Auto-immuun paleo dieet: kruiden en specerijen bij auto-immuunziekten

Veel kruiden en specerijen hebben heilzame effecten, zoals het remmen van oxidatieve stress en ontstekingen. Deze effecten zijn gewenst bij auto-immuunziekten, maar het betekent niet dat je alle kruiden en specerijen allemaal zonder problemen kunt eten als je een auto-immuunziekte hebt. Als het op kruiden en specerijen aankomt kan het een uitdaging zijn om te ondervinden welke je zonder zorgen kunt eten. Sommige kunnen namelijk klachten veroorzaken of in standhouden bij auto-immuunaandoeningen, zoals Hashimoto, reumatoïde artritis, Graves, psoriasis, coeliakie, Crohn, colitis of multiple sclerose. Daarentegen bieden sommige kruiden en specerijen juist wél gezondheidsvoordelen bij auto-immuunziekten. In deze blog kom je te weten welke kruiden en specerijen je waarschijnlijk  zonder problemen kunt eten en welke je beter kunt laten staan tot na de laatste herintroductiefase van het auto-immuun paleo dieet (AIP dieet).

Maar eerst leggen we je kort het verschil uit tussen kruiden en specerijen. Ze zijn namelijk niet hetzelfde.

Verschil tussen kruiden en specerijen

De overeenkomst tussen kruiden en specerijen is dat ze beiden plantaardig zijn. Kruiden bestaan vooral uit de bladeren en stengels van groene planten, zoals laurierblad, oregano, tijm en rozemarijn. Kruiden komen het meest voor in landen met een gematigd klimaat. Daarentegen komen specerijen meer voor in landen met een subtropisch klimaat. Specerijen bestaan vooral uit de bloemknoppen, peulen of de wortels van planten. Bekende specerijen zijn gemberwortel, kurkuma, nootmuskaat en kruidnagel.

Laten we eens kijken naar waar je op moet letten als je kruiden en specerijen wilt gebruiken bij auto-immuunziekten.

Welke kruiden en specerijen zijn WEL toegestaan tijdens de eliminatiefase?

De kruiden die afkomstig zijn van de bladeren van planten met een aanwezige geur – zoals rozemarijn en oregano – zijn voor mensen met auto-immuunziektes meestal veilig te gebruiken tijdens het koken. Dat geldt ook voor alle specerijen die niet afkomstig zijn van de delen van de plant waarmee het zichzelf voortplant, zoals de schors en de wortels. Voorbeelden hiervan zijn kaneel, gember en kurkuma. Deze hebben verschillende heilzame effecten en kun je over het algemeen zonder problemen in je voeding verwerken.

Hieronder vind je een opsomming van de kruiden en specerijen die je in het geval van auto-immuunaandoeningen doorgaans wel kunt eten. Overal staat aangegeven van welk deel van de plant het afkomstig is:

• Citroenmelisse (bladeren)
• Basilicum (bladeren)
• Laurierblad (bladeren)
• Kamille (bloem)
• Kervel (bladeren, verwant aan peterselie)
• Bieslook (bladeren)
• Koriander (bladeren)
• Dille (bladeren)
• Lavendel (bladeren)
• Marjolein (bladeren)
• Oregano (bladeren)
• Peterselie (bladeren)
• Pepermunt (bladeren)
• Rozemarijn (bladeren)
• Salie (bladeren)
• Bonenkruid (bladeren)
• Aarmunt (bladeren)
• Dragon (bladeren)
• Tijm (bladeren)
• Foelie (omhulsel van muskaatnoot)
• (Chinese) kaneel (schors)
• Kruidnagel (bloemknop)
• Saffraan (bloem stampers)
• Vanille (vrucht), zowel vanille-extract op alcohol als vanillepoeder zijn toegestaan, mits het glutenvrij en graanvrij is. Alcohol wordt vaak van graan gemaakt, dus check of het vanille-extract op alcohol graanvrij is. Vanille-extract op alcohol bevat slechts een klein beetje alcohol en bovendien verdampt de alcohol bij verhitting, zoals koken en bakken.
• Knoflook (bloembol)
• Gember (wortel)
• Kurkuma (wortel)
• Mierikswortel (wortel)
• Uien en uienpoeder (bloembol)

Welke kruiden en specerijen zijn NIET toegestaan tijdens de eliminatiefase?

Zaden – zoals lijnzaad, hennepzaad, chiazaad, sesamzaad en maanzaad – horen niet thuis in de eliminatiefase van het AIP dieet. Er zijn ook specerijen die afkomstig zijn van de zaden van planten, zoals mosterdzaad, venkelzaad en komijnzaad. Deze dienen vermeden te worden tijdens de eliminatiefase, maar kunnen in de meeste gevallen tijdens de eerste fase van de herintroductie – er zijn vier fases – weer worden gegeten.

Hoewel bepaalde zaden – zoals zwarte komijnzaad – ook positieve effecten kunnen hebben bij auto-immuunziekten, worden ze voor de zekerheid toch vermeden tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet.

Specerijen die afkomstig zijn van de bessen en vruchten van de planten – bijvoorbeeld jenever- of inca bessen – dienen ook in het begin van het AIP dieet te worden vermeden. Dit type specerij bevat namelijk meer zaden dan vrucht, waardoor je evengoed het gemalen zaad eet. Gelukkig kan ook dit type specerij meestal in de eerste fase van de herintroductie worden gegeten.

Dan hebben we nog zaden uit de nachtschadefamilie, waarvan er een aantal ook onder specerijen vallen. Deze specerijen veroorzaken in de meeste gevallen problemen bij mensen met een auto-immuunziekte. Alle nachtschades worden tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet vermeden, vanwege de volgende drie aanwezige stoffen: lectine, saponine en capsaïcine. Deze drie stoffen kunnen problematisch zijn voor de darmen en kunnen een immuunreactie uitlokken. En dat wil je natuurlijk niet, want het immuunsysteem is al vaak te actief bij auto-immuunziekten.

