedwaarden goed kan interpreteren.

Waarschuwing: supplementen met biotine (zit vaak in multivitaminen en huid, haar en nagel supplementen) kunnen de waarden van een TSH test beïnvloeden. Daarom is het raadzaam om minimaal één week voor de test het gebruik van zulke supplementen tijdelijk te staken, want anders krijg je een verkeerd beeld van je schildklierfunctie.

TSH testen en diagnose van schildklieraandoeningen

Een TSH-test wordt vaak gebruikt om schildklierproblemen te diagnosticeren en om tot de juiste dosering van schildkliermedicatie te komen. Een bloedtest kan de TSH-waarde meten en helpen bepalen of er sprake is van hypothyreoïdie, hyperthyreoïdie of andere schildklieraandoeningen. Soms kan aanvullend onderzoek, zoals een echografie of schildklierscan, nodig zijn om een juiste diagnose te stellen.

TSH-waarden controleren en schildkliergezondheid evalueren

Het regelmatig controleren van je TSH-waarden kan helpen bij het monitoren van je schildkliergezondheid. Als je al gediagnosticeerd bent met een schildklierprobleem, kunnen regelmatige TSH-testen helpen bepalen in hoeverre je huidige behandeling goed is. Het is belangrijk om samen te werken met je arts om de juiste behandelingsopties en monitoringstrategieën te bepalen.

Behandelopties voor een afwijkende TSH-waarde

De behandeling van een abnormale TSH-waarde hangt af van de onderliggende oorzaak. Als je hypothyreoïdie hebt, kan je arts medicijnen met schildklierhormonen voorschrijven om je TSH en FT4 waarden te normaliseren. Bij hyperthyreoïdie kunnen schildklierremmende medicijnen, radioactief jodium of een operatie worden aanbevolen. Het is belangrijk om je goed te laten informeren door je arts over de behandelmogelijkheden. Ook is het belangrijk om regelmatig je TSH-waarden te blijven controleren.

Kortom

Je TSH-waarden spelen een cruciale rol bij het beoordelen van je schildklierfunctie. De TSH test geeft je inzicht in de werking van de schildklier. Het begrijpen van wat normale en abnormale TSH-waarden betekenen, evenals de mogelijke oorzaken en gevolgen, kan je helpen om eventuele schildklierproblemen vroegtijdig op te sporen en de juiste behandeling te krijgen. Werk samen met je arts om je TSH-waarden te monitoren en de beste behandelingsmogelijkheden voor jouw individuele situatie te bepalen.

Workshop Schildklierklachten Verminderen

In mijn schildklierworkshop leer je alles wat je over je schildklier moet weten. Je leert je schildklier(waarden) begrijpen en ontdekt hoe je klachten kunt verminderen. Klik hier voor meer informatie.