Alles wat je moet weten over Hashimoto: oorzaken, symptomen en behandelingen

Hashimoto is de meest voorkomende oorzaak van een trage schildklier (hypothyreoïdie). Het is een auto-immuunziekte die een chronische ontsteking van de schildklier veroorzaakt. Hashimoto wordt veroorzaakt door een overactief immuunsysteem dat de schildklier aanvalt, waardoor de schildklier beschadigd en ontstoken raakt. Dit leidt tot een trage schildklierfunctie. Hashimoto is een veelvoorkomende ziekte en komt voornamelijk voor bij volwassen vrouwen.

Deze schildklieraandoening kan een breed scala aan symptomen veroorzaken. De verschijnselen kunnen variëren, maar veelvoorkomende klachten zijn vermoeidheid, gewichtstoename, haaruitval, vaak koud hebben en spierpijn. Daarnaast kunnen ook mentale en emotionele symptomen voorkomen, zoals een verminderde concentratie, geheugenproblemen, onhelder hoofd hebben, depressie en angst.

Gelukkig zijn er verschillende behandelingen beschikbaar voor Hashimoto, waaronder schildkliermedicatie. Het is ook belangrijk om een gezonde levensstijl te hebben, waaronder een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging.

In deze blog ontdek je alles wat je moet weten over Hashimoto, inclusief de oorzaken, symptomen en behandelingen die beschikbaar zijn.

Wat is de ziekte van Hashimoto?

De ziekte van Hashimoto, ook bekend als Hashimoto thyreoïditis, is vernoemd naar de arts (Hakaru Hashimoto) die het voor het eerst beschreef (in 1912). De ziekte treft voornamelijk volwassen vrouwen. Hashimoto komt in mindere mate voor bij meisjes en soms komt het voor bij mannen en jongens.

Hashimoto is de meest voorkomende oorzaak van een traag werkende schildklier. Deze schildklierziekte is een auto-immuunziekte die de schildklier aantast. Bij een auto-immuunziekte valt het immuunsysteem lichaamseigen cellen aan. In het geval van Hashimoto produceert het immuunsysteem antilichamen (antistoffen), die je eigen schildklier als vijand aanwijzen. Als gevolg keert het immuunsysteem zich tegen het schildklierweefsel. Dit betekent dat immuuncellen de schildklier aanvallen, zoals ze normaal gesproken bij ziekteverwekkers doen.

Door deze aanval van het afweersysteem raakt de schildklier beschadigd en ontstoken. Als dit auto-immuun proces niet tot rust wordt gebracht, wordt de schildklier continu aangevallen en is hij chronisch ontstoken. Dit zorgt ervoor dat hij steeds meer afgebroken wordt. De schildklier wordt dan steeds kleiner (verschrompelt), waardoor hij na verloop van tijd niet meer voldoende schildklierhormoon aanmaken (de schildklierhormoon fabriek is als het ware kapot). Het gevolg daarvan is een tekort aan schildklierhormonen. Dit wordt een traag werkende schildklier genoemd, maar eigenlijk werkt hij niet te traag. Hij maakt minder schildklierhormonen aan, omdat hij beschadigd is.

Door een tekort aan schildklierhormonen kun je uiteenlopende klachten krijgen, want deze hormonen beïnvloeden iedere lichaamscel en dus ook elk orgaan. Elke cel heeft schildklierhormonen nodig om te kunnen functioneren. Bij een tekort gaat je stofwisseling omlaag.

Oogziekte

Bij een klein deel van de Hashimotopatiënten treden oogklachten op. De oogziekte komt voornamelijk voor bij de ziekte van Graves, een andere auto-immuunziekte van de schildklier. Ongeveer 3 procent van de mensen met de oogziekte heeft Hashimoto.

Hoe is het verloop van de ziekte van Hashimoto?

