AIP dieet: zijn zaden gezond of schadelijk bij een auto-immuunziekte?

Zaden zijn rijk aan voedingsstoffen zoals mineralen en vezels. Toch worden ze (tijdelijk) vermeden tijdens het auto-immuun protocol dieet (AIP dieet). Maar waarom? Het korte antwoord is: omdat zaden bij sommige mensen klachten veroorzaken of in standhouden. En omdat de meeste mensen niet weten of dit bij hen het geval is. Maar gelukkig hoeft niet iedereen met een auto-immuunziekte levenslang zaden te vermijden. In veel gevallen kunnen ze na de eliminatiefase van het AIP dieet zonder problemen worden geherintroduceerd. En dit is ook aan te raden als je ze verdraagt, want zaden hebben ook gezondheidsvoordelen en zorgen voor meer variatie in je voedingspatroon.

In deze blog lees ja alles over zaden met betrekking tot auto-immuunziekten, zoals Hashimoto, Graves, reumatoïde artritis, syndroom van Sjögren, psoriasis, sarcoïdose, Crohn, colitis, coeliakie, diabetes type 1 en multiple sclerose (MS).

Laten we eerst eens beginnen met wat we onder zaden verstaan, voordat we doorgaan naar de reden waarom ze tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet worden vermeden.

Wat wordt er onder zaden verstaan?

Zaden zijn de ‘kindjes’ van een plant. Hiermee kunnen planten zich voortplanten. Voorbeelden van zaden zijn:

• Cacao (chocolade)
• Chiazaad – is eigenlijk geen zaad, maar een pseudograan
• Hennepzaad
• Koffie
• Lijnzaad
• Meloenpitten
• Pijnboompitten
• Pompoenpitten
• Sesamzaad
• Zonnebloempitten

Maar ook alle producten die van zaden worden gemaakt:

• Specerijen van zaden
  Waaronder venkelzaad, anijszaad, karwijzaad, mosterdzaad. Klik hier voor een volledig overzicht.
• Meel van zaden
  Waaronder meel van lijnzaad.
• Eiwitpoeders (proteïnepoeders) van zaden
  Waaronder proteïnepoeder van hennepzaad en pompoenpitten.
• Olie van zaden
  Waaronder lijnzaadolie, zonnebloemolie en walnootolie.
• Overige producten van zaden
  Waaronder tahin (sesampasta).

Download hieronder de complete AIP eliminatiefase voedingslijsten.

Alle zaden en zaadproducten worden tijdens de eliminatiefase van het auto-immuun paleo dieet (AIP dieet) vermeden.

Maar waarom precies?

Het antwoord lees je hieronder.

Waarom zaden vermijden tijdens de eliminatiefase?

Omdat zaden – net als granen, pseudogranen, peulvruchten en noten – een aantal gemeenschappelijke stoffen bevatten, die bij sommige mensen met auto-immuunziekten klachten kunnen veroorzaken of in stand kunnen houden. Het gaat hierbij om fytinezuur en enzymremmers.

Zaden zijn moeilijk te verteren

Zaden zijn net als noten, granen, pseudogranen en peulvruchten lastig te verteren. Mensen met een auto-immuunziekte hebben vaak al een verstoorde spijsvertering. Het eten van zaden kan bij sommige mensen de spijsvertering nog meer belemmeren.

Dit komt omdat zaden tegen vraat worden beschermd door fytinezuur en enzymremmers. Beide belemmeren de spijsvertering en dat is belangrijk voor het voorplantingsproces van de plant. Het zaad moet namelijk intact worden uitgescheiden via de ontlasting om zich voort te kunnen planten. Het mag dus niet verteerd worden in het maagdarmkanaal. Voor de plant is dit gunstig, maar voor ons natuurlijk niet. Want als de voeding niet goed verteerd kan worden, dan kan kunnen de voedingsstoffen ook niet goed opgenomen worden.

Fytinezuur kan de spijsverteringsenzymen trypsine, pepsine, amylase en glucosidase remmen en daarmee de opname van voedingsstoffen belemmeren. Maar dat is niet het enige nadeel van fytinezuur. In het zaad is fytinezuur aan mineralen gebonden. De mineralen die aan fytinezuur gebonden zijn kunnen niet worden opgenomen. Uit onderzoek is gebleken dat fytinezuur hierdoor de opname van ijzer, calcium, zink en magnesium kan remmen.[1]

Fytinezuur kan de opname van voedingsstoffen dus in ieder geval via twee mechanismen in de weg staan.

Voedingstekorten

Het eten van een grote hoeveelheid fytinezuurrijke voeding kan een tekort aan mineralen veroorzaken en in standhouden. En dan hebben we het niet over het eten van alleen een portie zaden, maar over een dagelijkse inname van verschillende voedingsmiddelen die allen een hoge concentratie fytinezuur bevatten. Voorbeelden hiervan zijn zaden, noten, chocolade, koffie, (pseudo)granen en peulvruchten. Als je dagelijks grote hoeveelheden van deze voedingsmiddelen eet, dan kan het mogelijk een tekort aan ijzer, calcium, zink en magnesium veroorzaken en in standhouden. Bijvoorbeeld als je meerdere koppen koffie per dag drinkt en dat combineert met het eten van veel zaden en graanproducten – lees: brood, crackers, pasta, rijst – tijdens het ontbijt, de lunch én de avondmaaltijd.

De inname van grote hoeveelheden fytinezuurrijke voeding zorgt er ook voor dat je minder ruimte in je buik overhoudt voor voedingsmiddelen die weinig fytinezuur bevatten, waaruit je de mineralen wel goed kunt opnemen.