Misschien is het je al opgevallen dat het veelal om de zaden gaat die mensen met een auto-immuunaandoening – tijdelijk – zouden moeten vermijden. Maar waarom is dat zo?

Zaden bevatten fytinezuur

De voornaamste reden dat zaden worden vermeden tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet heeft te maken met fytinezuur, ofwel fytaat. Fytinezuur is een antinutriënt. Antinutriënten zijn stoffen die de opname van voedingsstoffen – oftewel nutriënten – belemmeren. Planten maken fytinezuur aan om hun zaden te beschermen. De zaden zijn namelijk hun nakomelingen (kindjes). Dit helpt planten zichzelf te beschermen en zich te kunnen blijven voortplanten. Fytinezuur beschermt de zaden doordat ze een vervelende reactie uitlokken bij mens en dier zodra de plant – en dus de zaden – worden opgegeten. Hierdoor zal de plant in het vervolg met rust worden gelaten. Fytinezuur verhoogt dus de kans dat een plant overleeft en zich kan voortplanten.

Fytinezuur heeft het vermogen om mineralen – zoals ijzer, zink, magnesium en calcium – aan zich te binden, waardoor deze niet worden opgenomen door het lichaam. Als gevolg van een overmatige inname van fytinezuur kunnen er tekorten ontstaan. Fytinezuur zit – naast zaden – ook in granen, peulvruchten en noten, welke ook worden vermeden tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet.

Kruiden en specerijen die je tijdens de eerste fase kunt herintroduceren

De eliminatiefase van het AIP dieet duurt één tot drie maanden. Daarna is het de bedoeling dat je voeding gaat herintroduceren, waarbij je in fase 1 begint met de voeding die het minst vaak problematisch is en in fase 4 wordt de voeding geherintroduceerd die het vaakst problematisch is.

De volgende kruiden en specerijen zijn allemaal bes- of vruchtsoorten. Deze kunnen in de eerste fase van de herintroductie worden toegevoegd aan je voedingspatroon:

• Piment of Jamaicaanse peper (bessen)
• Jeneverbes (bessen)
• Zwarte peper (bessen)
• Witte peper (bessen)
• Groene peperkorrels (bessen)
• Roze peperkorrels (bessen)
• Steranijs (vrucht)
• Karwij (vrucht)
• Kardemom (vrucht)

Daarnaast kunnen de volgende zaden ook tijdens de eerste fase van de herintroductie worden toegevoegd aan je voedingspatroon:

• Anijszaad
• Anattozaad
• (Zwarte) komijnzaad
• Selderijzaad
• Dillezaad
• Venkelzaad
• Fenegriekzaak
• Mosterdzaad
• Nootmuskaat
• Maanzaad
• Sesamzaad

Blijf altijd alert tijdens het herintroduceren van bovenstaande typen specerijen en kruiden. Mochten er bepaalde symptomen opspelen, elimineer de smaakmakers dan wat langer en probeer het na verloop van tijd opnieuw.

Specerijen die je tijdens de derde en vierde fase kunt herintroduceren

De volgende specerijen zijn afkomstig van de nachtschadefamilie. Het is belangrijk om deze tot na de laatste fase van de herintroductie te elimineren, want voor veel mensen zijn ze problematisch. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat je altijd voorzichtig moet blijven met deze specerijen:

• Capsicum zaden
• Cayennepeper
• Chilipepervlokken
• Chilipoeder
• Kerriepoeder: bevat gewoonlijk ook komijnzaad, rode peper en fenegriekzaad
• Paprika – tijdens 3e fase herintroduceren
• Rode peper

Let op met veelgebruikte kruiden- en specerijenmengsels

Iets waar je ook voorzichtig mee moet zijn, is het gebruik van mengsels. Soms staat er niet op het etiket wat er precies inzit. Er staat dan bijvoorbeeld ‘kruiden’ of ‘natuurlijke smaakstoffen’. Mocht je de volgende kruidenmengsels in jouw keukenkast hebben staan, dan is het verstandig om deze niet te gebruiken tijdens de eliminatiefase van het AIP-dieet:

• Kerriepoeder: dit kruidenmengsel bevat vaak komijnzaad, fenegriekzaad en rode peper
• Chinese vijfkruidenpoeder: bevat steranijs, peperkorrels en venkelzaad
• Garam Masala: bevat peperkorrels, komijnzaad en kardemompeulen
• Wild en gevogelte kruiden: bevat peper en nootmuskaat
• Kruidenmix voor vlees: bevat meestal peper, chili, komijnzaad en cayennepeper

Kortom

Hoewel kruiden en specerijen veel gezondheidsvoordelen hebben, zijn ze niet allemaal bevorderlijk voor je gezondheid als je een auto-immuunaandoening hebt. Sommige kunnen namelijk klachten veroorzaken of in standhouden. Door het toepassen van een eliminatie-provocatie dieet – zoals het AIP dieet – kun je erachter komen welke kruiden en specerijen wél en niet goed voor jou zijn. Gember en kurkuma worden over het algemeen goed verdragen. Ze boosten je antioxidantenstatus en hebben een ontstekingsremmend effect. Daarom is het goed om beide regelmatig in je voeding te verwerken. Je kunt er trouwens ook thee van zetten.

Download Complete AIP Dieet Voedingslijsten

Ontvang de AIP Dieet Voedingslijsten direct in je mailbox. Zo zie je in één oogopslag wat je wel/niet kunt eten. Download nu tijdelijk gratis.