AIP dieet: waarom schaal- en schelpdieren eten bij auto-immuunziekten?

Het auto-immuun paleo dieet draait niet alleen om het elimineren van voedingsmiddelen die klachten kunnen veroorzaken of in stand kunnen houden, maar ook om het toevoegen van voeding met een hoge concentratie aan voedingsstoffen. Dit omdat voedingstekorten vaak voorkomen bij auto-immuunziekten zoals Hashimoto, Graves, reumatoïde artritis, syndroom van Sjögren, psoriasis, sarcoïdose, Crohn, colitis, coeliakie, diabetes type 1 en multiple sclerose (MS). Schaal- en schelpdieren zijn rijk aan belangrijke voedingsstoffen. In deze blog lees je er alles over.

Maar voordat we het over de gezondheidsvoordelen van schaal- en schelpdieren gaan hebben, laten we je eerst weten wat we onder schaal- en schelpdieren verstaan.

Wat zijn schaal- en schelpdieren?

Schaal- en schelpdieren leven in de zee of in zoetwater. Het zijn officieel geen vissen, maar vaak worden ze hier wel toe gerekend. Onder andere omdat ze grotendeels dezelfde gezondheidsvoordelen als vissen hebben.

Voorbeelden van schaaldieren zijn:

• Kreeft – zeekreeft, hoornkreeft, langoustine en rivierkreeft
• Garnalen – Hollandse en Noorse, kleine Aziatische en grote tropische garnalen (gamba’s)
• Krab

Schelpdieren vallen onder de weekdieren. Onder schelpdieren vallen verschillende soorten tweekleppige weekdieren.

Voorbeelden van schelpdieren zijn:

• Mosselen
• Oesters
• Mesheften, ofwel scheermessen
• Sint-Jakobsschelpen, ofwel coquilles
• Kokkels
• Slakken
• Inktvissen

Nu je weet waarover we het hebben, kunnen doorgaan naar de gezondheidsvoordelen.

Gezondheidsvoordelen van schaal- en schelpdieren

Het AIP dieet draait niet alleen om het elimineren van potentieel problematische voedingsmiddelen, maar ook om het toevoegen en meer eten van voedingsmiddelen met een hoge voedingswaarde. Deze voedingsmiddelen noemen we ook wel de ‘AIP superfoods’. Schaal- en schelpdieren behoren hiertoe. Ze zijn rijk aan voedingsstoffen. Laten we hier eens op inzoomen.

Rijk aan omega 3

Schaal- en schelpdieren bevatten net als vis en zeewier de omega 3-vetzuren EPA en DHA. Omega 3 is essentieel voor een goede werking van het immuunsysteem en de hersenen. De hersenen hebben vooral het omega 3-vetzuur DHA nodig om goed te kunnen functioneren. Het immuunsysteem gebruikt de omega 3-vetzuren voor de productie van stoffen die nodig zijn om ontstekingen op te kunnen lossen: de zogenoemde resolvinen. Omega 3-vetzuren werken dus ontstekingsremmend, of eigenlijk ontstekingsoplossend.[1], [2]

Omega 3 blijkt ook belangrijk te zijn voor een goede nachtrust. In ieder geval bij kinderen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de inname van extra omega 3-inname bepaalde aspecten van de nachtrust kan verbeteren.[3] Verder beschermen de omega 3-vetzuren je hersenen tegen de negatieve effecten van cortisol, een hormoon wat je aanmaakt bij stress. Ook beschermt het tegen een burn-out. Omega 3 maakt je dus stressbestendiger.[4], [5], [6]

Klik hier om meer te lezen over de gezondheidsvoordelen van omega 3.

Vrijwel iedereen krijgt te weinig omega 3 binnen via de voeding. Het is dan ook niet gek dat er veel mensen zijn met hersenproblemen –geheugenproblemen, concentratieproblemen, depressie, angststoornissen, ADHD en autisme – en chronische ontstekingen, waaronder auto-immuunziekten.

Door regelmatig schaal- en schelpdieren te eten ondersteun je een goede werking van je hersenen en immuunsysteem.

Veel vitamine B12

Schaal en schelpdieren bevatten veel vitamine B12. Deze vitamine speelt onder andere een belangrijke rol binnen het zenuwstelsel en is daarom nodig voor een goede hersenfunctie.

Rijk aan mineralen

Schaal- en schelpdieren zijn rijk aan de volgende mineralen:

• Koper
• Jodium
• IJzer
• Zink
• Selenium

Al deze mineralen zijn nodig voor een goede werking van de schildklier en de hersenen. Daarnaast spelen jodium, zink en selenium een belangrijke rol binnen het immuunsysteem.

In tegenstelling tot bij (pseudo)granen, peulvruchten, zaden en noten zijn de mineralen in schaal- en schelpdieren niet aan fytinezuur gebonden. Hierdoor kunnen deze mineralen beter worden opgenomen dan de mineralen uit de genoemde plantaardige bronnen.