Auto-immuunziektes, waaronder ook Hashimoto, worden gekenmerkt door periodes van toename (opvlamming, ofwel flare up) en afname (remissie) van klachten. Elke keer als het immuunsysteem het schildklierweefsel aanvalt (omdat het wordt getriggerd), ontstaat er schade en ontsteking. Als de cellen van de schildklier kapot gaan, komen de schildklierhormonen die erin opgeslagen zijn vrij in het bloed. Dit kan voor een tijdelijke toename van schildklierhormonen in het bloed zorgen (hyperthyreoïdie). Dit veroorzaakt klachten. Daarentegen verminderen of verdwijnen de symptomen als het immuunsysteem tot rust komt en de schildklier met rust laat.

Het kan jaren duren voordat de schildklier zo erg beschadigd is geraakt (en gekrompen) dat hypothyreoïdie optreedt (verlaging van FT4 en verhoging van TSH). Door dit langzame verloop kan het jaren duren voordat de diagnose wordt gesteld.

Oorzaken van de ziekte van Hashimoto

De exacte oorzaken van de ziekte van Hashimoto zijn nog niet volledig bekend, maar genetische factoren lijken een rol te spelen. De ziekte komt namelijk vaker voor bij mensen met een bepaalde erfelijke aanleg en met andere auto-immuunziekten in de familie. Ook omgevingsfactoren spelen een rol. Bepaalde omgevingsfactoren, zoals een te hoge inname van jodium, een tekort aan vitamine D en selenium, virale infecties, hormonale veranderingen, hormoonverstorende stoffen lijken de ontwikkeling van de ziekte te triggeren (uitlokken) bij mensen die genetisch vatbaar zijn.

Bij verschillende auto-immuunziekten, waaronder deze schildklieraandoening, wordt een verlaagd aantal T-regulerende cellen in het bloed gevonden. Dit zijn een specifiek soort immuuncellen die het afweersysteem horen te reguleren. Ze horen te voorkomen dat je chronische ontstekingen, auto-immuunziekten en allergieën ontwikkelt. Bij Hashimoto lijkt dit mechanisme niet goed te werken.

Symptomen van de ziekte van Hashimoto

De symptomen van deze schildklieraandoening kunnen variëren, maar veelvoorkomende klachten zijn:

• Vermoeidheid, snel vermoeid zijn
• Gewichtstoename en moeite met afvallen
• Haaruitval
• Zwakke nagels (scheurende of brekende nagels)
• Droge huid, dikker worden van de huid
• Traagheid
• Het constant koud hebben (kouwelijkheid)
• Obstipatie (trage stoelgang, verstopping)
• Pijn en krampen in de spieren (spierkramp)
• Tintelingen in handen en vinger
• Verlaging van toon van de stem
• Afname van gehoor
• Lager hartritme (lage hartslag)
• Menstruatieproblemen, onregelmatige menstruatie
• Soms struma, een vergroting van de schildklier (zichtbaar bij lichamelijk onderzoek)

Daarnaast kunnen er ook mentale en emotionele symptomen optreden, zoals:

• Verminderde werking van de hersenen
• Vergeetachtigheid, geheugenproblemen
• Concentratieproblemen, verminderde focus
• Onhelder hoofd (brain fog)
• Psychische stoornissen
• Depressie
• Angst

Hashimoto & hypothyreoïdie (trage schildklier): Wat is het verschil?

Hoewel de ziekte van Hashimoto de meest voorkomende oorzaak is van hypothyreoïdie, is het belangrijk om het onderscheid te begrijpen tussen beide. De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte die de schildklier aantast, waardoor meestal na verloop van tijd een tekort aan schildklierhormoon (hypothyreoïdie) ontstaat. Hypothyreoïdie betekent dus een tekort aan schildklierhormoon en Hashimoto is één van de oorzaken hiervan. Hashimoto is in meer dan 90 procent van de gevallen de oorzaak. Andere oorzaken van een trage schildklierfunctie kun je hier lezen.

Is Hashimoto gevaarlijk?

Nee, de ziekte van Hashimoto is niet levensbedreigend, mits het tekort aan schildklierhormoon aangevuld wordt door middel van pillen of capsules met schildklierhormoon.

Diagnose stellen bij Hashimoto

Om de ziekte van Hashimoto te diagnosticeren, zal een arts naar de symptomen kijken (lichamelijk onderzoek) en verschillende tests uitvoeren, waaronder bloedonderzoek om de schildklierhormoonspiegels te controleren. Specifiek worden de schildklierwaarden FT4 (vrij T4) en TSH gemeten om te checken of er sprake is van een tekort aan schildklierhormoon.