Het belemmeren van de spijsvertering en opname van voedingsstoffen is niet het enige nadeel van zaden.

Verstoorde darmflora, lekkende darm en ontsteking

Als de voeding niet goed verteerd en opgenomen kan worden, dan blijft het in de darmen aanwezig waar het door darmbacteriën ‘opgegeten’ kan worden. Hoe meer zij te eten krijgen, hoe beter zij zich kunnen vermenigvuldigen. Als jij je voeding niet goed kunt opnemen in de dunne darm, en je darmbacteriën daardoor veel voeding krijgen, dan kunnen zij te veel in aantal toenemen – bacteriële overgroei – en raakt de samenstelling van je darmbacteriën (darmflora) verstoord. Dit kan leiden tot een lekkende darm en ontstekingen.

Onthoud het volgende

Zaden, noten, pseudogranen, granen en peulvruchten zijn de nakomelingen (kindjes) van planten. Al deze kindjes zijn lastig te verteren – ze worden onder andere beschermd door fytinezuur en enzymremmers – en kunnen daardoor leiden tot een verstoorde spijsvertering, verstoorde darmflora, een lekkende darm én ontsteking.

Niet iedereen heeft evenveel last van fytinezuur en enzymremmers. Sommige mensen hebben er helemaal geen last van. Het verschilt per individu. Omdat je meestal niet weet of je last hebt van zaden, is het advies om zaden één tot drie maanden te vermijden. Daarna kun je ze herintroduceren, zodat je erachter kunt komen welk effect zaden op jou hebben.

Ook belangrijk om te weten: fytinezuur heeft niet alleen maar nadelen.

Nuance 1: fytinezuur heeft ook gezondheidsvoordelen

Bij een beperkte inname heeft fytinezuur verschillende gezondheidsvoordelen. Het werkt onder andere als antioxidant. Fytinezuur is dus niet per definitie slecht. Als we het over de nadelen van fytinezuur hebben, dan heeft dat betrekking tot een hoge fytinezuurinname.

Gelukkig hoeven de meeste mensen zaden niet levenslang te vermijden. Vaak kunnen verschillende zaden vrij snel zonder problemen geherintroduceerd worden.

Er is nog een nuance met betrekking tot fytinezuur.

Nuance 2: darmbacteriën verbreken verbinding fytinezuur en mineralen

Bepaalde darmbacteriën zijn in staat om de mineralen los te maken van het fytinezuur, waardoor ze wel opgenomen kunnen worden. Maar deze capaciteit is helaas beperkt en dan heb je dus wel de juiste darmbacteriën nodig. Helaas hebben veel mensen niet alleen een auto-immuunziekte, maar ook een verstoorde samenstelling van darmbacteriën (darmflora). Gelukkig kan de darmflora wel verbeteren, waardoor de opname van mineralen uit fytinezuurrijke voeding beter kan worden. Daarom is het aan te raden om zaden eerst tijdelijk te vermijden totdat je darmflora is hersteld.

Laten we het nu eens over de herintroductie van zaden hebben.

Herintroductie van zaden

Zaden worden vrij snel geherintroduceerd, namelijk in de tweede herintroductiefase. Dit omdat ze door veel mensen prima verdragen worden en omdat ze rijk zijn aan voedingsstoffen. In onderstaande afbeelding kun je zien in welke volgorde de herintroducties van voedingsmiddelen wordt geadviseerd.

In de eerste fase worden de voedingsmiddelen geherintroduceerd die het minst vaak problemen opleveren tijdens de herintroductie. Daarentegen wordt in de laatste fase de voeding geherintroduceerd die het vaakst voor problemen zorgt tijdens de herintroductie.

Klik hier om meer te lezen over de herintroductiefase en de volgorde van herintroduceren.

Waar je op moet letten bij de herintroductie

Als je zaden gaat herintroduceren, let er dan op dat je het soort voor soort doet en niet verschillende zaden door elkaar. Want als het klachten veroorzaakt, dan weet je niet door welk zaad het precies komt.

Let er ook op dat er geen sporen van gluten in zitten!

Verder is het advies om de consumptie van zaden en noten rond de 20 gram per dag – in totaal – te houden. Dat is dus een klein portie – klein handje. Op die manier profiteer je optimaal van de gezondheidsvoordelen van zaden.

Kortom

Bij sommige mensen worden klachten veroorzaakt of in standgehouden door zaden. Daarom worden ze tijdens de eliminatiefase van het AIP dieet vermeden. Vanwege de vrij goede verdraagzaamheid en de hoge voedingswaarde worden zaden vrij snel geherintroduceerd. Zaden zijn – in beperkte mate – een prima voedingsbron voor de mensen die ze goed verdragen. Of je zaden wel of niet verdraagt kun je testen door middel van het AIP eliminatie-provocatie dieet.

Download Complete AIP Dieet Voedingslijsten

Ontvang de AIP Dieet Voedingslijsten direct in je mailbox. Zo zie je in één oogopslag wat je wel/niet kunt eten. Download nu tijdelijk gratis.

Klik hier om alle bronnen te zien

[1] Bohn, T., Davidsson, L., Walczyk, T., & Hurrell, R. F. (2004). Phytic acid added to white-wheat bread inhibits fractional apparent magnesium absorption in humans. The American journal of clinical nutrition, 79(3), 418-423.
www.thepaleomom.com/the-whys-behind-the-autoimmune-protocol-nuts-and-seeds