Astaxantine

Garnalen, krab en kreef bevatten net als zalm astaxanthine. Dit is het stofje wat zorgt voor de roze-rode kleur. Astaxanthine is één van de meest krachtige en veelzijdige antioxidanten die er in de natuur aanwezig is. Het remt oxidatieve stress en ontsteking[7], twee factoren die aan de basis liggen van allerlei klachten. Niet alleen bij auto-immuunziekten, maar ook bij tal van chronische klachten.

Superieure eiwitten

Schaal- en schelpdieren bevatten veel eiwitten die goed door je lichaam te gebruiken zijn – hoge biobeschikbaarheid. Deze eiwitten blijken superieur te zijn ten opzichte van de eiwitten uit vlees met betrekking tot de samenstelling van je darmbacteriën (darmflora). De eiwitten uit schaal- en schelpdieren, maar ook uit vis, bevorderen de groei van gunstige darmbacteriën en kunnen je darmflora verbeteren.[8]

Goed voor je darmbacteriën (darmflora)

Zowel de eiwitten als de omega 3-vetzuren uit schaal- en schelpdieren, maar ook uit vis, hebben een positieve invloed op je darmflora. Door regelmatig schaal- en schelpdieren op je menu te zetten kun je jouw darmflora verbeteren.

Veel mensen met een auto-immuunziekte hebben een verstoorde darmflora. Hiermee bedoelen we een verstoorde samenstelling van darmbacteriën. Dit kan vervolgens leiden tot maagdarmklachten, zoals reflux, opgeblazenheid, buikpijn, obstipatie, slappe ontlasting en winderigheid. Maar het kan ook leiden tot een zogenoemde lekkende darm en een overactief immuunsysteem, waarbij overmatige ontstekingsreacties plaatsvinden.

Het herstellen van je darmflora is essentieel als je klachten bij auto-immuunziekten wilt verlichten. Daarom is het AIP dieet onder andere gericht op het herstellen van de darmflora.

Nu heb je misschien wel eens verhalen gehoord of gelezen over nadelige gezondheidseffecten van schaal- en schelpdieren. Laten we hier eens naar kijken.

Gezondheidsnadelen van schaal- en schelpdieren

Sommige mensen denken dat schaal- en schelpdieren veel gifstoffen bevatten. Enerzijds omdat het zeewater steeds meer vervuild raakt en anderzijds omdat zij op de bodem van de zee leven, waar al het vuil ligt. Maar klopt dit wel? Bevatten schaal- en schelpdieren veel gifstoffen? En hoe veilig zijn ze om te eten? De antwoorden lees je hieronder.

Kwik in schaal- en schelpdieren

Ja, ze bevatten ook een kleine hoeveelheid van het zware metaal kwik. Maar dit is geen reden om ze te laten staan. Het gehalte aan kwik in schaal- en schelpdieren is over het algemeen heel laag. Schaal- en schelpdieren staan onderaan de voedselketen en hetgeen zij eten is bevat nauwelijks zware metalen. Daarom bevatten ze over het algemeen minder zware metalen – zoals kwik – dan bijvoorbeeld roofvissen.[9] Grote roofvissen zoals zwaardvis en haai eten andere vissen die kwik bevatten. Op die manier kan de kwik in grote roofvissen opstapelen. Dat is een belangrijke reden om deze twee vissoorten niet te vaak op het menu te zetten.

Verder is kwik in vis en schaal- en schelpdieren eigenlijk alleen een probleem als er meer kwik dan selenium in zit. Over het algemeen bevatten alle schaal- en schelpdieren en vissoorten – met uitzondering van haai, zwaardvis, rode mul en goudbrasem – meer selenium dan kwik. Dit geldt ook voor tonijn. De verhouding tussen selenium en koningsmakreel is niet bekend.[10] Wel is bekend dat beide vissoorten veel kwik bevatten. Wees hier dus voor de zekerheid voorzichtig mee.

Conclusie: Met betrekking tot zware kwik zijn vrijwel alle soorten schaal- en schelpdieren en vis veilig om te eten, met uitzondering van haai, zwaardvis, rode mul, tegelvis, koningsmakreel en goudbrasem.

Door naar het volgende onderwerp: algengifstoffen.