Daarnaast wordt meestal de schildklierantistof anti-TPO (TPOAb) gemeten om te checken of er sprake is van Hashimoto. TPO is een afkorting voor de Engelse term ‘Thyroid peroxidase’ (thyreoperoxidase). Dit is een schildkliereiwit. Meer specifiek: een enzym dat betrokken is bij de productie van schildklierhormonen in de schildklier. Anti-TPO is dus een antilichaam (antistof) die gericht is op het enzym thyreoperoxidase. In de meeste gevallen zijn de anti-TPO antistoffen in het bloed verhoogd bij Hashimoto, maar soms niet. Sommige mensen met Hashimoto hebben alleen verhoogde anti-Tg (TGAb) schildklierantistoffen in het bloed. Daarom is het voor het stellen van de diagnose belangrijk om beide schildklierantistoffen te meten. Helaas gebeurt dit vaak niet, waardoor de diagnose Hashimoto vaak gemist wordt. Daarnaast is er een kleine groep mensen die helemaal geen schildklierantistoffen aanmaakt, maar die wel dezelfde schildklierafwijkingen (ontstoken schildkliercellen) vertonen als bij Hashimoto.

Daarnaast kan er ook een echografie (echo) van de schildklier worden gemaakt om de grootte en structuur van de schildklier te onderzoeken.

Kortom, er is sprake van Hashimoto als:

• Er symptomen van een trage schildklier aanwezig zijn
• TSH verhoogd is
• FT4 verlaagd is
• Anti-TPO (TPOAb) en of anti-TG (TGAb) verhoogd zijn

Aanvullend bloedonderzoek

Aanvullend bloedonderzoek kan waardevol zijn. Een tekort aan ijzer, vitamine B12 en vitamine D komt namelijk vaak voor bij schildklieraandoeningen. Bij het aanhouden van klachten is het raadzaam om te checken of er voedingstekorten zijn.

Bloedtesten voor meten ijzertekort:

• Ferritine
• Transferrine
• Hemoglobine (Hb)

Bloedtesten voor meten vitamine B12-tekort:

• Vitamine B12
• Actief vitamine B12 (holo TC)
• Methylmalonzuur (MMA)
• Homocysteïne

Bloedtest voor meten vitamine D-tekort:

• 25-hydroxy vitamine D (dit is de standaard vitamine D test)

Kan je genezen van de ziekte van Hashimoto?

In de wetenschap is helaas nog geen bewijs gevonden dat de ziekte van Hashimoto kan genezen, maar je kunt het wel goed behandelen. Schildkliercellen kunnen in principe herstellen, maar vrijwel altijd is de afbraak door het immuunsysteem groter dan het herstel. Zolang het afweersysteem zich op de schildkliercellen richt, krimpt de schildklier steeds een beetje verder, waardoor de capaciteit om schildklierhormonen aan te maken afneemt. De hoeveelheid schildklierhormonen die het aanmaakt daalt. Dit is de reden waarom de dosis schildklierhormoon (medicatie) in de beginperiode steeds verhoogt moet worden.

Toch zijn er verhalen van mensen met de diagnose Hashimoto, die succesvol gestopt zijn met hun schildkliermedicatie. Zij geven aan dat zij al jarenlang zonder klachten én met normale schildklierwaarden leven. Helaas zijn dit enkele uitzonderingen. Meestal lukt dit namelijk niet.

Wel kan de ziekte in remissie gaan. Dit betekent dat de schildklierantistoffen (anti-TPO en anti-Tg) kunnen normaliseren en dat symptomen tijdelijk kunnen verminderen of verdwijnen. Remissie kan wel jaren duren en kan daarom voelen als genezing, maar het is niet hetzelfde. Want bij genezing is de ziekte helemaal weg en bij remissie niet. Bij blootstelling aan een trigger (bijvoorbeeld een infectie, hormonale verandering, slaaptekort, te veel jodium, gifstoffen of stress) kan het immuunsysteem weer actiever worden en kan de ziekte opvlammen, waardoor symptomen weer terugkomen.

Met een goede behandeling kan Hashimoto in remissie treden, waardoor je er niet of weinig last van hoeft te hebben, en je een normaal leven kunt leiden, net als anderen.

Behandelopties voor Hashimoto

Gelukkig is het goed te behandelen. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar voor de ziekte van Hashimoto. De standaard reguliere medische behandeling is het voorschrijven van schildkliermedicatie, zoals levothyroxine (medicijnen die het schildklierhormoon T4 bevatten), om het tekort aan schildklierhormonen aan te vullen en de symptomen te verminderen. Daarnaast wordt soms het medicijn Cytomel (bevat het schildklierhormoon T3) voorgeschreven. Dit doet een arts soms als de T3 waarde in het bloed te laag is of als er klachten aanwezig blijven ondanks een normale FT4 en TSH waarde in het bloed. Hoewel er (nog) geen wetenschappelijk bewijs is voor de toegevoegde waarde van T3 medicatie, geven sommige schildklierpatiënten aan dat zij zich hierdoor beter voelen. Hetzelfde geldt voor het gebruik van natuurlijk schildklierhormoon, wat zowel T4 als T3 hormoon bevat.

Het is belangrijk om regelmatig bloedonderzoek te laten doen om de schildklierhormoonspiegels te controleren en de medicatie indien nodig aan te passen.

Bij de meeste mensen verdwijnen of verminderen de symptomen door het gebruik van schildkliermedicatie en normalisatie van de schildklierwaarden, maar naar schatting blijft ongeveer 15 procent klachten houden. Dit worden restklachten genoemd. Aanpassingen in voeding en leefstijl, en het aanvullen van voedingstekorten met supplementen, zorgen vaak voor een vermindering of totale verdwijning van restklachten.

Veranderingen in levensstijl om Hashimoto klachten te verminderen

Naast medicatie kunnen leefstijlveranderingen ook helpen bij het omgaan met de ziekte van Hashimoto. Het is belangrijk om een gezonde levensstijl aan te nemen, waaronder regelmatige lichaamsbeweging, goed en voldoende slapen, en stressmanagement. Dit vermindert vaak klachten.

Voeding voor het verminderen van Hashimoto klachten

Het is belangrijk dat je gezond eet, want voeding heeft vaak een grote invloed op restklachten bij Hashimoto. Zo geven veel patiënten aan dat hun restklachten veroorzaakt of verergerd worden door het eten van producten met veel suiker, alcohol, gluten en zuivel. Als zij deze voeding vermijden voelen zij zich beter en verminderen of verdwijnen hun klachten.

Ook andere voedselovergevoeligheden komen regelmatig voor bij Hashimoto. Zo melden sommigen dat zij klachten krijgen door nachtschades (waaronder tomaten en aardappelen), glutenvrije granen en peulvruchten. Helaas kun je voedselovergevoeligheden niet goed met bloedonderzoek (IgA en IgG antistoffen) meten. De beste manier om voedselovergevoeligheden te achterhalen is een eliminatie-provocatie dieet. Het auto-immuun paleodieet (AIP dieet) is een voorbeeld van een uitgebreid eliminatie-provocatie dieet, wat je helpt onderzoeken welke voeding je wel en niet verdraagt. In mijn online Auto-Immuun Programma leer je hier alles over. Klik hier voor meer informatie over het programma.

Naast het onderzoeken van voedselovergevoeligheden is het belangrijk dat je voeding eet die rijk is aan voedingsstoffen die de schildklier en het immuunsysteem ondersteunen. Denk hierbij aan groenten, fruit, paddenstoelen, vlees, gevogelte, vis en schaal- en schelpdieren. En als je ze verdraagt zijn noten, zaden en eieren ook goede voedingsmiddelen. Veel mensen krijgen te weinig omega 3-vetzuren (EPA en DHA) binnen. Het is belangrijk om hier extra op te letten, want omega 3 is nodig voor het oplossen van ontstekingen, maar ook voor gezonde hersenen, spieren, en hart- en vaten. Omega 3-vetzuren (EPA en DHA) zitten in vis en in schaal- en schelpdieren. Volgens de Gezondheidsraad zou je minimaal één keer per week vis (bij voorkeur vette vis) moeten eten. Slechts 30 procent doet dit. 70 procent krijgt er dus te weinig van binnen.