Vergiftiging door algengifstoffen in schaal- en schelpdieren

In zeldzame gevallen worden mensen vergiftigd door schaal- en schelpdieren. Dit komt omdat de schaal- en schelpdieren dan algen hebben gegeten die algengifstoffen (fycotoxinen) bevatten. Als deze schaal- en schelpdieren dan vervolgens door de mens worden gegeten, dan kan men daar ziek van worden.[11] Helaas kunnen deze algengifstoffen niet onschadelijk gemaakt worden hitte, dus koken of roerbakken heeft geen zin. Wel kun je de kans op vergiftiging verkleinen door schaal- en schelpdieren:

• Te kopen bij een visboer of in een goed restaurant
• Niet zelf te vangen in wateren die niet zijn gecontroleerd op biotoxinen
• Niet in ontwikkelingslanden te eten, aangezien de veiligheidseisen daar mogelijk lager liggen en de kans op algengifstoffen in het voedsel daar hoger is

Nogmaals, de kans op een vergiftiging is zeer klein en zeker als je je aan bovenstaande tips houdt. Er zijn trouwens ook internationale regels en normen vastgesteld. Alle schaal- en schelpdieren die in Nederland worden geïmporteerd worden gecontroleerd op algengifstoffen. Partijen die te veel algengifstoffen bevatten worden vernietigd.

Conclusie: Maak je maar geen zorgen over algengifstoffen in schaal- en schelpdieren.

Laten we doorgaan naar het norovirus.

Virussen in schaal- en schelpdieren

In rauwe schaal- en schelpdieren kan het norovirus voorkomen. Als je dit binnenkrijgt kun je er ziek van worden. Het vervelende is dat je het niet kunt zien of ruiken als schaal- en schelpdieren met het norovirus besmet zijn. Gelukkig kun je kans op besmetting voorkomen door geen rauwe schaal- en schelpdieren te eten.[11]

Conclusie: Met betrekking tot het norovirus zijn schaal- en schelpdieren veilig te eten mits ze verhit zijn. Bijvoorbeeld gekookt of gebakken.

Tot slot: allergieën.

Wat als je een allergie voor schaal- en schelpdieren hebt?

Het antwoord is simpel: niet eten. Grote kans dat je dit zelf ook al wist ?

Kortom

Schaal- en schelpdieren vormen een belangrijk onderdeel van het AIP dieet, omdat ze rijk zijn aan bepaalde mineralen, vitamine B12, astaxanthine, omega 3-vetzuren en superieure eiwitten. Alle gangbare schaal- en schelpdieren zijn veilig om te eten, maar ze moeten wel eerst verhit worden om besmetting met het norovirus te voorkomen. Uiteraard moet je ze absoluut niet eten als je er een allergie voor hebt.

Download Complete AIP Dieet Voedingslijsten

Ontvang de AIP Dieet Voedingslijsten direct in je mailbox. Zo zie je in één oogopslag wat je wel/niet kunt eten. Download nu tijdelijk gratis.

Klik hier om alle bronnen te zien

[1] Calder, P. C. (2013). Omega?3 polyunsaturated fatty acids and inflammatory processes: nutrition or pharmacology?. British journal of clinical pharmacology, 75(3), 645-662.
[2] Custodero, C., Mankowski, R. T., Lee, S. A., Chen, Z., Wu, S., Manini, T. M., … & Anton, S. D. (2018). Evidence-based nutritional and pharmacological interventions targeting chronic low-grade inflammation in middle-age and older adults: a systematic review and meta-analysis. Ageing research reviews, 46, 42-59.
[3] Dai, Y., & Liu, J. (2020). Omega-3 long-chain polyunsaturated fatty acid and sleep: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials and longitudinal studies. Nutrition Reviews.
[4] Delarue, J. O. C. P., Matzinger, O., Binnert, C., Schneiter, P., Chiolero, R., & Tappy, L. (2003). Fish oil prevents the adrenal activation elicited by mental stress in healthy men. Diabetes & metabolism, 29(3), 289-295.
[5] Borsini, A., Stangl, D., Jeffries, A. R., Pariante, C. M., & Thuret, S. (2020). The role of omega-3 fatty acids in preventing glucocorticoid-induced reduction in human hippocampal neurogenesis and increase in apoptosis. Translational psychiatry, 10(1), 1-12.
[6] Borsini, A., Stangl, D., Jeffries, A. R., Pariante, C. M., & Thuret, S. (2020). The role of omega-3 fatty acids in preventing glucocorticoid-induced reduction in human hippocampal neurogenesis and increase in apoptosis. Translational psychiatry, 10(1), 1-12.
[7] https://www.orthokennis.nl/nutrienten/astaxanthine
[8] https://www.thepaleomom.com/why-fish-is-great-for-the-gut-microbiome/
[9] https://www.fda.gov/food/metals-and-your-food/mercury-levels-commercial-fish-and-shellfish-1990-2012
[10] https://www.thepaleomom.com/the-mercury-content-of-seafood-should/
[11] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/schaal-en-schelpdieren.aspx#:~:text=In%20rauwe%20schaal%2D%20en%20schelpdieren%20zoals%20rauwe%20mosselen%20of%20rauwe,schelpdieren%20beter%20niet%20rauw%20eten.

Overig:
www.thepaleomom.com/oysters-clams-and-mussels-oh-my-nutrition-powerhouses-or-toxic-danger/