Supplementen bij Hashimoto

Veel mensen met Hashimoto hebben een tekort aan vitamine D. Het is belangrijk om te testen of je een tekort hebt. Dit kan met een bloedtest. Vraag je arts hierom. Veel laboratoriums adviseren om een bloedwaarde van minimaal 75 nmol/L na te streven. Is jouw vitamine D waarde te laag? Dan is het essentieel om je vitamine D aan te vullen met een supplement.

Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat vitamine D en selenium supplementen de schildklierantistof anti-TPO kunnen verlagen. Selenium is een belangrijke voedingsstof die nodig is voor de aanmaak van glutathion. Dit is een belangrijke antioxidant die je schildklier beschermt tegen schade door het immuunsysteem en tegen vrije radicalen (schadelijke stoffen) die ontstaan bij de productie van schildklierhormonen. In hoeverre seleniumsupplementen klachten verminderen is mij niet bekend. Het oplossen van een vitamine D-tekort levert wel een voelbare vermindering van symptomen op.

Daarnaast geven veel Hashimotopatiënten aan dat magnesium supplementen helpen met het verminderen van vermoeidheid, slaapproblemen, hoofdpijn en spierklachten, zoals spierkrampen en spierpijn.

Alternatieve therapieën voor de ziekte van Hashimoto

Sommige mensen met de ziekte van Hashimoto zoeken naar alternatieve therapieën om hun symptomen te verlichten. Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is voor genezing van deze ziekte, kunnen bepaalde complementaire behandelingen zoals acupunctuur, kruidensupplementen, supplementen met vitamines en mineralen, en stressverminderingstechnieken zoals yoga en meditatie helpen om de symptomen te verminderen en het welzijn te verbeteren. De effecten verschillen per persoonlijke situatie.

Hashimoto en zwangerschap

Vrouwen met de ziekte van Hashimoto die zwanger willen worden of al zwanger zijn, moeten extra aandacht besteden aan hun schildklier en schildklierwaarden. Het is belangrijk om regelmatig bloedonderzoek te laten doen om de schildklierhormoonspiegels te controleren en indien nodig de schildkliermedicatie aan te passen. Een goed gecontroleerde schildklierfunctie tijdens de zwangerschap is essentieel voor een gezonde ontwikkeling van de baby. Tijdens de zwangerschap heb je vaak 25-50 procent meer schildklierhormoon nodig. Om deze reden moet de dosis schildklierhormoonmedicatie vrijwel altijd verhoogd worden.

Een verhoogde waarde van TPO-antistoffen (anti-TPO) is in verband gebracht met een verhoogd risico op problemen tijdens de zwangerschap.

Conclusie: Goed leven met de ziekte van Hashimoto

Hoewel de ziekte van Hashimoto een uitdaging kan zijn, en je dagelijkse leven erdoor belemmert kan worden, is het mogelijk om een goed leven te leiden met deze aandoening. Door de juiste behandeling te volgen, leefstijlveranderingen aan te brengen, de juiste voeding te eten en regelmatig met je huisarts, endocrinoloog of internist te overleggen/bijsturen, kunnen de symptomen worden verminderd en kan een goede gezondheid worden behouden. Met de juiste zorg en aandacht is het mogelijk om een fijn, energiek en actief leven te leiden.

Ik hoop dat je nu een beter begrip hebt van deze veelvoorkomende schildklieraandoening, inclusief de oorzaken, symptomen en behandelingen. Als je vermoedt dat je de ziekte van Hashimoto hebt, is het belangrijk om een afspraak te maken met een arts voor een juiste diagnose en behandeling. Weet dat je niet alleen bent en dat er ondersteuning beschikbaar is om je te helpen bij het omgaan met deze aandoening.

Workshop Schildklierklachten Verminderen

In mijn schildklierworkshop leer je alles wat je over je schildklier moet weten. Je leert je schildklier(waarden) begrijpen en ontdekt hoe je klachten kunt verminderen. Klik hier voor meer informatie.